Friday, May 19, 2017

NUPA KAL NOPSAKNA (3)

Pasal/zi in sex (lupkhawm) ding hong nget leh mang pah in. Thu 3 na utlohna ding om.
1)      Na nih un na kithukim uh leh hihlo ding.
Kilungkim sak ding han ciam un la, Na nupa un na kithukim na-in sex tom khasung mang loh ding nacih uh leh mang lo-in thu ngetna-in huntam la un. Na kithukim hun uh hong tun ciangin sex ah na lungkim tuak nading uh hanciamin khat leh khat kihuh un. Tua ahih kei leh Satan in mi dang tawh mawh dingin hong khem ding hi. (1 Cor 7:5)
Pasal in sex aman nop ciangin a zi tungah sex (lumkhawm) ding acih leh a zi-in tulai tawl lua-ing, sex mang dah ni a cih leh a pasal in aw ci-in, ahih keh pasalin mangni acih hun ciangin numei in thuman mai ding hi.
            Tua mah bangin zi-in anget ciangin pasalin zong man ding hi pah hi.
            KUA in khensat ding hiam?
            Sex man khawpding a ngen pen I khen sat hi pah hi.
            *Pasal in sex man ding ngen a, zi-in manglo ding a cih leh Pasal in man ding leh manloh ding khensat ding hi.
            *Numei in anget a Pasal in loding acih leh a zi-in a khensat kik ding mah ahi hi.

2)Hun tom sung manglo ding
Pasal in tunitak sex mang ding ci-in anget a, numei in tom khatsung khawl phot ding cia, pasal in bang tan sawt ding acih leh
Kalthum sawt ding,
A pasal in Ni khat bek e, acih leh
A zi-in tua leh zing ciang ci ni.
Pasal in lungdam thanks ci-in dawng hi. Hih nupa pen siam mahmah uh hi. A tung a lst (1Cor.7:5) mang mahmah uh hi. A nupa un atawp atun dong kiholim uh hi.

3)AIDS ngah khaning na cih leh sex manglo ding ci-in
            Hi mah hi. LST in AIDS bel hong genkha lo mah hi. A hizong in ko (Coral leh Bruce) ka updan un utlo ci thei mah hi teh, Na pasal/zi in midang tawh mawh (lumkhawm) a na upa, HIV+ nei ana up leh a sisan kisit (test) ma-in utlo ci in.

 Nupa kal ah khatin sex ah hat zaw thei
            Khat veivei numei in nisimin sex (lupkhop) zat ding ut a, Pasal in kalkhat khat vei ut hi. Tua mah bangin Pasal in nisimin matkhop ding ut a numei in kalkhat khatveikhawng, atawm lam a zat utzaw hi.
            Theih ding: Pasal in sex pen kalkhat a tawmpenin 3vei ta bang man ding uta a tangpi-in numei-in a tawmlam a zat ding ut zaw hi.
            Numei in pasal kiangah a bang ci na hia? Za ni tak ih mang khin ve cih ding hi lo hi. Aman taktakin, pasal in pen nisim a sex zat/man khawp ding ut cih ding hi.
            1Cor. 7:3-5 ah Pasian in: Mi khempeuh tung ah pumpi utna ka hong piakvek hia, sex ah khamtak a na kipiak ding uh ahi hi. Khat leh khat kinial kei un. Khat i utna na kiman kei uh leh Satan in mi dang tawh mawh dingin hong khem ding hi.

Midang tawh lupkhawm leng kei mawhna maw?
Hihi. Mi pawlkhatin ci hi. Mi dang tawh sex ka man khawp leh kei mawhna hi lo-in ka pasal/zi mawhna hi.
Bang hanghiam cih leh aman kei hong kham sak zolo hi.
            Pasian in ci hi, mi tawh sex na man leh nang mawhna ci hi. (Paik.20:14) Na zi/pasal in hong kham sak zawh kei leh Satan in hong khem dinga, Satan in na bantang panin hong kailo ding hi. Numei/pasal dang tawh mawh lo ding pen nang do zawhna ding hatna nei hi teh (1Cor.10:13). Mawhna gamta lo ding nacih kei leh nang mawhna hi pah hi.

AIDS laulo a sex nuamtak a manding Pasian in deih
            Na zi leh nang HIV+ na neih kei a mi dang tawh na mawh kei nak uh leh nupa kal ah AIDS ngahlo ding hi uh teh.
            Hi e! Khat vei leh khawl… khatvei leh zang khawm zel in… mi zatdan a nam tuamtuam leh nop na sak dandan un mang khawm den lel un, bang mah lau ding om lo hi. Zan ahi a sun ahi zongin nuam na sak hunhun ah zang/mang khawm den un. Khut tawh ahi a, a ci tuam2 in ahi zongin leh khat leh khat tangguakin om hilhialin ki-en un. (Pian.2:25)
            Pasian in na sep hoih mahmah khat hong pia a tua-in sex ah khat leh khat kilungkim sak, khamsak tuak ding ahi hi.
Nupa kal ah sex pen hoih mahmah hi

Ka ngaihno aw hong pai-in nong itna in kei honglungkim saka, na muk leh na kam khuai zu sangin khum zaw lai hi.   (solamon.4:8,10,11)
Koppih lo tawh lupkhop pen Mawhna lian pen hi.
Mi dangte zi kamkum zungzung khuaizu bangin khum, atawpna ah nang a dingin bang mah phattuamna om loin misiatna/mawhna hong nutsiat hi. Tuabang mite Inn naih ah zong paikha ken la nang a tawh lung kimsawm in. (Pro. 5: 3, 4,5,15)

           
 Lupkhawpna tawh kisai Pasian thukham
1)      Pasal/zi neite in Pasal leh zi lo buang sex zat phal loh. (Heb.13:4)
2)      Pasal/zi neilo ten kuamah tawh sex/lumkhawm lo ding. (1Thess.4:3-8; 1Tim.5:1-2; 2Tim.2:22; Deut.22:13-29)
Hih thukham pen Pawlpi committee ten’ abawl hi loin, van leh lei abawlpa law (Upadi) ahi hi.
&
Mi khempeuh tung ah Pasian in ih sepna bang ciatin thu hong khen ding hi. (2Cor 5:10)

Saturday, May 13, 2017

"NUTE PAHTAWI NI"

"NUTE PAHTAWI NI"
Nute Ni (Mother's Day) hong tunsim in, Nute Pahtawi Ni (hawmthawhna thugen ni, acian piak ni hilo) 'Nute manphatna le thupitna' genna ni or pahtawina in zang ciat ni. Ka NU ka itna tawh a manphatna ka lungsim sung ah, A MOTHER definition hidan in hong kilo hi.

Nute Ni sermon hun a zang khem peuh ading donghu khat hong hita hen, cin NU thupha kongpaih hi.
A MOTHER definition:
1. A= All in all- Ka kisap nate khempeuh hongsik, hong khamuan den ka tuun aw, NU.
2. M= Manager & Mentor- Hongkem honghuai, hong bawlpha den ka tuun aw, NU.
3. O= Observer & Supervisor- Hong encikden, lam honglak den ka tuun aw, NU.
4. T= Teacher & Trusworthy- Thupha hong hilhden, a muanhuai pen ka tuun aw, NU.
5. H= Host & Honest- Innteek Pa dinmun tawh hong encik, thuman ah hongkha den ka tuun aw, NU.
6. E= Educator & Editor- Pilna siamna hongpia, hong bawlpha den ka tuun aw, NU.
7. R= Resource & Restorer- Ka kisapna hongsik, hong lungnuamsak le lametna thak hong guan den ka tuun aw NU na hi hi.
#Ngilhni a omthei diam???

#Note: behlap
~Tate ading lungkia ngeilo thuakzo den pen Tun,
~Security hong semden Tun,
~A lungduai pen Tun,
~A nek tang2 hong piaden tun,
~Nisim thu hong ngetsak Tun,
~Asia, apha hong lunghihmawh pen Tun,
~Thukhualin hambang huaisiam pen, Tun
~Ngaihbang den pen Tun
~Lungkia lo hanciam zo den pen Tun.
Rev. Ngaih Thang
lungdam
May 13, 2017


"NU TAWH KISAI KUATEN BANGEN"

NU tawh kisai, kuaten bang gen 
1. Nu hoih khatin Sia 100 tawh kikim hi. (George Herbert)

2. Nu hoih 3 hong pia le uhcin leitung buppi ka-uk zo ding hi. (Napoleon Bonarpat)

3. Pasian a zahtak Nu anei peuhmah genthei ngeilo hi. (Abraham Lincoln)

4.  Nute-in vantung kongpi tawhtang kemte ahi uhi. (Theodore Williams)

5.  Nu hoih khat pen galkap kuankhat (Batalion 12) sangin manpha zaw hi. (H.Benson)

6.  A lawhcing pasal peuh mah Zi hoih nei teng a hi uhi. (George Washington)

7.  Nute hong pia dih un, amaute zangin leitung kong kilamdangsak ding hi. (St. Augustine)

8.“NU” cih kammal sungah lungnopna zatui namkim kiguang khawm hi. (Bishop Thomson)

9.  Nute in a tavuante uh hong zotek leh India gam in haksatna thuak lo ding hi. (Mahatama Ghandhi)
   
10. Nu bang a Pawlpi a it lote, Pasian zong Pa bangin it theilo hi. (Martin Luther)


#Nuute_Pahtawina_Mipilte_Kammal_Hoihte

• Abraham Lincoln: Kumpi ka tun theihna pen ka nu hong patah hang hi.

• Bishop Thompson: Nu cih kammal sungah lungnopna om hi.

• D.L.Moody: Nu khempeuh kei nu abang hileh leitungah thong-inn omlo ding hi.

• George Herbert: Nu-hoih khat pen Sia 100 tawh kikim hi.

• H.Benson: Gal hangte sangin nu hoih manpha zaw hi.

• Napoleon: French gam ii ki sap in “Nute” hi.

• Rasa Wallace: Nau luai avei khut in leitung uk hi.

• R.A.Torry: Nu-hoih sanga zahtak huaizaw omlo hi.

• St.Augustine: Nute hong pia un, amaute zangin leitung ka kilamdang sak ding hi.


• Timothy Dwight: Ka lawhcinna thusim pen nu hoih ka neih hang hi.

May 13, 2017


Tuesday, May 9, 2017

INNKUAN LUTANG PASALTE

INNKUAN LUTANG PASALTE
1.#Pasian in Adam naakguh khat la in, Ave hong na bawl sak hi.
2.#Numeite pen naakguh khat bek ahih man in, tha hatlo, dah, khasia, lungneu baih mahmah uh hi.
3.#Pasian a zahtak numei khat pen, suang manpha sang in manpha zaw hi.
4.#Na zingvai ding leh na innkuan sung sep leh bawl ding te na zii kuppih hamtang in.
5.#Na hawmthawhnate, alawmte or mipi lak te ah taai, tawng in thuhilh kei in.
6.#Zuu kham sa leh na hehlaitak in, na innkuan sung thu leh la gel kei in.
7.#Na zii tawh kitawng, kinuaksa in, khual zin or na inn pan pusuak kei in.
8.#Nupa ann kuang um khop ding thupi ngaihsut hamtang in.
9.#Melhoih sang in lungsim hoih zong zaw in la, na nu/pa hong it pih ding tel zaw in.
10.#Nat leh sat tuak in, na nu/pa na sanggamte kiang nagen ngam loh khat a om ciang,
{ zun,awngholh pai zolo cih te leh acuam" te cih nop na}. leitung ah na gen/kup pih ngam ding mi khat bek om aa, tua in teh pih omlo hong it na #Zi a hihi.
(Tua ahih man in Nupa ki #Tawt" sang, ki #Tawp" zaw leng hoihzaw lo dia! kua teng in thu kim.)😜

by:

Saturday, May 6, 2017

NUTE NI- TUN NGIAH PHAWKNA

TUN PHAWKNA(NUTE NI)
Nute Ni hong nai Ka nu kaphawkna in, Siapa Laigelh post ni ei🍎
Tukum Nute ni ibawl nading hun hongnai mahmah ta ahih manin ilungsim sungah hongsuak thugil pawlkhat pulaak khia ni.
#NU NEILOTE PHAWK DING :
1. Athupha om lai hi.
2. Hong itna om lai hi.
3. Hong ngaihna om lai hi.
4.Hong lainatna om lai hi.
5. Hong ngekbawl nopna lungsim omlai hi.
6.Hong panpih nopna lungsim om lai hi.


7.Hong makaih nopna lungsim om lai hi.
8. Hong angtan pih nopna lungsim om lai hi.
9. Hong khualna lungsim om lai hi.
10.Hong muanlohna lungsim om lai hi.
#NUTE MANPHATNA PAWLKHAT:
1. Nute pen suangmanpha tawh kibang hi.
2. Nute pen khuavaak tawh kibang hi.
3. Nute pen ci tawh kibang hi.
4. Nute pen lampi tawh kibang hi.
5. Nute pen kahlei nuam tawh kibang hi.
6. Nute pen tuisiangtho tawh kibang hi.
7. Nute pen ball pen tawh kibang hi.
#NUTE LUNGGULH MAHMAH TE:
1. It ding lunggulh mahmah uh hi.
2. Thupha bawl ding lunggulh mahmah uh hi.
3. Lungdam koh ding lunggulh mahmah uh hi.
4. Tawldam sak ding lunggulh mahmah uh hi.
5. Zahtak ding lunggulh mahmah uh hi.
6. Thupi bawl ding lunggulh mahmah uh hi.
7. Thu dot bawl ding lunggulh mahmah uh hi.
8. Mite lak ah pahtawi ding lunggulh mahmah uhhi.
9. Tawldam sak ding lunggulh mahmah uh hi.
10. Phawk den ding lunggulh mahmah uhhi.
#NUTE KHASIAT THEIHNA TE:
1. Midang te tawh teh kak kei in.
2. Na khutlum nga ngei kei in.
3. Na khualzinna ding theisak in.
4. Nalawh cinna zasak in.
5. Na gualzawhna thei sak in.
6. Milak ah zahtak bawl in.
7. Na zi te zakin na Nu tai kei in.
8. Midangte zak in na Nu ko kei in.
9. Acinlohna te midang te mai ah selpho kei in.
10. Amah sangin napil zawk hangin haimuh kei in.
11. Annek ciangin kih bawl kei in.
12. Vai na tun ciangin hopih den in.
13. Nitak navahna ding thei sak in.
14. Mun gamla ah na om leh hopih tangtang in.
#NUTE KHANSAU THEIH NADINGIN:
1. Sum leh paai kisam masa lo hi.
2. Pilna siamna kisam masa lo hi.
3. Inn hoih lo hoih kisam masa lo hi.
4. Nute khansau nadingin lungnopna kisam pen hi.
#NUTE LUNGNOP THEIH NADINGIN:
1. I kampau khum sak ni.
2. I nek idawn te siangtho sak ni.
3. Igamtatna te etlawm sak ni.
4. Ingaihsutna te maan sak ni.
5. Acinat hun in agei ah omsawm ni.
6. I aw nem zasak zel zel ni.
7. A muanhuai dingin om ni.
8. I itna ciamsak den ni.
9. A lungkhamna dingin gamta kampau kei ni.
#NUTE HONG KHANSAU LEH:
1. Tate hampha mahmah hi.
2. Tate miten zahtak tuam hi.
3.Tate maban kihong hi.
4. Innsung nuam hi.
5. Innsungah nopna tawh kidim hi.
6. Inn sungah lungdamna om hi.
7. Inn sungah kalsuan dan limci hi.
Nute ni ibawl na pen akhiatna taktak tawh abawl kim thei dingin Topa in hongsiam ta hen. Hih ka lai gelh asim kha khempeuh tungah Topa in NU te tungpan hongluang thei ding thupha khempeuh hongpia kim ciat tahen.
Sia Pau Khai
Louisville, USA



Thursday, May 4, 2017

"TANU, TANU, TANU"

“TANU” (INNSUNG DONGTA)
Tanu cihtawh kisai tawmkha kikum dih ni. Pawlkhatte adingin tangkha tui zong suakkha mai thei ding hi. Tanu ih cihciangin i tanu, tapate agen nuam ihi masa kei a, ahizongin tuate tungtawn mahin ahong piang “dongtate” agen nuam ihi hi.
Tanu cihpen atuam2 om tua sung panin nidang lai katheih mial2 lai tanute nuntakzia leh tulai tanute nuntak zia anuai ah enkaksuk ni.

NIDANG LAI TANUTE PIANZIA
Tanu (Dongta)te pen tanumei mokhak maw ahih kei leh pa unau tanumei lamte mah innsung dongta dingin kizang masa hamtang hi. tualo adangte pen ahun zui le munlemual zui in kila hi.
Nidang lai tanute nuntakzia pen pilepute Inn ah sep leh bawl ding a-om ciangin (nasemte) akisam bang2 semdingte ahi hi. Tuamah bangin sepding bawlding akigen ciangin zingtho baih in gawhding, huanding, bawlding, sepding khempeuh sem uh hi. Kaneu lai in kapute Inn ah ka pai theizel a, tanu kapate in semtheih zel hi. Amau pen Lawki hilaiding in lam en ing, tua hunlai in. Sagawhna or Sa akiman a tanu in akiseh ciangin leh zulup, salup ciangin sepdingteng semin zu bawlsak in tepding lianin koih saka, kamkhat zong pi,pute tepma teplo, dawnlo uh hi. Uzaw or pipute zahtakna nei mahmah uh hi.

Mipi hongpai khawmin ankuang kilui a, tanute in an kuanglui in mipite khamdong nakhempeuh sem uh hi. Sangoi nangawn ciam ngamlo in mipi sung ah aneding kilawm upate pia kawi2 uh hi. tua bangin na semin om uh a, meh leh buh akicin keileh ngawl zawtham uh or inntekte ading akikoihte sacing, samulmat, sakawng, salu, cihbangte, inntekte in huankik un no mehding acih leh bawl kik in aminteh tanute in nepan hi. meh leh an lim2 kigusim cih bang omlo in, sem lasemin akicin kei leh ngawl zaw tham uh hi. Piak ding aom leh zong piakhia zaw masa, zawtham uh hi.Tanu cihteh amasa lam a kikoih loin kipiakhia ngaitin anunung lamah kikhoh in, semzaw in aom keileh ngawlzaw tham uh hi, hih pen tanglai tanu (dongta) te nuntakzia itna leh deihsakna, aneihdan uh ahi hi. Nidang lai tanute pen Itna nei mahmah in gamtat hoih mahmah cih ding hi.

TULAI TANU(DONGTA)TE NUNTAKZIA
Tulai tanu (dongta)te pen nidang ate bangin Hihding bawlding, sepding khempeuh nialsam lo uh a, I Mi masate bangin uzaw, or pipute zahtakna om khollo hi. Pasian hehpihna tawh ka Pa khangah sa gomun pawl leh Pawi neng, akipan Samat siam ahih manin ka innvuah tanu hong kisem mun mahmah ahih manin thupi sa ing, Kotanute pen genbanna ding ka nei kei a, mundang leh muntuam2 a tanu katheih khakte leh pawlkhat kamuhna pan leh tanu kasepna pan tulai tanu (dongta)te nuntakzia ka mu thei zel hi.

Tulai tanu (dongta) pawlkhatte nuntakzia pen sepding teng sem a, kisemsak luapah ban ah, itna tawh semlo in thaman ngahnopna leh keithu hi cih lungtang vom mawk uh hi. A tanu (dongta) sepnate thusangin ama thu paiding pen deihzaw tanu, dongta tam mahmah mawk hi. Sagawhna bangin gen leng, mipi an nek ma amau nekhin, sangawi leh upasa teng pilepute nekma duhteng malmang khin in, pawlkhat bang ZU mii ding ci-in sel mang thei, tuabang in nunta tanu tam mahmah ta a, Mipi in an anek teh sa or meh hawm ding kicing lo-in om thei mawk hi. Tu hun ciangin itna tawh tanu (dongta) kisem nawnlo in, phattuamna or, metna or ei hamphatna ding, ei gilpi vahmasa ding bekbek mah kingaihsun mawk hi. Itna taktawh tanu(dongta) kisepsaklo in eimah hamphatna ding bekin tanu(dongta) sem tam mahmah ta mawk hi. Mikim bel hisam lo na pin 5 lak ah khatlenih bangin tuadan hong hihnopteh mihing hihna tawh adangte lawh zo veve mawk hi. 


Tulai tanute bel kawlte danin angsung bek ngaihsun in, itna tawh na sem hi nawnlo, mehval bang om leh pilepute theihma a atawi ding aguangkhin tanu tam mahmah lai dep hi. Tulai tanu(dongta)te leh Nidanglai tanu(dongta)te ih etkak ciangin kilamdang lua mahmah ta hi. Itna cih pen kivom nawnlo hi. Angsung dingbek, kei phatuam peuh leng cihdan lungtang leh gamtatna tam lua mahmah ta hi. Kua hong lawh ahi tam cici mai ing. Nidang lai hunte peuh ngaihhuai zaw mai ta hi. Pute leh Mipi khualna tawh dongta kisem nawnlo ei phatuam peuh leng kici-in tha kisial mahmah ta mawk hi tula tanu(dongta) leh makaite.

SIM LE MAL A OM ZOMITE
Tanu I gen mah bangin simlemal, saklekhang, Kawlgam, India, Asia leh Western gamlam a om Zomite Dongta ih sepna ah kingaihsut huai mahmah hi. Biakna Pawlpi, Minam leh Innsung bangkua ah, na tanu (dongta) sepna ah Nidang lai “Dongta”te mah bangin Itna leh deihsakna tawh na ihsepding pen hoih ding hi. Dongta or Makai utpong in tulai tanute dan a, ei gilvahna ding bek, eiphattuamna ding bek, ngaihsun a, Zomi dongta, pawlpi dongta, ih sepkhak leh pen hoihna sang siatna hong tun a, midangte in hong thei veve hi. Muanna bei hi. “thusia in mualkua khum” kithei veve cihna hi.

Dongta=Makai cihpen misepma asem, mi nunghawl lo, amai ah pai, semding aom leh sem masa, piakding a om leh pia masa, na khatpeuh ah masa tawntung, lakkhia masa tawntung cihna hi a, angsung alutding lam masa saklo Makai kitangsam mahmah cihna hi. (tua pen Deihsakna tawh nasem or itna tawh gamta, nasem cihna hi.) thasial lo thaman deih pahpah lo cih ding hi.
Zomite koi mun koimual ah sepna bawlna innsung ah, Minam ah, Pawlpi ah, amakai bek utlo ih asempen hih ding kideihsak hang, Tulai tanu (dongta)te nuntakzia ih etet teh Nidang dongtate nuntakzia ngaihhuai kik mahmah mawk hi cih kei muhna ahi hi.

Zomi Dongta
Innsung dongta
Pawlpi dongta ihsepnate uh ki-enpha kik ni.

Mimal khatciatin nuntakpih kik dingin tanglai dongtate nuntakzia lungngai kik ni.
Lungdam
Siam Khaute

May 3, 2017

TUN PHAWKNA KAWM HI EI, YOU R MY SUNSHINE NUNU