Wednesday, October 25, 2017

KHANSAU, CIDAM IN NOSUAKNA DINGIN

KhansauCidamin, Nosuak nadingin
~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~
Mihingte i khansau nading, ih cidam nading leh i nosuah nading in nidang pek pan in a kizong leh a kihanciam ahi hi . Ih zattheih pak ding in anuai ah thu pawlkhat kong at a, i zuih ding kisam hi.
1. Anneek tuidawn
Cidam nading in a siangtho an ,tui ,mehteh mehgah nek kul hi. I pumpi thau lua lo in ,thadim ding kisam hi. Sa ih nek ciang in ngasa mahmah thupi sak a ih neek ding thupi hi. Mehteh mehgahte i neek ciang in zong ahing sitset neek zawhding zong thupi hi.
2. Exercise
Nisim in exercise i cih gimlua lo leh khual-ul suakkhop in nasem , kimawl ,lampai cihbang in khua-ul suaksak ding kisam hi. Gamtat(tang)na in i guh ading leh i thagui thatangte ading in hoih mahmah a kinosuak hi.
3. Ihmut cimsak in
Nikhat in nai 6 pan nai 8 sung bang ihmu leng i cidam, kinavak in adiakdiak in ih vun a ding in hoih mahmah hi. Bang hang hiam cih leh i ihmut sung in hormone a cih in i pumpi sung a a kisam lo nate lakhia in athak piangsak hi . Khangnote bang hormone dat in khangsak mahmah hi. Tua ahih man in ihmut cimna in hong khangmoi sak hi .
4. Kilungnuam sak in
Lungkhamna ,dahna ,huatna ,hazatna cihte in hong khangham sak baih hi .Nisim in nasep ding bek , gitloh ding bek a ngaihsunsun te akhan tomzaw hi ci in mipil te’n gen uh hi . A beisa a na gualzawhna ,na piakkhiatnate ngaihsun in la, na lungsim sang khai in lungnuamtak in om in. Ong cidam sak ding hi.

5. Mi tawh kikhawl in
Mi tawh kiho thei lo phadeuh, kitawng nuam leh kinial nuam phadeuhte zong nosuak lo diak uh hi. Maitai in lawmhoih lawmpha tawh kikholhtheihna zong in hong nosuak sak ding hi.
6. Lawp tak in om in
Navaak tak leh lawptak in omtheih ding kisam hi . Na khat peuhpeuh ah lawptak in aom mite pen mi in zong ngai in sepna khat peuhpeuh ah zong tangtung zaw phadeuh uh hi .
7. A hoihlam in mu in
Na khat peuhpeuh a hoihlam vive in mu in. Mi hoihlohna gengen, mi siatna bek mu, mi khat kicimlohna peuh agengen te pen amahmah zong kuamah in mihoih in mu ngeilo ding hi . Mi khempeuh ahoihlam in mu thei in, ong kisimmawhnate aom mah leh zong thuakzo in lungduaina, hehpihna lungsim na neihzawh nak leh na maitai in na khansau ding hi.
8. Medical check-up bawlzel in
i cih in motor, cycle te leh sette mah tawh kibang in kisia thei hihang . Motor , cycle te leh set te zong ih lei tuung in nuam mahmah in siatna nei het lo hi na pii in kum tampi ih zatzawh teh asiatsiat mah bangin mihing te zong i kumcing in ih haam ciangin natna namkim in hongbawk hi. Tua ahih man in ka pumpi tung ah bang natna nei ka hiam ci in ih ki sitzel ding thupi mahmah hi. Natna ih neih leh zong thei baih in bawl baih leng adam thei ding hi na pii in adam thei natna khat zong ih theihhak man in siasuak in dam thei nawnlo thei hi.
9. Pasian um in la,muang in
Kam bek tawh hilo in gamtatna tawh PASIAN na upna lakkhia in. A thupi pen ah na lungsim khempeuh na pilna, na theihna khempeuh tawh PASIAN um in la, tua teh nang tung a hong kibawl ding nadeih bang in mi tungah zong bawl in. Tua hi leh na lungnuam in, na cidam in na nosuak ding hi.
Agelh ~ Pau Lam Mung
Health Assistant
Laaitui, Tedim Chin State
Source :
Ciimnuai Vontawi Siamsin, Magway
10th Anniversary Magazine, 2013
Copy/Paste:Cinpu Zomi

Tuesday, October 24, 2017

LAI SIM PHATTUAMNA leh THUPITNA

LAI SIM THUPITNA leh PHATTUAMNA
Pilna ih cihpen khatlekhat tungpan ngahsangin laibu simna pan in Pilna tuam2 kingah zaw hi.
Mikhatin thu hong gen pen aman mah2 a om bangin 30% bang pen man khinlo zaw hi. Laibu tung panin 90% aman kimu thei pilna kingah zaw hi.
Laitan na neih loh hangin Pilna ngah theilo , neilo in kingaihsun kei in la pilna pen Laibu or laitung aomlam phawk mah2 in. Na sim theih laibute simsim lecin tuatung panin Pilna kici,:-
1.Innkuan vai,
2. Nupa vai,
3.Lungsim puak zia,
4. Ngaihsutna man
5. Gamtat zia Ding
6. Kampau zia Ding,
7. Asia apha khentheihna
8. Nang le nang kimuanna,
9. Mi Lungsim mat baihna
10. Sep leh bawldan ding,
11. Vante nate zatdan ding
12. Mi tawh kizop zia ding a kipan
Atuam2 tampi pilna na ngah ding a, bek Thamlo cimlua cih hun na nei ngei kei ding hi.
Laibu tung panin pilna kici khempeuh na ngah ding hi. Mi pilna sak mah2 te zong Laibu sim2 te bek mah hizaw hi. Laibu asimsim manun Ph.D cihdan angah uh hi a, Ph.D in pilsak theisak hilo in, Laibu asimtam man hi zaw bek hi.
Laibu simsim Degree sang nei khat leh asim mello Degree sang nei khat apildan or atheihna kibang ngeilo a, ah simsim pa mah muibun zaw veve hi.
Nisim ih nuntakna ah muibun ding, thu khinhai thei ding na ut leh laibu tuam2 or lai tuam2 sim mun in la pilna or theihna zongin, Tua-in na nuntak zia hong kilamdang sak ngiat ding hi.
Mi a pil mah2 ihsak te zong Laibu pan mah in asim or asin uh ahi hi. Degree Na neihloh hangin Laibu tuam2 simsim le cin pilna lawhcinna tampi na nei, na mu ding hi.
Na theih laibu or paute limlim sim hamtang in theih loh laibute le paute kisam masa tuan lo a tua Na sim Laibu tung panin Pilna khat teitei Na nei ding hi.
Atawpna ah Lai simna hangin akingah phattuamna pawl khat:-
1.      Theina tuamtuam khang ding
2.      Na ngaihsutna leh khuak hong hatsak ding
3.      Thu ngaihsut siamna, thu ngaihsut theihna hong khang ding
4.      Lungsim, thanemnate hong beisak ding
5.      Ngimna tupnate leh bangci kalsuan ding cihte hong khangsak ding
6.      Ngaihsut siamna hong neisak ding
7.      Lai gelhzia hong theisak hong siamsak ding
8.      Taksa mahmah hong cidam, bang cigamtat ding hong theisak
9.      Ih pau ilai malgawm dan akihal ding hong siamsak ding
10.  Lungnopna, lungmuanna, lungpilna, lungtaina, kimuanna hong guan ding hi.
Lungdam
Siam Khaute
102417 






Sunday, October 15, 2017

A CINGTAK NUNTAKNA

A CINGTAKIN NUNTAKNA
Galati 2:20
Tua ahih manin tuhuna ka nuntakna zia pen kei hang hi nawnloin ka sungah a hong om Khrih hang ahi hi. Tua hi a, keimah hong itin,keima-a' dingin a nuntakna a hong pia Pasian' Tapa ka muan'na tawh tu laitakin a nungta ka hi hi.

            Khatvei mi khatin gam tuamtuam munuam ahihmanin khual zinkhia ding angaihsun hi. Asum kholsun teng tawh Tembaw ticket lei in hong zinkhia hi. Tuipi tung ah ninga bang hong paikhit uh ciangin alawmte khatin “Na cina ahi hiam? Tembaw sungah na vakkhiat lam kong mu kei a ci-in hongdong hi.”
Alawmpa in “Tembaw letmat(ticket) ka lei khitban ah kasum tam om nawnlo ahih manin, ka khualzin sung a kicing ding ka utmanin vakkhia lo-in aciltat ka hi hi,” ci hi.
Tua leh alawmpa nuihza mahmah a, “letmat (ticket) na leiciangin an nek nading teng tawh a huamkhin hipah hi. An nekna mun ah pai ni, na duh zahzah ane theiding na hi hi,” ci hi.

            Hih tembaw (Ship) tungtuang pa anuihzakhuai tawh akibat hangin, eite tampi nisim I nuntakna zia hih khualzinpa tawh akibang ihi hi. “Pasian in tampi hong piathei hinapi-in, eima geltawmna zangin anungta tampi ih om thei hi.”

1.      Nuntak cingtak ngahna lampi
Galati 2:20 ih sim ciangin Singlamteh tungah sihna pen anuam lo thu hia, nuntakna tawh akilehngat ahi hi. Nuntakna cingtak ih ngahna dingin sihna zia ih phutmasak loh aphamawh thu ahi hi (Jhn 12:24). Khaici asih manin nuntakna aiang thu ih thei a, ahi zongin khathu tawh kisai leuleu panin Pasian huhna lotawh I theihtelna ding baih lo hi. Nuntakna cingtak ih ngah thei nadingin ih sih phot ding kisam hi. Tua sihna in ahoihlote paihkhiatna, bek hilo-in hoih ihsakte nangawn nusia in Pasian deihna bangin nuntakna ahi hi. Nisimin eima hanciamtawmna suang hilo-in I mawhna hangin eite adingin ahong si Jesuh tuangah ki-ap kipiakna ahi hi. Ama tung ah ki-ap ih hihna nisimin phawk tawntung lehang eite adingin ahong vaihawmsak thu atung thei pan ding ahi hi.

2.      Nuntakna cingtak kinei
Kolose 1:25-29 sung ih simciangin eite sungah Khrist a om ciangin nuntakna cingtak anei ihihna hong kilangsak hi. Eite sungah Khrist hong om ciangin eite hong maimangsak nuam hilo a, eite zangin mi tampi-in phattuamna angah theih nadingin eite sungah ahong om nuam ahi hi. Tua bang apanzia ineih ding akisam ahi hi (Kol.3:9-10). Hih bang ihcih ciangin I nuntakna sungah Khrist hong omtakpi-in,  nuntaknazia athak hong tuan I cihnopna ahi hi. Mithak ihih ciangin Khrist sungah mithak suahna ahi hi. thu ih ngaihsutnate ah eimah kibulphuh nawnlo-in Topa Jesuh Khrist bek bulphuh ding cihna ahi hi. Tua hi leh ih nuntakna tangzai-in hong cingtak dinga, nuntakna cingtak anei ihita hi.


Eima hanciam tawmna tawh hih nuntak cingttak angah zo dingin I kingaihsut khak loh ding thupi ding hi. eite thalawh tawm zawhloh ding hitase mah leh Pasian in nuntakna cingtak I neih ding a hong deihsak ahi hi. Tua nuntak cingtak ih neihtheihna dingin Topa Jesuh a hong pai ahi hi (Joh 10:10).

Thukhupna:
            Jesuh Khrist tung ah ki-apin Topa leh honpa-in amah isan ciangbekin Nuntakna cingtak akinei thei pan ahi hi. Mi pawlkhatte in Jesuh deihna bangin gamta dingin ama tung ah ki-ap le hang, eima utbangin kigamta thei nawnlo ding ahihmanin ihamphatna ding tampi kisuplawh ding hi lo maw? Ci-in ngaihsun thei uh hi. Nakhempeuh apiangsak Pasian tung ah ki-apna pen eima supna ding hilo-in eima nuntakna akicing theih nading hi zaw hi. Tua nuntkana cingtak ineih ding acil mahin kipana Pasian in a hong deihsak ahi hi.

Asim mimal khempeuh tung lungdam, hih tungtawnin Topa tawh ih kinaihsemsemna uh akicing nuntakna ih ngahtheihna ding uh lampi hong lak hong suak hen cih kong thungetsakna hi, Amen.

Lungdam
Siam Khaute
101517sun.




Saturday, October 14, 2017

LAI SIM THUPITNA

Laisim Thupitna. 
~~~~~~~~~~~~~~
Agelh : Lia Dim Boih
Laisim na pan in pil na tampi tak kingah aa, muh na zong khang in theihna zong khang sak hi. Leitung ah mi hau mizawngte kideidan lo-in a hih theih uh pen laisim hi. Mipawl khatte adingin a lungkham mahmah laitak un lungnopna a ngahna, pawlkhatte aadingin a lunglen hun uh ciang alungsim uh a la pen lai hi. Laisim na in nuntakna ah sia,hoih pen cileng zong kikhial lo ding hi. Laisim leh laisim lo a nuntakna uh kibang lo aa, a gamtatzia uh zong kikhai mahmah hi.

Mipilte in a sim uh laimal khat pen a nuntakna uh ah sin pah uh aa, a nuntakna uh zong kilamdang pah hi. Scholasticte in a gen, a gelhna uh ah, laibu om Innsung pan a khangkhia naupang khat leh laibu omlo inn sung pan hongkhang khia naupang a etkak uh ciangin laibu om innsung pan hong khangkhiate mah sang lai zong hat zaw aa, zong tel pahpah zaw hi ci hi.

Sang naupangte adingin a sanglai (textbook) uh bek sim ding hi lo aa, adang laibute zong sim ding thupi hi. Sang lai a hi lo adang laibute simna in, sang aa na sin khak loh theih huai thu tampi hong lak aa, na zak ngei lo laimalte hong musak in, khuak zong manlang sak hi. Laibu sai ka pai ciang naupang vive ka mu zaw deuh hi. Tuhun ciang technology khang sem sem in, nu leh pa a tam zaw in nau pang khem baih nading in phone kipia den thei hi. Zomi nu leh pate ka hanthawn nop in na inn uh ah na tate deih theih ding, uk theih ding laibu koih in. Phone, TV, Game cih ten na koih sang in laibu koih zaw in. Na tate laisim ding na kam tawh ban sawlsawl ken la, na tate’n laibu a sim theih nadingin na inn ah laibu koih zaw in.

Ka neulai-in textbook mu leng lotngah ding bek in kingaihsun hi. Tam lotngah zo leng sangah mat tam kingah ding cih bek kithei hi. Tu panpan in laibu sung ah thukhempeuh kigelhte pen lotngah ding na hih het lo aa sim in, sin ding ahih lamka tel panpan hi. Laibu sim dan a theite in laibu a sim mawk mawkte sang a zahtampi in laibu sim na ih a manphatna tam la thei zaw aa, pilna tam ngahzaw hi. Laibu a sim siamte laibu a simna sung pan pilna tampi ngah uh aa, pawlkhatte in laibu a simkhit ciang in bangthu kigelh hiam cih thei lo uh hi. Laisim dan a siamte in a simna sung pan in na dang khat mu khia thei hi. Gtn: Mangpau pau thei nuam in, ahih hangin manglai na sim nop kei leh mangkang khempeuh tawh na kiho thei kei ding hi.

Tuhun ciang in laibu tam kilen non lo aa, online ahih kei leh e-book pan in tam kisim zaw hi. Tua mah bang in facebook pan zong sim ding lai na om zel hi. Lawm te’ status zong kisim zel hi. Nisim na sim ding lai hoih tak na tel theih kul hi. Gtn: Facebook sung ah mi te status vive sim ding na tel leh nang ading phattuamna omlo ding hi. Laibu a telsiamte in a nuntakna ah sia hoih a ngah hi aa, laibu na tel khialh leh na muhna le na upna in zong hong zui paisuak ding hi.

Laibu ih sim ciang in mi khat ih khuak sung ah a kiguang hi aa, mihing khuak pen ih guan zahzah a ta hi. Ih khuak pen tu hun aa computer technology bang kasa hi. Bang hang hiam cih leh genteh na in, mual tawh kisai a thei nuam na hih leh , na laibu sim khak ngei a hi zong na zak thute ahi zong na muhngeite pan in mual tawh kisai na khuakin hong kaikhawm hi. Laisimna na neih kei leh na sung hawm ding aa, database om vet lo cih na hi. Na memory sung ah bang tawh kisai thu te guang nuam na hiam cih pen nang na teelsiam a kul ahi hi.

Tua bek tham loin, laibu simna in na lungsim hong tawldam sak zo hi. Mi pawlkhat in laibu pen lungnop na zonna uh, aih kei leh na lungsim sungkhiatna uh hi aa, a mau aading in laibu pen lawmhoih khat bang in ngaihsut uh hi. Hih mangkang gam ah a tam zaw pitek putekte in laisim tangtang uh hi; a cil in lamdang ka sa hi. Bang hang hiam cih leh laibu pen sangnau pang leh college, sum leh paii bawlte, siate bek ih sim ding ka sa ngei hi. Khangno pawl khat in lawm nei lo in, laibu sim in a mau bek om thei uh hi. Amau aadingin laibu pen a lawm uh hi aa, lai a sim uh ciang in a lunguh kim in kuamah phawk lo hi. Laibu pen pilna, lampi hong lak bek hi lo in tawldamna zong hong pia thei lai hi cih kimu khia mahmah hi

A tawp na leh a thupi pen kong gelhnop in, na nuntakna lungkim thei lo-in, kal suan ding haksa sa-in, na lungkia in na hih ding lah na theih tuan kei leh- kum tam, kum tawm tawh kisai lo hi. Kong gen nop khat in “Lai sim inla, sin dih in.” Na nuntakna kilam dang ding hi! Gtn: Mel Robbins ih laibu “5 seconds rule” lai bu na sim in la, sin pah in.

Laibu pawl khat in simin ciap teh ding om aa, pawl khat in lungnopna leh hong nui sak zo aa, pawl khat ciang in na nuntakna ah na sinkhiat ngiat ding kisam hi. Laibu siam theih nadingin laina sim kul ding hi. Na nuntakna na khelnop leh lai na sim kul hi. Na gual zawh nop leh lai na sim ding a kul hi. Nasep hoih na ngah nop leh laitam pipi na sim a kul hi. Mi tampi tawh na kitheihnop aa, mithupite tawh na kizop nop leh laisim in, na hopihna ding kammal na sung ah khol in. 

Note:-
Laigelh Lia Dim Boih pen Zolai, Zopau avei mahmah khangno liapaal khat hi in Tulsa, OK USA ah a innkuan un teeng uh hi. Apa pen Sia Khual Khai Naulak beh, Laibung khuami hi. Amah pen tulai tak collage akah laitak zong ahi hi. Ka kithuzakna leh ka ngetna tungtawn in "laisim thupitna" hong gelh khiat ahi hi. Ama tungah lungdam mahmah hang. I biak Pasian in hong zatsak semsem ta hen.....
Lungdam
editing: Siam Khaute
Source:-Cinpu Zomi
www.laibusaal.com
101417

PASAL HOIH

PASAL HOIH
Pasal hoih cih ciang in melhoih gennopna hilo in, gamtat kampau leh lungsim puakzia gennopna ahihi.
A masa in hih bang in lai a kigelh te pen, pasal khat tungah a vekpi' in, omkhin ding cih na hipah lo hi. a hih hang in, pasal khat tungah hih bang gamtat na hoih bangzah om, cih tawh tua mipa manphatna a ki-en a hizaw hi. comment pawlkhat ah, mu kiaukiau thei ing.banghiam cih leh, hih bang dan in kua om zo mawk ding, hibang mi leitungah om ken teh ci thei uhhi. a vek in na zuih zawh a leh na manphatna a khang semsem ding hi a, tawmbek na zuih a leh, na hoih na mantawmno bek hi lel ding cih, tua thunih bek kilamdang lel ding hi.

1. Pasal hoih khat in numei te itna lungtang kimawlpih lo a, a lungsim deih na zui in numei te bawlsiat ding ngaihsun ngei lo hi. Numei melhoih khempeuh va naih kawikawi lo hi. Zineisa khat ahih leh a zi angsungah lungkimna zong zaw hi.{ angkawm ding ngaihsun ngiat lo.}

2. Itna kip tawh a lawmnu it in, a lawmnu a ding itna a kicing in nei hi. A hih hang in itna masuan in a mailam suksiat sawm lo a, tua itna in a mailam kalsuanna ding a mit-tawsak lo hi. Gennopna ah, sangkah laitak in zi nei in a sang zom nawnlo, a lawmnu khenglah ahih man in, gamdang ah sumzong nuam lo, gamdang ah sang kah nuam lo cih bang dan in omlo hi.

3. A lawmngaihnu tung pan itna simloh lametna nei lo in, a lawmnu muan ding in om den hi. { Zuau khem lo ding, ciamnuih a hoih khom bek zang ding, na telloh thu tamgen lo ding, a kiang ah na om hunsung in amah na itna thu tamgen mahmah in.} a lawmnu kiang ah numeidang te hoihna genngei ken. 

4. A lawmnu tawh a hun mawkbeisak lo hi. a hih hang in a omkhop hunsung teng a lawmngaih nu ading in hunmanpha pen hisak tawn tung hi. numei te ading in hunmanpha cih pen, a lawmpa te kiang pan, pahtawina leh, itna kamkhum a zak hunsung teng amau a ding hunmanpha mahmah khat ahihi.

5. Sumleitawi liang in mopawi hong bawllo khading hi.pasal hoih khat in a zineih ma in sumlepai kholmasa hamtang ding hi. mi te mai ah a lawmnu maizum na ding in gamtat sia lo ding hi. {Nauneisa a mopawibawl / minsiatna dang khat peuh neih khit ciang a kiteng cih te a hihi.} 

6. kiten ding baih ngaihsut lo a, a mailam a kalsuanna / nuntak zia ding ngaihsut in nei masa tawntung ding hi. a nulepa tungah thu dong den in, a zi tawh thu kikum tawntung hi. { a ma thu bek thu salo hi.}

7. A zi kiang ah kalkhat in khat vei a tawmpen hong it ing ci in gen tawntung hi. Hih pen pasal pawlkhat in kitenkhit teh thupi kei cipongmawk uh hi. hih pen kitenma a gengen ding hilo zaw a, kitenkhit ciang a gengen ding hizaw hi. zi-neisa ten na sin un, nupa kikal ki itna hong khang semsem ding hi.

Tua bang in a lawmnu /a zi tungah thunuam in hoih a hih man in, a zi tung pan in itna kamkhum leh, zahtakna ngah kik hamtang hi hi.
Lungdam.

Job.cinpi.
Source:- Zomi Laisim nuamte. 
101417


NUPI KHAT NAHIH LEH

INN NUPI KHAT IN ZUIH DING A KISAM PAWL KHAT
Innkuan sung Nupa kikal ah, inn" nupi te zat ding a theih huai thu pawlkhat. hih dan thu te ka gelh tak ciang in pasal te a thupi sak cih dan hilo zaw a, zuih ding a kisam thu leh, a theisa a sinsa te kiang pan, a hoih te hong kihawmsawn ahi zaw hi.
Innkuan sung nupa kikal a nop theih nading in numei te tung ah a tam zaw a om hi. a hih hang in numei te in hanciam mahmah na pin, a nuam thei lo pawlkhat bel om veve hi. tua te pen pasal te kisap na zong hi kha thei hi.
Tua hi'a hih a nuai a thu te i zuih ding ding a kisam a hihi.
1. Zihoih na suah theih na ding in kisin in.
Pasal te pen i muan ding leh i thupit sak ding pen a lungsim sungah a teng ngiat/ a sisan paizia khat hi ci in gamdang mi te in paunak khat in nei hi ci uh hi. tua a hih man in na pasal pen veng le pam muhna ah, thupisak ding zahtak bawl ding. midang te muhna ah, innkuan sungah a mah om kei leh a piang theilo zah ding in pahtawi ding pen a thupi mahmah ahihi. Numei pil te in, pasal te pen bawngtal bang in zang thei uhhi. bawngtal pen hatmahmah ahih hang in a nakpheh pan in lem kha peuh le hang i deihdeih na ah ki kai thei hi. a ma thu lo thu asa lo pasal ahih leh, tua bang pasal te pen a nakpheh khau a to mahmah ahih man in, na zat siam leh nang a ding in ahoih zaw khat ahihi. ( pasal te bawng bang a zang gawp ding cih na hi lo a, pasal te pai zia gen nop na hi zaw hi.)

2. Na kam na uk zawh ding a kisam ahihi.
Na pasal kiang ah midang te hoih loh na gengen lo ding. a Nu le Pa gensiat sak lo ding, a zi ding adang zong kik thei a, Nu le Pa pen a dang laihkik thei lo ahih lam na phawk ding ahihi. Ak taw phun bang lo ding, kamtam lo ding, phun phun ciakciak lo ding, tua bang a, a phunphun te pen, Nupa ki khen na a piangsak thu khat hi ci hi. a diakdiak in pasal te kampau dawng kik saisai cih pen nupa ki khen na a piangsak a bulpi pen ahihi ci in, american laiat siam khat in gen hi.

3. Annhuan mehhuan dan kisin ding.
Annhuan, mehhuan dan siam ding zong a kisam mahmah a hihi, khualzitna khat peuh a neih ciang in, innkuansung a, ann le meh lunggulh a, a phawk theih nading in, annhuan dan pen kisin ding a kisam a hihi
Laibu sung pan zong kisin thei ahih man in hanciam in la theihsawm in. Pasal te gilpi uk zo le hang a pumpi uh zong ukzawkna khat a hihi. An sai khawng peuh a tutnop pian leh pen, hoih khol lo hi.
4. Na sep khat nei ding.
Hih pen innnupi khempeuh a ding in a haksa thukhat ahihi. khasum san nading khat sepding pen thupi hi. Khasum a tawm a tam thupi masa kei, inn sungah bang mah sem lo in^ na om hun hong sawt pian tak ciang in,
na cidamna hong sukha thei hi, na ngaihsut theih na hong bei tektek ding a, damloh na hong tam tektek ding hi. bang mah sem kei le teh na thau tektek dingbhi. Na lung mawk tektek ding a hih man in, veng le pam tawh na kizom thei nawn kei ding hi. tua bang hi leh na pasal pen thupi nasa nawn kei ding a, napasal a lung a kia thei ding hi.
5. Kizep kipuah dan siam ding.
Kizep kipuah siam ding cih ciang in, a khengval pen hoih lo leuleu hi. Nupi ka hih teh kipuah kul kei ci kei in, (muksanza khawng nuih sesa ding cihna hi lo hi.) Sam koih dan, nikten dan a ki pan hih sitset ding a kisam ahihi. Na kipuah kei leh na pasal a nawl khin khin tawh na kibang ding hi.
6. Kidop ding thu.
Napasal paina khatpeuh a neih ciang in, ensim/ zuisim cih te pen zat loh ding a thupi khat ahihi. A hoih a kilawm ciang khat in suaktasak lel in, a mah zong a lawm agual tawh a utbang in khat veivei om nuam ding cih zong sang siam in. A hih hang in vaikhat peuhpeuh tawh hong ciah hak ding a hih leh phone tawh hong hopih ding pen vaikhak tawntung in.
7. Nuihmai ding.
Pasal te nasem a hi a, vakna khatpeuh pan hongciah ciang in, kel khuanim mu bang den cih pen hoih het lo hi. Pasal te in bang thu hong pua, thuhoih maw thusia, cih pen thei lo hi teh. A hehsa in hong ciah bang hi leh pen namel hong muh ciang in a hehna khang tektek ding ahih man in, vaiciah ciang in nuihmai tak tawh na dawn theih ding pen kisin in. Vaiciah sim in maigum den le teh hong ciah ding sang in mundang khatpeuh a zantam ding pen lunggulh zaw hamtang ding hi. inn sungah a om ciang in suakta lo a hih man in, kong lak ah a hun beisak zaw ding hi.
8. Sum zat dan.
Na pasal in sumzong a hih leh, a sumbawm hawmsak ngei kei in, sumzong zong napi'n a ma zon sa sum pen a khut tawh ngenkik cih pen nasa mahmah uhhi. A lawm a gual mai ah, maimial mah mah hi. Nang a ding in a kisam leh zattawm ding hong pia a hih nak a leh, sum le pai pen a ma thu in zeksak lel in. ( muh peuhpeuh a zangkhin pahpah cih te pawl bel a thu tuam khat ahihi)
9. Muan mawh na nei masa ken.
A phone sungah number thak bang teng om / a man sungah kua man teng om, a, massage khawng peuh simsak, cih te pen zatmasak ding a hoih thu te ahihi.
Tua te in pasal te lungsim nawngkaisak zaw a, na tung ah a lungsim bei thei hi. Innkuan a ding in a muanhuai a picing pasal khat a ding in tuabang muanmawhna te pen, a lung kiat huai mah mah thu khat ahihi. Lampai kawm a, numei en cih te pawl pen pasal a kici khempeuh a kibatna pen tua mun khat bek hi ding in ka um hi. Mipil te in tua bang a pasal te in numie hoih te a muh uh ciang in a et uh pen, tuabang a et theih na ding ngaihsut na pen pasal te khuak sungah, a omsa hi a, ki kham theih hi lo hi, ci in mipil te in gen uhhi.
JOB.CINPI
Source:- Zomi laisim nuamte
101417



NUMEI MANPHA

NUMEI MANPHA
Numei khat i manphatna pen a pumtung na te le, a pilna tawh thu kikhen thei lo hi. pilna sang pipi nei na pi'n a lungsim a hoih lo mi pawlkhat om a, pilna nei khollo napin a panpih lungsim a hoih mahmah numei pawlkhat om hi. tua a hih man in, bang cih numei te numei manpha ahi hiam cih leh...............
1. Pasal khempeh tung pan itna a ngahzawh na hi lo in, pasal te in a ma tung pan itna a ngah zawh loh numei te pen numei manpha hi zaw hi. numei pawlkhat te bang pen pasal khempeuh kamsiam pia ziahziah, pasal te ki-lamen sak kaikai thei uhhi. tuabang numei te pen numei manpha ki ci ngeilo hi.{ tuabang numei te kampau pen pasal te in up pahpah ding hi lo hi.
2. Pasal te hehpih theih na ding in a innkuansung haksatna a gengen te hi lo hi. sumlepai deih man in pasal te a naih te hi lo hi. A haksatna pauhlap in sumlepai tawh a zuan pasal te a encik a, sumlepai deih na tawh maizumna a khek nuamlo numei te pen numei manpha ahihi.
3. Pasal khat a ding a mah bangzah tak in manpha ci a ngaihsut na tawh pasal a zong te hi lo hi. Hih pasal pen kei ading bang zah in manpha ding hiam cih ngaihsutna tawh pasal a nei te hi zaw hi. { Gennopna ah, pasal te tungah thuneih na deih masa lo hi. a hih hang a mah a thupisimlo / a simmawh ding pasal te khentel in pasal zong thei uh hi.
4. Pasal te a muan na tawh na a sem hilo in, a kimuan na tawh pasal te na a sepsak te hizaw hi. { Pasal te muanglo cih na hilo in, naseptheih hau a, mun khempeuh ah, pasal te buaisak sese lo hi.
5. pasal in a lauh man in thu a kikuppih hilo in, a pasal a ding thuhoih thuman pha, a cianhoih, ngaihsutna hoih pia thei a hih man in a pasal in a thupit bawl numei te hi zaw hi. { Lawmnu tawh na kikum phot ning ei, hong phal kei mawk leh, kei ma thu in bang mah khensat ngam keng, a ci te gennopna hilo hi.
6. Pasal te deih bekbek a semnuam te hilo in, a sepkhempeuh pasal te deih ding in a bawlthei te. pasal te mai-etet selo pasalte lungsim tellua, { pasal te zothawh cihna hilo in pasalte thupisak a, a lungsim a zawt siam cih nopna hi.} a pasal nasem hong ciah ciang in luidawnding maw, a dang dawn-nuam zaw cih dot kullo in a thei tawm te. lawm kingai a hih leh, a lawmpa in bangteng duhthei, banghun in bang nethei cih zah dong a theite a hihi.
7. A kitenpih a pasal angsung a tunma in a nungak siantho na a kemcing zo te. hih pen nungak te a ding a thupi masa penpen kong vaikhak nop thu a hihi. nang hong tenpih na lawmpa a ding tehpih om lo, letsong khat a pia na hihi. nidang in lawmngaih 10 bang na nei khin zong in, na pumpi sianthona na pasal kiang ah na tunpih peuh le teh, tua na hunlui te hang in na pasal in muanmawhna kammal khat zong hong genkik lo ding cih, tangtak in hong gen ngam ing.
$@ Hih tawh kisai gentehna hoih mahmah khat hong hawmsawn nuam ing.
Sang naupang khat in a sangsiapa kiang ah thukhat dong hi. #sya aw, # banghang in pasal te pen numei tampi tawh kingai in kikhawl leh hih mipa hampha ei, enhuai sam ei kici napi'n numei te a hih leh, pasal nih le thum tawh kikhawl leh, hih numeinu a gamtat hoih kei numei ginalo hi kici a hiam? ci in sang naupangpa in a sangsiapa kiang ah thu hong dong hi. tua ciang in sangsiapa hi nuikawm sa in hih bangdan in hong dawngkik hi. Tawhtang khat tawh tawhbu khempeuh kihong thei leh, tua tawhtang pen { master key } tawhtang hoih mahmah, a sensang mahmah tawhtang kici hi. a hih hang in tawhbu khat pen tawhtang tampi tawh kihong thei mawk leh, tua tawhbu bang in kimang nawn mawk ding hiam?. tua tawhbu pen a kimanglo khat hong suak ding a, kua in deih nawn ding a hiam, ci in sangsiapa in hong dawngkik hi. tua ciang in sang naupangpa in tawhbu hoih i manphatna hong thei pah hi.
Tua a hih man in numei te in tawhbu manphat na a theikim ding in hong lamen ing. tawhbu pen tawhtang khat bektawh a kihong thei ding in a kibawl a hih man in, master key tawh na kituaksak kei un cih hong vaikhak nuam ing. LUNGDAM.
JOB.CINPI

Source:-
ZOMI LAISIM NUAMTE.