Friday, July 24, 2020

Covid-19 Update XXIV: White House Press Briefing pan atheih huai thu pawlkhat leh tulai tak US sung thu tuamtuam te: (July 24, 2020)

Mekin 

 Covid-19 Update XXIV: White House Press Briefing pan atheih huai thu pawlkhat leh tulai tak US sung thu tuamtuam te:  (July 24, 2020)
----------------------------------------------------------------------
1) White House Briefing pan:
- President Trump in Federal Kumpi zum teng leh federal property teng ah maituam (mask) thuah hamtang nang thu piakna neih ding asawt lo in ka khensat ding hi ci hi. Washington D.C local government in belh zum teng ah maituam thuah ciat ding thu piakna nei khin uh hi. 
- Pu Trump in tu sung teng COVID-19 natna akhanna ahang pen lungphona nei (protesters) te leh Mexico gam te hang hi ci hi. 
- Tu sung teng White House coronavirus briefing ah adang White House coronavirus task force members leh doctors te kihel ngei lo uh aa, Pu Trump bek in bawl ahih manin mitampi in lamdang kisa hi. Pu Trump in belh new briefing ka bawl ma in Dr. Anthony aa kipan task force member teng tawh kiho masa ing ci hi. 
- Pu Trump in ama ta te leh tu te zong sang akah kik ding bangmah buaina om lo ding hi ci aa, virus pen inn hong puak lo dinguh hi ci hi. Sangte sauvei khak le hang I naupang te khantohna tampi zekai ding uh aa, social, physical, emotional developments cih te hong zekai mahmah ding hi ci hi. Ahi zongin mipil tampi te in naupang te tung zong kilawh thei aa, amau tung pan putek, pi teek te tung zong lawh thei ding ahih manin sang hon kik ding pen ngaih sut mahmah in om dinghi ci uh hi.
- COVID-19 akilawhna tam pen na mun khat ahi Nursing home te ah COVID-19 do nading in $ 5 billion huhna kipuak kik ta cih Pu Trump in genkhia hi.
- COVID-19 natna khan sem sem na hangin Jocksonville, Florida ah akibawl ding Republican National Convention pen kibawl nawnlo dingaa kikhin phot hi ci in zani new briefing ah Pu Trump in genkhia hi. 
- Zani new briefing bawlna ah Pu Trump in American gam mi khempeuh in maituam (mask) I thuah ciat ding leh social distancing I bawl tek ding manggilh kei ni ci in hanthawn khia aa, amasa pen ama tung pan maituam thuah ding hanthotna kizakna ahi hi. Ken zong akisap leh maituam ka thuah ding hi ci in ama maituam khat new reporters te tung lak hi. Maituam thuahna in COVID-19 natna tampi hong dal zo ding aa, natna nei hong tawm tek tek ding hi ci hi. 
 New coronavirus stimulus package sungah akihel Sang leh pilna lam te huhna piak nading $ 105 billion pen pass dingin Congress tung Pu Trump in ngetna nei hi. Tua sum te pen sang kihon ciang khan (class) te a size neu sakin social distancing bawl theih nang, sang sia te huh nang leh maituam thuah ciat theih nang cih te ah kizang zong kizang ding hi ci hi.
- Department of Justice in Palik thak tampi sap (hire) theih nangin Federal kumpi in $ 61 million phalna pia hi ci in Pu Trump in genkhia hi. Nung nipi sung in zong Democrats te uk na state leh khua te ah lungphona neite (protesters) te hong gilo tek tek in "law & order" zong om nawnlo in adeih bangin gamta, mithat, inn leh biakinn te haltum uh aa, a mayor leh Governor ten control zo nawnlo uh ahih manin tu in Pu Trump in Federal pan Palik te paisak in control sak hi. Tua lak ah Portland, Chicago leh New York ci te kihel uh hi. US ah coronavirus akhanna ahang khat in hih lungphona nei te hang zong ahi hi.

2) Coronavirus vaccine update:
- US Health and Human Services Secretary Alex Azar in Pfizer company leh US kumpi te coronavirus vaccine bawlkhiat, hawmkhiat zawh dingin thukimna aneih lam uh pualaak khia aa, contract abawlna uh tawh kizui in December 2020 sung vaccine 100 million doses leh 2021 sungin 500 million doses bawl khiat ding thukimna nei uh hi. 
- US kumpi in abeisa hun in vaccine company te ahi AstraZeneca, Moderna, Novovax leh Johnson & Johnson te tawh zong thu kimna (investment leh contract) bawl khin uh hi. 
- US kumpi tawh asem khawm vaccine company khat ahi AstraZeneca in coronavirus vaccine pen September kha sungin kibawl zo (ready) ta ding ci in US congressional hearing ah abeisa Tuesday ni in genkhia uh hi. Ahi zongin mipi tung pen tukum sung kihawmkhia nailo ding hi ci kik hi. 
- US kumpi in belh vaccine akihawm khiat theih ciang mipi tung amawkna ahih kei leh man tawm mahmah in kihawmkhia dinghi ci hi. 
- Dr. Anthony Fauci in vaccine kibawl khia zo leh hih virus pen ki nang (control) zo ding hi ci aa, clinical trials bawl dingin mi 100,000 ten min pia uh hi ci hi. Amasa trial (first trial) ah mi 30,000 kisun dinguh hi ci hi. 

3) Fourth coronavirus stimulus package update:
Tulai tak coronavirus stimulus package ding kikupna pen White House leh GOP (Republicans) senators te kikal akikup lai tak uh ahi hi. Amau sung thukimna aneih zawh uh ciang Democrats te tawh negotiation hong bawl leu leu dinguh hi. Tu ciang ciang White House (Trump Administration) leh Republicans te kikal $ 1 trillion kithukim uh aa, tua athukim na sungah anuai aa teng kihel hi:
- Mipi te sum piak ding “second round direct payments” zong kihel aa, ahi zongin kua teng, bangzah pia ding cih te a detail in kithei nai lo hi. News pawlkhat ah belh CARE Act dan in kum khat $75,000 pan a nuai siah angah khat in $1200, kum khat $150,000 pan anuai siah angah Nupa kop khat in $ 2400 leh naupang kum 17 nuai siah in $500 ta piak dingin ngelh uh aa, ahi zongin White House leh Congress pan bangmah suahkhiat na nei nai lo uh hi. Mai Monday in ciang Senate ah kisungkhia pan ding ci uh hi.
- Federal unemployment benefit piak suak ding zong kihel ding aa, ahi zong in $ 600 pan $ 400 or $200 ah khiam suk kik ding geel uh hi.
- Small bunisnesses te apiak sa “paycheck protection program loans” piak suak ding
- Sang pilna lam (education funds) ding $ 105 billion zat ding geel uh aa, $ 70 billion pen K12, $ 30 billion pen College leh Univerisity, $ 5 billion pen governor te zat ding cih dan in kihawm sak sawm uh hi.
- COVID-19 testing bawl nang $ 16 billion behlap ding in geel uh hi.
- Senate Majority Leader Mitch McConnell in belh hih bill pen mai nipi Monday ni ciang senate floor ah ki sungkhia ding hi ci hi. 

4) Mipil scientists te muhkhiatna khat ah COVID-19 natna nei (positive) khat in nau asuah ciang a Nu tung pan ata tung natna kilawh lo hi cih mukhia uh hi. Nau suak 120  te test leh study abawlna uh pan mukhia uh hi ci hi.

5) Microsoft founder Bill Gates in US ah COVID-19 natna ngah pen azah nih (double) in khangaa, ka patau mahmah hi ci in CNN tawh interview abawlna ah genkhia hi. Vaccine bawlkhiat zawh ding tawh kisai Dr. Anthony Fauci tawh zong akiho den uh aa, vaccine bawlkhiat zawh nading $100 million ka piakhia uh hi ci hi. Mi khat tung vaccine sut ding pen taang khat bek hi lo dingaa, taang nih (multi-dose) hi thei ding hi ci hi. Sang te hon kik ding vai tawh kisai akum tawm sangnaupang te aading ala huai loh hang kum tam te aading lahuai mahmah dinghi ci hi. Ahangin sangnaupang te in sang pan natna hong pua dinguh aa, inn ah om kum tam/ham te hong lawh ding uh hi ci in Bill Gates in genkhia hi. Tulai tak mi honpi kikhop cih te nei kei phot leng I gam aading ahoih pen ahi hi ci in behlap lai hi.

6) California state in New York state kan tan in COVID-19 natna atam pen state ah tungto ta hi. Johns Hopkins University te genkhiat (report) na ah California ah COVID-19 natna ngah 421,462 om ta aa, New York ah 408,886 om in abeisa hun te ah New York pen natna ngah atam pen ahi hi. US gambup ah natna nei mi 4 million cingto ta aa, asi mi 145,000 pha ta hi. California state Los Angeles County sungah natna ngah tam pen aa, 57% new cases pen kum 41 nuai siah khangno te hi ci uh hi. Tua hi aa, khangno te zong kidawp mahmah ding ahi hi. Topan California sungaa om Zomite hong kembit ciat ta hen.

7) Mi pawlkhat te in mitampi te ii identity data (e.g. social security, date of birth) te gu uh aa Covid-19 hangaa akipia coronavirus unemployment amaanlopi in siau uh cih kumpi thu nei ten mukhia uh hi. Ko omna Maryland sung bek bek ah tua fraud scheme tawh kigu aa akisiau 47500 pha in a sumtaang in $500 million bang pha thei ding hi ci in Maryland Gov. Larry Hogan taangko khia hi. Atam zaw pen state dang pan identity gu in hong kisiau sim tam pen ci hi. Hih coronavirus unemployment fraud scheme pen adang state teng ah zong tampi om ahih manin akua mapeuh in i social security, i min leh suah ni cih te khawng hong kiguk sak hiam cih te kan huai, check huai mahmah hi. Hong kiguk sak aa hong ki zat/siau sak hi zen zen leh kumbei Tax return i bawl ciang kibuai mahmah kha ding ci uh aa, kidawp huai mahmah hi. I social number kigu leh kigu lo I theih nop leh "www.socialsecurity.gov/myaccount" ah pai in account bawl (setup) in ki check thei hi.

8) Johns Hopkins University & Medicines te report na tungtawn in tu ni July 24, 2020 ciang dong Leitung ah Covid-19 natna ngah mi 15,512,282 (15 million) pha ta in asi mi 633,425 pha ta hi. US gam ah natna ngah mi 4,038,864 (4 million) leh asi mi 144,304 pha ta hi. Kawlgam ah natna ngah mi 343 pha ta in asi mi 6 om ta hi. US om ei Zomi te sungah zong Covid-19 anei tampi kibehlap toto ta I hih manin i om na ciat ah i kidawp ciat ding leh I innkuanpih te hoih tak I kepcing ciat nang thupi mahmah ding hi. 

---------------------------------------------------------
Thomas On Sian Mung (Thomas Mung Guite)
Washington D.C
July 24, 2020.

 Home na Mekin 


Sunday, July 19, 2020

US President Donald Trump Gam Mipi Ading Nam 17 Sem

US President Donald Trump Gam Mipi Ading Nam 17 Sem

US President Donald Trump a beisa 2016 kum kitel lai-in kumpi kacin leh tua kasem ding hih kasem dinghi ci-in kamciam hi, A ciam mah bangin sem zo takpi pah a tuate lakah nam 17 te-in US gam ading bek hiloin gam pualam ading zong hel hi. Asepte pen mipi ading lungmuan huai mahmah vive hi. A nuaia bangin point 17 gen suk ni.

1.Jerusalem Israel khuapi (Capital) in ka Pom sak ding hi acih ban ah, US palai zum (embassy)pen Jerusalem ah tuah hi.
2.US tax piate sum zangh in naungek thatlup nauphiat deihte,International abortion a semte NGO le INGO te huhna khaktan sak. US I Abortion a semte Planned Parenthood pawlte federal funding khaktan sak.

3.Obama bawl Transgender school law hem khia,public schools ah thunget a phalloh zong phal a pia. 

4. Obama in Iran deih dandan in a sepsak ,Iran Nuclear Deal khaktan sak.Santion (khaktanna)zong bawl Iran pen muslim hiamgam terrorist huhden te hi. Iran ah sumbawlna a simtham a asem China company Huawei company nei nu ta nu Meng Wenzhou zong  Canada ah man sak  thubawl 

5.America gamah Oil/Gas thoh a,middle east lamte kimuan mahmah teng bei sak America ah namgim tui tampi om ahih manin Middle East lamte a deih bangin sanction khaktanna bawl thei hi.

6. 1969 pan America gamah nasep neilo a tawmpen  nasem a tampen sum bawlna ahoih pen hun hi zo sak hi

7. Christmas White House sungah leitung bup theihin pulak ngam. Obama hunin Merry Christmas ci nuam lo, Happy Holiday bek ci. 

8.Obamacare hangin health insurance neilo te kumpi in a liau saknate bei sak.

9. UNO ah ah Israel te kimtak hangsan takin din pih, Obama hunin Israel panpih cih thadah mawh sak den.

10.... zom lai ding

By: Mungno Zahlangh 

Aban HOME pan zong 


Saturday, July 18, 2020

Leitungbup Zomite sungah kidop/ kikep ziading pulak nopna.

Leitungbup Zomite sungah kidop/ kikep ziading pulak nopna. 

COVID-19 pulnatna pen Zomite sung ah natna ngah (positive)hong kizel san keei mawk ahih manin ih kalsuan ziate kipuah phat theih nading thupulak na kong neinuam uh hi. 

Gam khatlekhat hong uk kumpite hong kep hong vanzia kibanglo hi. Kawlgam ah bel natna ngah ahih nakle kuamah tawh kimusaklo in kituam keppah in kuamah zong lawhbeh nawnlo pah hi. 

Gam 2 na le gam 3 na tung Zomite adiak in amau gam khantohna le ki ukna suahtakna zui in natna ngah mite amau le amau kikep ding in kumpi gelna ahi hi. 

Ahih hang in tua suahtakna pen Zomiten zang thei nailo/ zang siam nailo ciding ihiam natna ngah (positive) himah leng khangno tha hatlai pawlin bangmah lello in dam kisa lel ahih manin mipi kikhopna munte, mipi omna munte ah kihel in gamtang lel uh hi. 

Tua munte panin ama natna kilawh kawikawi in hong kizel gawpmang hi. Natna gil neisa, uham khinsa te in hih natna hong ngah beh ngeingai mang ahih manin amau hong thuak zolo in hanmual hong liapsan mawk uh hi. 

Zomite a ki uap aki angvan tantan minam ihih sam hang khuahun zui le damna zatui ding kimuzo nailo hih COVID-19 natna hong lang sungin ih ngeina pawlkhat ih laih theih ding kisam mahmah ding hi. 

Dahna munte ah ki phakloh phamawh (galna sumpiak) cihdan ahih le zong pumpi kidalna kimtawh phapak cih ahi zong, tuhun khantoh na zui in online pan a galna piaktheih ding cihte omta ahih manin tuate ih zatsiam mahmah ding kisam ta hi.

Ki it lohna cih lamin ngaihsun lo in, Zomite minam tawm mahmah ihih kawmkal ah ih pilvang zawh lohna, ih tei zawhlohna hang in hunlo phatlo pi in i minam tampi ih sup lawhding kiphal nailo hihang. 

Tua ahih manin Zomi ulenau nulepa hih laisim kha a kuama peuh in Zomite cidam khansau in minam lian, minam picing ihih theih nading in eilehei kikep siamin Zomite tung itna deihsakna lakkhia zaw photni ci in itna lianpi tawh hih lai kong khahkhia uh hi. 

Zomi COVID-19 Response Committee 
July 18, 2020
A nuai ah HOME na mekin


Friday, July 17, 2020

PHULUN PHUL BANG ....KEN TELLUA E

Phul’um phul bang.. Ken tel lua e

1. Nu te-ni, Pa te-ni ongtung leh online ah lungdam ko tawh, Nu leh Pa it sa’n panpan tawh phul’um phul bang, a Nu leh Pa inlah naza khalo, na thei khalo citciat, (A biltawh a zaakngiat ding un a maitangpan gen zawleng e)

2. Misi om leh online tungpan lungdam kotawh kahtam lotawh phul’um phul bang keei leuleu, a misi pen inlah na thei kha hiau nawnlo mataw. 

Ih damlai ih zaktheih laimah in lungdam ki ko ni, naknuam ding uh hiven. 

Ih pahtawi piak ding teng, puanlaisan ih silhsak ding teng, a damlai mah a theih laimah un pahtawi in silhsak leng lungdam luankhi luang ngelhngelh ding hi vaw. 

Ih nektheih laimah in ki pia,ki nesak ni, sihkhit nung ah vok gawhnuam, paakkual pianuam tawh phul’um phul bang keei, 
tua ih vokgawh leh paakkual manteng a damlai a nekzawh lai un pia khaleng a lungdam dan ding uh na cici ingh. ( Nat vehna $10 $20 val pia zolo na pi hang in, vokkhat gawh ding leh paakkual $150+ piakding teh piazo bilbel ) 

Zomi te lehtat dan, ken tel lua e
By: ZaaKhai Sukte 

Nasim khit teh HOME na mekin man nuai ah

Sunday, July 12, 2020

COVID-19 DAMNA ZATUI KIHAWMKHIA TA

COVID-19 DAMNA ZATUI KIHAWMKHIA TA
Covid-19 zatui leitungah approved treatment (Tazavuan tak a ki bawlna) Australia kizangta hi. Hih zatui pen kidalna hi lo zaw in natna ngah a gimte kipiak teh hoih hi.

July kha bup kibawl pen USA in khamkhin a hih man tua sang a tam zaw bawl zo nai lo hi.

USA ah bawlman $4000 bei ding a, Australia pen kumpi ten gammi te a free in pia ding cih Aussie kumpipan July 10, 2020 in tangko khia hi.

Nasim khitteh anuai ah HOME pan atuam2 kisim thei
Hii

Tuesday, July 7, 2020

NGAIHSUT PHAT HUAI MAHMAH(5) By:David Kam

NGAIHSUT PHAT HUAI MAHMAH(5)

Makaite Z ah hong kipum khat peuhpeuh leuhcin ko mipite koi-ah pai tuam tuan ding ka hi uh hiam? Na nung-uh, na pai nana-uh hong zui laihlaih ding hilel ung. "Zomi ka hi" na ci ngam diam? "Zomi ka it" na ci ngam diam? Zomi ka hi a cite, Zomi ka it a cite khempeuh-in kikhen thang loin Z ah kipum khat-a i pan khop ding mah a kisam penpen ahihi.

Mipiten i makai ding teel siam ni. Gam-le-minam a it bangin thu a gen khempeuh um pah kei ni. Gam-le-minam a dingin na a sem ngiat ding kuate cih, i theih sa ahihi. I mipih-te tawh hong khen ding, lam hong pial sak ding, minam dang kawm-a hong hencip/hong selcip/hong kaicip ding makaite zui kei ni. Zomi sang a dangte thupi a sa zawte' nung zui kei ni.

Ken ka um hi(1), Party dangte-in i gam a ding amasa-in ngaihsun vetlo ding hi. A vaihawmna vuah Zogam puahna ding vai thu ki-sung leh a sep huai mahmah thu khat, thu nih lo buang hong thu kimpih lo ding hi, tua zong haksa mahmah lai ding hi. I gam i minam puahna ding bel ei sang vei zaw ngeilo ding cih pen theih sa hilel hi. Mee a deih manin thu hoih tampi, hamphatna ding tampi leh makai(mee kuang lui)te' a dingin khasum tampi tawh hong zol ding hi. Tua makaiten mipi tungah hamphatna ding leh thu hoih tampi tawh hong zol leuleu ding hi. Ngaihsut phat huai mahmah ta hi.

Ken ka um hi(2), ZCD in ahihleh i gam a ding, i minam a ding amasa in ngaihsun ding hi. A vaihawmna khempeuh(a vaihawm theih zahzah), a sep khempeuh(a sep theih zahzah)i gam i minam a ding hi ding hi. 
.
Ken kaum hi(3), ZCD sese ahih loh hang i party ciat pan i gam kipuah thei cih pen, gam-le-minam itna taktak hilo hi ci ing. I lawm it khat i pawl bawl nop bangin i gam i minam it taktak hileng ki-pawl bawl nuam dingin um ing.  It ing i kicih nop hangin kha sum leh hamphatna ding a tuamtuamte it zaw, ki-lunggulh zaw hi, ci-nuam ing. Gam-le-minam a bulphuh lo ma panna hi, ci-nuam ing.

Thu khupna;
Moses et-teh huai sa ing. Moses pen kumpi inn sung pan a khang khia, pilna siamna, thahatna thu neihna khempeuh a nei(kumpi no khat)hi napi, a minam a it manin a thu neihna khempeuh a hamphatna ding khempeuh nusia ngam hi. Tua manin a mipihte sal pan-in hon khia zo hi. En bang teng i nusia ngam diam? I gam i lei, i mipihte a dingin bang teng i nusia ngam diam? Kha sum leh thu neihna no khat na nusia ngam diam? Tuate ip-lah-in party dang tawh kipawl ding i hiam? Ei a ding, ei innkuan a ding bek ngaihsun-in i mipihte theh-thangthang lai ding i hiam? Minam i itna bang ciang hi taktak a hiam, tua ciang bek mah ahi hiam? I minam a ding, i gam a dingin ngaihsun-in ma i pan khop ding ngaihsut phat huai mahmah ta hilo hiam? Ngaihsut phat huai mahmah ta hi. Mimal kim-in i pilna, i siamna, i hatna, i hih theihna khempeuh tawh i gam i minam a dingin ma i pan khop ding hun mahmah ta hi. Ngaihsut phat huai mahmah(ngaihsut phat huai mahmah)ta hi, Zomi aw.

By: David Kam

Anuai ah HOME mekin 

Zolai Gelhzia ~ Rev. Khoi Lam Thang

 Zolai Gelhzia ~ Rev. Khoi Lam Thang

1. Khiatna khat nei kammalte gawm ding: Khiatna nei kammalte i gelh ciangin awmal (syllable) khatval a phak hangin a kop in gelh ding ahi hi. Khiatna khat nei cih ciangin Kawlkam, Mangkam khawng tawh zong kingaihsun thei hi. Genthehna in, SA cih ciangin Voksa, Aksa om hi. KHI cih ciangin ngawnga ki-awh khi om hi. Ahih hangin SAKHI cih ciangin i gensa thute tawh a tuamtuak hi a, Sa le Khi kigawm maimai hi nawn lo hi. Ganhing Sakhi cihna hi a, khen ding hi lo a, gawm ding ahi hi.

2. Kammal kibang a kithuapte gawm ding:

Zo kampau ah kammal kithuap tam mahmah hi. Tua bang kammal kituap peuhpeuh gawm pahpah lel leng kikhial lo hi. Tatna zem, pianzia zemte tawh kibang cih ding ahi hi. Tatna zem pianzia zemte pen awmal khat hi loin awmal kihualte a kopa kizang zong om hi. Gentehna in: Pai pahpah, khang toto, hoih mahmah, pai sese, pai kheukheu, tu kheukhau, tai zaza, ding zeza.

3. Pauzepna kammal (participle)te gawm ding ahi hi:

Pau zepna kammal cih ciangin Mangte in (Participle) acihte ahi hi. Zokam ah tampi om hi. Gentehna in : Zawzen, zawsop, zawlai, tazen, mataw, khiamawk, tanghial, laidep

4. Mathuapte a zom kammalte tawh kizom ding:

Mathuap kammal ki-, pi-, te a kipan a om peuhmah a zom kammal tawh kimat ding hi. A kimat manin khiatna a kitelkhial thei dingte thekna tawh kikhen ding hi. Ki – kideih, kiho, kilukhuh, kimawl, ki-um, ki-it, ki-at, ki-en. Pi – pibawl, picing, pimuh, pingaihsut, pisuah, pi-et

5. Nungthuapte a mai kammal tawh kimat ding:

Tedim kam ah nungthuap kammal tam sim om hi. Tuate in – bawl, dan, huai, kha, khia, khial, lam, pi, pih, sa, sak, tan, vai, ahi uh hi. Adang zong omlai ding hi. Hih kammalte a kizat ciangin a mai a kammal tawh kimat ding hi. A khiatna a kitelkhial thei dingte thekna (-) tawh kikhen ding hi. Gentehna in
#bawl : cilbawl, khembawl, pawlbawl, simmawhbawl #dan : bawldan, itdan, muhdan, omdan, zatdan #huai : dahhuai, haihuai, ithuai, pahtak-huai 
#kha : genkha, khialkha, lawngkha, nekha, sukha 
#khia : genkhia, honkhia, lakhia, mukhia, lawnkhia 
#khial : enkhial, mukhial, paukhial, telkhial, theikhial 
#lam : deihlam, gollam, hauhlam, khanlam, teklam 
#pi : bulpi, huihpi, innpi, lianpi, lopi, papi, tampi #pih : hopih, lungdampih, paipih, sihpih, tonpih 
#sa : baihsa, neksa, luaksa, sepsa, mokhaksa 
#sak : damsak, deihsak, maisak, siasak 
#tan : kuaitan, nawktan, paltan, pektan 
#tan : kuaitan, nawktan, paltan, pektan 
#vai : cilvai, haivai, khantohvai, paupanvai 
#gai : negai, sigai, lungdamgai 
#siat : paisiat, lasiat, luahsiat #san : paisan, taisan, ciahsan #sat : kapsat, khensat

6. Nungthuap – mathuap kikopte gawmkhop ding:

Mathuap le nungthuap tawh a kithuah khawm kammalte kimat ding hi. A kitelkhial thei dingte thekna tawh kikhen ding hi. Thekna tawh a kikhen ciangin a kammal khiatna ngaihsun in khensiam ding kisam hi. 
#ki-bawl : kihaibawl, kikhembawl, kisimmawhbawl 
#ki-dan : kideihsakdan, ki-itdan, kikepsan 
#ki-kha : kipalkha, kiphukha, kisatkha, kisukha 
#ki-kia : kihawlkhia, kikhahkhia, kilawnkhia 
#ki-khial : kitelkhial, kitheikhial, kizangkhial 
#ki-pih : kiciahpih, kinuampih, kithuahpih, kisihpih 
#ki-sak : kideihsak, kiphasak, kihehpih-huaisakdan

7. Kammal saute thekna tawh khen ding:

Kammal thum val pha a, a sauluate nih suah in, thekna tawh kipeh thei hi. Gentehna Sakhi-tuihup, pheituam-sungten, khuasia-meide, va-singdangtu, kihehpih-huaisakna, kisimmawn-bawlna. Kammal sau mawkmawk hi lo a, Zomite’ i neih kamkop mal litethekna tawh peh ding hi.

annek-tuidawn, cimawh-genthei, gilkial-dangtak, huansak-huankhang, ankhing-tuibuk, Kawlgam-vaigam, innma-loma, innmun-logam, khualu-khuataw, nungak-tangval, pitek-putek, singkung-lopa, sungta-putu, zusa-vasa, hawhna-ciahna, thucin-thutang, cidam-mulmam, khamtheih-guihtheih.

8. ‘h’ zatzia

‘H’ laimal pen Zolai gelhzia ah namthum/bangzah hiam in kizang hi. Tuate in: a. /Th/, /Kh/, /Ph/ munte a kizang H leh. b. Awtom-awniamsakna H te ahi hi. A tunga nam thum sungah a thumna thu gen nuam hi hang. Laimal tawpna laimung (Final consonant) dingin /h/ i zatzia kibang kim lo hi. Anuaia bangin zang khawm thei leng:

(1) A pingsak thu khat peuh genna kammal (Conditional or ‘if’ clause) dingin ‘leh’ zat hamtang ding hoih hi. Gentehna in : Na ut leh ciah ta ni. Hong it lo hi leh, 

(2) A piangsa thute gentelna ah ‘leh’ zat ding ahi hi. Gentehna in: Kilehkik, Zuthawl leh, lehkuan 

3) Akibang het lo nih genkhopna ah ‘leh’ zat ding ahi hi. Gentehna in: Pasian leh Mihing, Yangon leh Tedim. 

(4) Khiatna khat nei a, kamkop bang a zatkhopte /leh/ hi loin /le/ tawh gawm ding a, kammal zong kimat ding hi. Gentehna in: si leh sa hi loin silesa (flesh), Nu leh pa hi loin, nulepa (Gender or sex), Mun leh mual hi loin, munlemual, Khat leh khat hi loin, khatlekhat 

5) Min i gelh ciangi a kikhen thei dingin ‘h’ zat ding hi a, a kisap kei leh zat hamtang ding hi lo hi. Kammal pawlkhat ah hunkhat lai-in kizang a, tuin kizang nawn lo hi.Gentehna in: Cing (kicing) leh cingh (pianuam), Vung (Tuivung) leh a dang Vungh Khai, Lang, Cin, Lam Than, ing, ung, hang cihte ah telkhial ding om lo ahih manin h kulselo hi. Lai hong khak ing (ingh) hong lamen ing (ingh).

(6) Ihmu, cih ciangin ih zathuai a, ahih hangin ‘ih nu ih pa’ ci nawn se loin, ‘i nu i pa’ cih ding ahi hi. Mi tampi in hici gelh khin ta a, mi tamzaw in hoihsa in kizuizui ta hi. Gentehna in : i inn-ah i lawmte tawh ihmut nuamdiak hi.

9. ‘A’ zatzia:

‘A’ pen kizatna a tam mahmah kampau khat ahi hi. “Pasian in leitung mite hong it mahmah ahih manin ama Tapa a um mi khempeuh si nawn loin a hin tawntung theih nadingun a Tapa neihsun a hong piak dongin a hong itna a hong lak hi” Johan 3:16. A kizatna a tawm pen namthum om hi. Tuate in :

a. Mintang (pronoun) dinmuna kizang a. Hih dan a kizang a peuhmah tangdin den ding hi. a lawmnu, a ballpen, a lungsim, (amah, ama, amah’n, cihte pen mintang (pronoun) vive mah ahih manin kikhen thei lo hi.

b. Kamzopna (conjunction) a dinga, hong pai-a, khituite a luang dinga, Kamzopna khempeuh tuamdin lo dinga, awpheikop (awsuaksakte) tawh a kinai leh thekna tawh kidei ding hi. Kamzopna hi a, kamvui tumtawng ahih manin, a khit ciang coma /,/ in zui denzaw hi.

c. Mangte in copula verb a cih kammal ahi hi, ahih hangin, asia apha, a suk ato, Hih kammal pen pawlkhatte in mintang (pronoun) hi-a, tangdin ding hi ci uh hi. A hi, na hi, ka hi; dinmun in laleng ahi ding bang napi, ngaihsun phapha leng hikhin lo hi. Mangte’ is Mizote’ ani, Falam/Hakhate’ asi tawh kiang hi. Tua banah, asia apha, asuk ato cih kammalte ah a pen pronoun hi hetlo hi. Tua ahih manin hih bang munte ah a tangdin keileh hoihzaw hi.

10. ‘in’ zatzia:

Tedim kamah in kizatna tam mahmah hi. (Inn (house) pen hun masa laiin in ci-in kigelha, Mizote in tuni-in, tuaci gelh lai uh hi. Cope topa hun lai a kipanin inn, tuu cihte a tuam vilvel (exeptional) in a na zat, i zuihsuak ahi hi.) Hih inn bangah, adang a kizatnate :

a. Sawlna (imperative participle) khat in a din ciang, kamvuicing dawn ah om ding a, tuamdin ding hi. -Hiah tu in la, pau kei in, Ka tanu mei kiangah tu kei in.

b. Kamzopna (conjunction) khat in a din ciang, a tunga, a tawh kibang ding hi. -Pasian in hong itin, hong honkhia hi. Hong pai ciangin, Japan gallai-in, Khomun a lakkhit ciangin, Tedim pai in.

c. A semkhiapa/ nu dinmun (subject marker) genna-in, a kizat ciangin, tuam din dinga, coma tawh kidei lo ding hi. -Sai in keel mawlpih leh, keel in thuak zo lo ding hi. Pasian in ki-itna ahi hi. Jesu in Topa hi. 

Rev. Khoi Lam Thang (Linguist)
=> Na Simkhit leh anuai-ah HOME Na mekin 

ABEISA USDP PAIZIA ATHEINUAMTE ADING

#Abeisa USDP paizia 
USDP hunlai vaihawm danpen Galkap tawh kopkhawm in sum zatna leh vaihawm nate ah feedback kipia theilo hi. Sum zatna dikvetlo tezong kigen thei hetlo aa, a mau tengin netum uh hi. 
Zogam ah Tuimang Khua ah huhna sum Tengtul pia in, a zatna kithei lo in netum hi. 
Gan khawi nadingin Teng zakua pia leuleu in a tunna kithei lo hi. 
Tui lakna dingin teng zanga val pia in a tun na kithei lo hi. Hih tui vai ah pen a lahpak dingun khua sungah Tanky bawlsak in, a sungah tuitawi sakin khol uh aa, Tui hon pawi ci in a tui kholsak uh khah in Video leh photo zaih in Tui tungta hi ci in mipi khem mawk hi. Hih mun ah Khua Hausa bek hilo in, USDP lam pan Tonzang te Sia Pau a cih zong makai in om zen hi. 
USDP pen Dawi zahin kimu ta hi. Khem na bekbek tawh nungta uh hi. 

Hih te pen a sumzatna uh hong Sit sakun ki cin in, hih hunin Galkap ten len ahih manjn ki Sit theilo ci hi. Tua manin USDP pen ki nak muhdah mahmah leh Galkap khutsung ah om party ahihi. A ki nialtheihlo Party leh Detector Ukna Party ahihi. Zomi ten thei ciat ta hen. Kawlgam ah zong Galkap mite bekin deih uh hi. Thuman kagen ahihi.

By: Suan

Sunday, July 5, 2020

ZOMI TAWH KISAI THUNGETNA PAN JUNE 11 LEH JULY 4 TOPA HONG MUHSAK

Norway 

June 11 ni thungetna ka neih laitak ka muh teng lamdangsa in ka phone sungah gelhsa-a ka koih, ka phone kisia in ka mansuah kik a, lungnuam thei lo ka hih manin a tomin hong gelh kik hi ing.

Zomi khangno tampi munkhat ah kipaikhawm ka mu hi. Mipite lawpin mikim lungsim sungah lametna lianpi nei tek uh hi. A tung masate in kikhopna innpi sungtawng lam pan tutna hong la zel uh a, group kim in guitar khat tek hong pua uh hi. A tung masa sa in guitar tumin Pasian itna gam itna late sa ziahziah uh hi. Kei zong a laizang pawla tungte tawh guitar khat tum kawmsa in ka lut leh, a tung masate in tum leh pha zo, a nunglam a te in hong tum non kei un ci-in hong kikhaam ahih manin ka guitar tum khawlin ka tukhian hi. Ka ngei-a tupa khatin ka liangko hong len ahih manin kua hiam ci-a ka et leh, lasiam guitar tumsiam mahmah midangte sangin zong a siamzaw khat hi cih ka thei hi. Nang zong hih i guitar hong tum lecin hoih lo ding hiam ci-in ka sawl leh phamawh kei daitakin om hithiat ni ci-in hong dawng hi.
Ko lutkhit nunga hong lutte zong guitar tum kawmsa lasa kawmsa mahin hong lut tek uh a, kuamahin khaam tuan lo ahih manin, Pasian kiangah thungenin ka dot leh, Zomite sungah kilangbawlna kikhentuamna tampi om in lungsim maan lo mitampi om hi cih hong musak hi.

Tua laitakin a tung masate sungpan makai khatin a khut hong laamto-a thu gen dingin hong dingto ka mu hi. (Tua mipa in Kawlpuan tungsilh phianni taihpong silh-in a awm ah utong lim kisuang hi.) Mipi laizang thugenna munah hong pai-in thu hong gen a:-
‘’Tuni kei kong gen nop thu in thudang hi lo hi. Zomite a kua mapeuh kei hing ci-a akingapsa cingteng mah a paikhawm ihih manin, khat khit khatin i kilai/kibuan phot kul ding hi. A zo peuhpeuhin thuneihna khempeuh la ding!’’ ci-in mipi hong to ziahziah hi. Mipite in lamdangsa in khat le khat ki en duamduam uh a, mipi lungmang mahmah a om ka mu hi.
Tua laitakin Topa aw hih mipi nong muhsak Zomite bangci om ding deih na hiam ci-in thu ka nget leh, Pasian Khasiangtho ka sungah khauhtakin hong lut-a, Khasiangtho in thakhatin hong ding to sak hi. A lai-a ding makai thu genpa maitang limtakin en kawmin, ka sungpan tua Pasian Khasiangtho in ka muk ka kam zangin thu hici bangin hong paukhia hi. 

‘’Hici banga Zomite khat-le-khat kitona, kilemlohna kilangbawlna, kitot kilaina, lungsim kithutuaklohna mun-a zang ding nahih uh leh kei om nading mun hi lo hi. Ka na pusuak kul zaw ding hi. Ahi zongin, ka pusuahma in thukhat hong vaikhak nuam ing. Zomite pen a beisa hun lai-in micitak, mithumaan, keimah a nungta a Sangpen Pa Pasian mai hong zongin hong um, keimah a nungta tawntung Pasian khatbek om ka hih lam hong thei-a ka thumaanna ka thuciamnate leh ka thupiaknate bangin a hong zui minamte na hi uh hi. Keimah a nungta Pasian ka hihna hong thei lo thu-um lo minamte geelna leh bawlsa ngeina lampite zui-in amaute tawh kipawlin na nasep uh leh, na tukhang na takhang un na suakta ngei non peuhmah kei ding uh hi. Kei sangin minamdangte maibiak ding leh mite tungpan thupha ngah ding lametna tawh na minam sung uah makaih a sawm na om lai tazen uh hi. Hici bang lungsim na neih suaksuak lai uh leh, note tawh kong omkhawm thei kei ding hi. Zomi khempeuh beimangin cimang thei lai ding na hih manun, a hun om lai in limtakin kingaihsun pha lai un.’’ cih thu teng hong pulaak khia hi.

Tua ciangin khuadak in la, na kiim na paam ah kua om hiam? cih en in hong ci hi. Ka et leh, Zomite kiim ah pawite, kawlte, kalate.... cihbangin pau nam tuamtuam minam tuamtuam minam neu minam lian tampite in Zomite hong umcih a om ka mu hi. Tua minamdang tuamtuamte in Zomite muhloh kalin khat le khat mitheek kipia sim uh a, kinuihsan in Zomite etneuna simmawhna mit tawh en uh-a Zomite in theipha lo uh hi. Zomite pawlkhatin tua mite maibiak in amaute nungzui-in hamphatna ngahsawmin diangin buaikeei mah ta leh, kuamahin amau kilamet bangun bangmah na pia tuan lo uh a, na en neu semsemin nengcip semsem zawsop uh hi. Zomite khasia in kap uh a, lungsim khankuunkawmsa leh maizum taka om ka mu hi. 

July ni 4 ni-in leitung muntuamtuan pan Zomite kihokhopna khat ahi zoom meeting ah ka thungetpih international prayer hun nihte nusia in ka lut a, hun a man dipdep khit ciangin kihokhop thu kikikupna ah a kigen thute lungngai kawmsain Pasian tawh maitang kituaha thungetna intercession prayer lam zuan kikin naikal 5 kiim sung Pasian tawh kihona thungetna hun ka na ngah hi. Pasian hong muhsaksa thuteng a ngei bangin zan ka mangsungah hong muhsak kik ciangin lamdangsa in thu ka ngen hi. 

Tua ciangin Pasianin Zomite tunna dinmun etsakna vision hong pia leuleu hi. Tua ka vision muhna hici bangin hong lak ahi hi.
Zomi mipi honkhat mualdawn khat ah hong kahtoh sawm uh ka mu hi. Lampi haksa in to mahmah a, keenkawm suangkawm ah hong luai uh a, a kahnopna uh mualdawn hong naih mahmah ta uh hi. A tupna mun uh a tun nadingin themcik gampa lak tawnin hong pheipai pian lai deuh leh ol no taka a tung ta ding uh hi napi in, a lampi ding uah lopa po in muh pak theih lamngil omsa hilo ahih manin, munkhatah hong dinkhawlin mualdawn bangci kahtoh lai ding cih thu hong kikum uh hi. Tua laitakin minamdangte lakah leh mundangte gamdangah zong mitawh kibanga nasem in makai ulian a sem ngei mipil misian milian thuthei makai kici mi nih leh thum hong dingkhia uh a, Zomite minam min tawh hih mualtung mualsang dawn dong tun nading kahtohna lampi lam kician zuih ding takpi zong a om lohna ah hi mun ciang dong haksapi taka hong makaih Zomi minpua i makaite in bang a ngaihsutna uh hi mawk ahi hiam? I minam ii i lemlawh ding bangmah om keeilo pi-in  mipite hong khemin a hong genthei sak lel ding bek uh hi. Bangmah makai theilo, bangmah semlo, bangmah sem theilo, mi gina zong hi kei uh, mihai hon hi... cihbangin zahkona kammalte tawh nakpi takin zahko in akawkngawp khit uh ciangin, a langkhat lama om mualtung kahtohna lampi gil omsa khat zui in a niamzawkna lam a om khuadakna mualbawk mualciangh khat lamzuanin mipite tuahpihkik ka mu hi. Hih pen Zomite min, minam min tawh kalsuanna leh nasep maalaknate a thupi sim lo, minam min tawh kipawlkhawmin minam buppi pankhop sepkhop ding a sawm lo, min leh za, thuneihnate akipan a baihsa-a  ngahtheih nading bek ngaihsutna a nei, midangte khut midangte vaihawmna bel-a nasep maalak a sawm mipawlkhatte hangin hong tung thei ding Zomite dinmun kong etsakna hi cih hong hilhcianna zong ka ngah hi.

Nakpi takin thungetna tawh panla tek ni. Pasian in Zomite bangci kalsuan ding hong deih hiam cih theih sawmin Pasian maipha zong ni. A thei nuam velvelte tawh mimal in kihopihna hun lem tuamkhat lak theih hi.
Hih pen nett sungah kuppih dinga kong gelh hi lo hi. Pasian leh kei kizopna ka thungetna ah Pasian in hong muhsaksa thu nihvei thumvei hong muhsak kikkik ciangin minambup mailam dinmun ding sinnuam thei loin hong gelh phapha hi ing. Thu hong ngetpih ing. I kiseppih theih a dang om kei. Topan a telsiam dingin thupha hong pia hen.

By: Sia. Thang Khan Thawn Suante
Norway 


Saturday, July 4, 2020

Natna ngahtheihna tuamtuam

 Natna ngahtheihna tuamtuam

1. Zu tam dawn lua te in sinna, gilpina, zunkhum, sikhum, cancer leh zel natna ngah zaw deuh uh hi.

2. Numei Nauphiat den te angkawm a thangtat te in naubu leh taaisung natna ngah zaw ham tang uh hi.

3. Za, tep leh muan le khamtheih guihtheih a tam zangte in tuam cancer ngah thei uh hi.

4. Lup hun manlo, ipmut cimlo, zanhak te in mai ah tangsiat neithei hamtang hi.

5. Zanhak, lumhak dente le sun zawh ciang a ih mumu te in sikhang natna ngah thei uh hi.

6. TV, Computer, Phone tawh kilawi theilo te in mit khuamuhna mitnatna ngah thei uh hi.

7. Duh bang bang mai a suak bang ut bang a nekna, sa thau nekna in thauluatna le sihui bing natna kingah thei hi.

8. Annek hun manlo, angawl dente le a lunggim den mite in gilpi natna ngahthei uh hi.

9. Mi mawhna maisak zolo a hehdenna, tui tampi dawn lohna, athak athuk tam nekluatna in gilpi natna leh kamsung natna kingah thei hi.

10. Hanawt lohna, kamkhuah lohna, a khum tam nekluatna in hanatna, haheng ki ngah thei hi.

11. Siangtho lohna, kisil lohna, nik le puan siantho lohna hangin cithak, pumpi thak le meima tuamtuam kingah thei hi.

12. Lupkuan a kisilna, lu le samte keu pahpah lohna hangin lukhingna, nakbing, mitsan gega cihte kingah thei hi.

13. Pumpi Exercise bawllohna, huihsiangtho ngahlohna, lungsim gimna hang in ci le sa gik gawp, ankam limlohna, ipmut theihlohna cihte kingah thei hi.

14. Tui tam pipi dawn lohna in zunsip, ek im, sungnim luaksuak, kalnatna cihte piangsak thei hi.

15. Mi haza , mawhmaisak zolo te, hehna dahna amah leh amah a kikham zolote in lungtangnatna, sibup, kawngkaw vat cihte ngah thei uh hi.

16. A khum tam dawn luate, ihmut cimlo dente, khua ul luang khia ngei mello te in zunkhum sikhum ngah thei uh hi.

17. Sa thau tamlua nekna, an kha nam tam ne lua, ci al lua nekna leh zudawnna hangin luvai, sikhang, sitawm lua cihte kingah thei hi.

18. A vot tam dawnna, ice cream tam nekna, hangin gawlna, awmciak, ankam limlo cihte piansak theinhi.

19. Coffee, Niangtui leh Energy drink tam dawn luatna hangin ihmut theihlohna, lungtang natna le zunkhum sikhum kingah thei hi.

20. Zu tam luatna, ihmut cimlohna, tuitam dawn lohna, Sa hing gawh nasep nate  hangin dullar natna khang thei hi.

Sia Thangboih 


Friday, July 3, 2020

KAWLGAM ZOMITE SUNG KALSUANZIA DING KUPPIHNA


#KAWLGAM ZOMITE SUNG KALSUANZIA DING KUPPIHNA 

Ih gam ih mi ih khua ih lampite leh mipi khantoh ding deihtek hang keizong deih ing! Tua ahih manin tuni in ih ngaihsut na ah kidong ciat leng ka deih ah:

1) Minam vai sai masa ding maw?
2) Milegam, khualetui khantohna ding vaihawm masa ding?

Hih kacihna ah Kawlgam pen Democracy gam hinailo ahih manin Minam vai pen bangzahta in ihgen zongin tuitum zo nailo ding cih pen phawk huai mahmah hi!

Tulaitak pen ih focus dingpen Ukna thuneihna Gamlehlei puahna ding munngah ding lampang hiphot leh deih huai hi! Tua zaliatna lampang tung leng Minam vai akinte adingin ih sepnop khat zong kisemkawm thei ding hi. Minam lungtang itna veina MP tekin lungtang sung ah hong pai ding thupi ding hi! 

Kei muhna ah Minam party in kiding ngeingaita leh Party gambup huam a ataizote bek mahin Kumpi leh thuneihna hong sem ding hi! Minam party tawh thuneihna munsang tun ding pen haksa hi.

Kawlgam Lawte 2008 Constitution pen kikhekzo paklo ding hi. Ahangin Galkapte 25% hiden khin a 75% pen Mipi pan ahi hi. 100-75=25 hi a Lawte khelzawhna dingin 75 himawk hi. Galkap loteng kithukim khinzo leng 75%cing ding a, USDP pen Galkap  sawltakte ahih manin tua panin MP khat in metangkhat khia kei leh 75 cing ngeilo ding a Lawte or Congratulations kikhelzo paklo ding hi.

Tua ahihteh Mualtungmite MP teng tawh Federal Constitution tunna ding pen galkapte in 25% alak nawnloh masiah lamet omlo cihpen kamuhna hi.

Minam vai tuam2 saina ding hunlem luanailo a, hih bang hunsung ah Gam, Khua, lampi cihte puahin minamvai bang ah atheilo kineih phial mawk a silentin ihgam mite khantohna Ding focus a Party liante pan Panmun lianpipi ih lehzawh ding hanciam ding hun hizaw hi!

Panmun lian  neile hang MP dinmun ciang sangin Minam vaipen kisawk kigel kikhoih kawmkawm thei ding tuhun ah tuaciang ih muh kawm ding kisam hi! Halkha lamte in a Minam kinlo hilo a Bangci leng Panmun lian ngah in gamlehlei puah theih ding cihtawh kikhin diamdiam thei uh hi. Ei e leh???

ZCD ahi a NLD ahizongin asemdingte in Minam itna veina sepngamna neikawmin semin Panmun lian pipi ihtunzawhna Ding focus phot ding hi a thunei in omleng Minam vaite gelna nuamzaw tham2 ding ahihlam phawk ding kideihsak hang!

Nappitakin Minam it kawmin lungngaih ding hi a, Kipawlkhawm thei in, ih Party tuam2 panin Ih Zomi Minam zunding vomtinten leng ahoih ding ahi hi!

Federal khit ciang bel Minam vaigennop mahmah ding hi! 

Minam itna Lungsim tawh Party khatpeuhpeuh pan panlak ding kisam sa ing! Aliante mah or  panmun sang neileng Zogam Zomi na itnak leh vaihawm theihna hun mun hong ompel mawh ding a veina sepnopna a kisam lungtang kisam hizaw hi.
Development lam focus mahmah ding thupi phot ei! 
Lungdam 
7320

HOME namek aw anuai ah