Wednesday, March 27, 2013

Zomi Tuiphum Kipawlna, ZBCM, TBC le CBC Kawlgam


Kawlgam Zomi Tuiphum Kipawlna, ZBCM, TBC le CBC.
Ni dangin Zomi Tuiphum kipawlna pen ZBC bek om hi.  Tu in ZBC bei in  CBC, ZBCM le TBC thum pha hi.  CBC (formerly  ZBC ) sungah eimi a om lai pen  KVBA (Kalaymyo sung, Leipi, Tahan, Emmanuel, Pyidawtha cih te hi), TAB (Tedim gam sung TBC tawh a ki pawl nuam lo teng- Mualbem, Thaangkai lam), ZBA (Zo or Zou lam), SRBA (Sihzang lam) leh KCBA (Kuki, Thahdo) kihel lai hi. Mai lam ah koii lam hong nga uh tam cih  ih khuadak laitak hi.

I.  ZBCM le TBC pianzia atom:
1.      Kum 1994, Feb kha TBA kumcin khawmpi Suangpi khua pan in, TBA makai in, Tedim kampau Tuiphum teng zol in, Convention khat a  din ding meeting khensatna  tawh ki zui-in, TBA  Siapi te hongzin kawikawi in, honggen ciangun, TBA pen ih muan ih suanpen hi, Pa bang a kong neih uh a hih man un, no hoihsak a hih leh ko hong zui dinghi ung ki ci ciathi.
2.      Kum 1994, April in ZCLS meeting Kawlpi  tuiphum pawlpi ah ki nei in,  nasia takin ZBC tawh ki khen dingvai kikum hi. Hih hun in kei  zong meeting kah khat ka hihi. Tu ni dong ka bil kha ah a gingging lai ka tha ngah mahmah khatin, Rev. Kam K Thang in, “ nau te aw, kei bel teekta ing in, ngap nawn keng, no na ngap nak uh leh ki pan ni, ki pat hun ta hi,”  hong cih teh tha ki ngah mahmah in, ki khen ding ki sawm hi. Tua ZCLS meeting khit teh ZBC-EC, Falam ki pai suak aa, tua lai ah zong nakpitak in ki kupna om hi.

3.      Kum 1995 April kha in Zozang ah ZCLS meeting om kik in tua pan thukimna a om khit teh Khuasak   ZBC triennial ah  pan mun kitel nitak in TBA te’ zinpi ah kikhawm in ZBCM min ki phuak  hi. TBA(Tedim),TTBA(Tonzang), KZBA(Kalay), TVBA (Tamu),ZBA(Zo) teng thukim uh aa, SRBA in ko innteek ka hih uh teh  hong hi ci om phot nung ci hi. Kuki Chin (KCBA) pen delegate hong kah zo lo ahih man in, khentatna om thei lo hi. KVBA in ko pen minam kigawm khawm ka hih man un tu tadih in a buppi in hong pai thei nai lo hi ung ci hi.

4.       A  zingsang ciangin ZBA hong nung kik hi. TBA te Tedim a tun kik ciangun a thu uh hong kituak nawn lo in ( atom in) ZBCM tawh ahizongiin, ZBC tawh a hi zong in tawlkhat sung kipawl pih nei lo hi. Tawl khat khit teh ZBC zom kik uh aa, MBC tungtawn in Convention 2007 in TBA hi nawn lo in TBC ki cita hi.

5.      Nidang a TBA sungpan in Mualbem kuam lam le Khuano kual lam pawl khat ZBC tawh ki zom suak uh hi. TBA sung pan mah in Pawlpi tam khop mah ZBCM ah om uh hi. A om lai teng Association 3 in ki khen uh aa, tu lai tak in, Pawlpi 80 kim le Association 3 pha in Tedim Myone sungteng le Yangon ah TBCY a hi uhhi.

6.      ZBCM pen ih minam bup a ih phuah, thupha ih piak a hih mahbangin Pasian in thupha pia in, tu in, Pawlpi 130 val, Association 7 pha in, Kawlgam sung Zomi te om na (a tamzaw ah) te le Nyiphidaw  na ngawn ah Mission ki nei hi. Gam pua ah zong New Deli, India ah pawlpi sanna ki nei a, USA ah zong Zomi Baptist Churches of America (ZBCA) om ta hi.

II.      Myanmar Baptist Convention, Baptist  World Alliance  le ZBCM kizopna,
1.      ZBCM pan in TBA a din tawp ciangin Zomi Siapi te patau in MBC tungtawn in gawpkhopna ding vai hawm uh aa, TBA ah or ZBC ah nakigawm kik un cihtawh gawm sawm uh hi. ZBCM in TBA in hong zolkhiat, hong zotkhiat sa hi, ZBC tawh ki zop dingin lah ih pai khiatna sa hi, ‘ngal hapaaksa tum kik kei,” ci in dingsuakhi.
2.      2000, Aug 27 ni –in, ZBCM in Emergency General Meeing Kawlpi ah nei hi. Hih hunsungin MBC General Secretary phone tawh ki donga, GS in, ko MBC pua lam a om a hong koih hi ungh  a cih ciangin, MBC tawh kizopna vai pulaknawn loh dingin ki thu kimhi. Tua tawh ki zui in, ZBCM pen MBC nuai ah om nawn lo in,  tang-din aa (Independent ), 2005 kum ciangin BWA ah member in lut  in  tu ni dongin annual member fee ki pia in ki zom den hi.

3.       
III.         Southern  Baptist Convention (USA) le ZBCM  kizopna
1.      Kum 2000 Aug.19 (Sat) ni-in,  SBC  pan – South East Asia Mission Director Rev. Jim McCarthy le USA aa pawlpi lian mahmah nih pan in pastor 2, le ZBCM Siapi te Maymyo ah meeting nei in, Mission nasepna ding thu le huhna sum le paai vai    tampi tak geel khawm in thukimna nei uhhi.Hih hun lai tak in SBC pen BWA ah kipawl lai ahih man in ZBCM te MBC nuai ah na om kei uh leh hong huh thei lo ding hi ung ci hi. A hi zongin no guak na din uh leh ki zom thei ding hi hangh ci’n vai khak hi. A Tung a ih gen sabangin MBC in ZBCM hong pom nawn kei ung a cih khit teh,  a tang-din a hih man in ki zop theihna lampi hong piang hi. Tu in a hih leh SBC pen BWA tawh kipawl nawn lo a hih man in a ut peuh peuh tawh ki zom thei in, a mau thu ciat hi ta hi. Kuamah a ki neisak tuam zong om se dah ni.
2.      Hih Maymyo meeting khit ciangin Yangon ah TBC-Y Siapi te le Upa te in gamdang Siapi pa( Jim) an neekpih na nei in, tua lai ah ih muan mahmah Siapi nih in( a min gen dah ni), hih ZBCM te pen MBC sung a ki pawl lo hi, ko mi tem ah  hi in thu tangpek hi, kumpi langpang hi, na ki zop teitei leh nang na ngawn a dingin lau huai hi, cih tawh nakpi tak a gen ciangin, ki zom ngam nawn lo in lai khak tawh ZBCM thu zasak hi. Hih thu te hangin ZBCM  tungtawn aa Pasian nasepna ding tampi tak ki taan-lawh hi. Zomi bup supna a hihi. Midang te hong bawl hi lo a, ei sung teng mah ih hihi.
3.      Tua zawh kum 4 khit ciangin SBC te in thu dik taktak hong tel uh aa, 2005 kum in ZBCM tawh  partnership in mission nei khawm uh hi. Hih hun a hong pai Rev. Gerald Burst in, a ki pat cilpan in hih thu dik ki thei hi leh ih ki zopna nawngkai lo ding hi, ci’n gen lai hi. ( Hih Siapa tawh USA ah ka biakinn uh le ka inn uah ka ki mu thei zel lai uh hi).

IV.       GZA in hong gawmkhawm :
Hih a tung a bilial teng pen midangte’ hong bawl hi lo in ei sungteng a ki toknawi ih hihi. Hih bang kawmkal ah GZA hong piangin  damdam in hong gawm tuah kik in ka mu hi. Dr. Do Kham in GZA meeting khat ah a genna ah,” a dangdang gen loh, Sia Enno le Sia Khual mahmah hong ki kholh theih kik bek uh zong GZA man phatna hi, a cih bangin, GZA hong om ciangin, ih Siapi te mipi mai (pulpit tung) ah mawh maisak na ki ngen in, mawh ki maisak in, ki ang-kawi in, ki kah liang uh cih khawng ih zakciat mah bangin  lametna hong neisak mahmah hi.

GZA in mai lam bangzah in hong gawm khawm takpi hiam cih a ban tu zawh kum bang zah hiam ciang ihgelh beh dinghi.
Pengkul in zong tel thei tuam dingin hong um ingh. Lai hong simsak khem peuh tungah lungdam hong ko ingh. ( Hih ZBCM vai buainna te pen Col. Kam Pum, a dam lai in thupiang lai khak khempeuh hong copy sak in file khat tawh hong bawlsak sitset in, hong piakna sung pan le kei mimal, midang tungpan ka zak bang a kong gelh a hihi, Pengkul a sangin man zaw kha dinghi.)
Thu dik a deih  na sanggampa uh,

Rev.Dr.  Tun Cin Kap
Zomi American Community  Church,
Florida, USA

Kawlgam Zomi Tuiphum Kipawlna, ZBCM, TBC le CBC.



Kawlgam Zomi Tuiphum Kipawlna, ZBCM, TBC le CBC.
Ni dangin Zomi Tuiphum kipawlna pen ZBC bek om hi.  Tu in ZBC bei in  CBC, ZBCM le TBC thum pha hi.  CBC (formerly  ZBC ) sungah eimi a om lai pen  KVBA (Kalaymyo sung, Leipi, Tahan, Emmanuel, Pyidawtha cih te hi), TAB (Tedim gam sung TBC tawh a ki pawl nuam lo teng- Mualbem, Thaangkai lam), ZBA (Zo or Zou lam), SRBA (Sihzang lam) leh KCBA (Kuki, Thahdo) kihel lai hi. Mai lam ah koii lam hong nga uh tam cih  ih khuadak laitak hi.

I.                   ZBCM le TBC pianzia atom:
1.      Kum 1994, Feb kha TBA kumcin khawmpi Suangpi khua pan in, TBA makai in, Tedim kampau Tuiphum teng zol in, Convention khat a  din ding meeting khensatna  tawh ki zui-in, TBA  Siapi te hongzin kawikawi in, honggen ciangun, TBA pen ih muan ih suanpen hi, Pa bang a kong neih uh a hih man un, no hoihsak a hih leh ko hong zui dinghi ung ki ci ciathi.
2.      Kum 1994, April in ZCLS meeting Kawlpi  tuiphum pawlpi ah ki nei in,  nasia takin ZBC tawh ki khen dingvai kikum hi. Hih hun in kei  zong meeting kah khat ka hihi. Tu ni dong ka bil kha ah a gingging lai ka tha ngah mahmah khatin, Rev. Kam K Thang in, “ nau te aw, kei bel teekta ing in, ngap nawn keng, no na ngap nak uh leh ki pan ni, ki pat hun ta hi,”  hong cih teh tha ki ngah mahmah in, ki khen ding ki sawm hi. Tua ZCLS meeting khit teh ZBC-EC, Falam ki pai suak aa, tua lai ah zong nakpitak in ki kupna om hi.
3.      Kum 1995 April kha in Zozang ah ZCLS meeting om kik in tua pan thukimna a om khit teh Khuasak   ZBC triennial ah  pan mun kitel nitak in TBA te’ zinpi ah kikhawm in ZBCM min ki phuak  hi. TBA(Tedim),TTBA(Tonzang), KZBA(Kalay), TVBA (Tamu),ZBA(Zo) teng thukim uh aa, SRBA in ko innteek ka hih uh teh  hong hi ci om phot nung ci hi. Kuki Chin (KCBA) pen delegate hong kah zo lo ahih man in, khentatna om thei lo hi. KVBA in ko pen minam kigawm khawm ka hih man un tu tadih in a buppi in hong pai thei nai lo hi ung ci hi.
4.       A  zingsang ciangin ZBA hong nung kik hi. TBA te Tedim a tun kik ciangun a thu uh hong kituak nawn lo in ( atom in) ZBCM tawh ahizongiin, ZBC tawh a hi zong in tawlkhat sung kipawl pih nei lo hi. Tawl khat khit teh ZBC zom kik uh aa, MBC tungtawn in Convention 2007 in TBA hi nawn lo in TBC ki cita hi.
5.      Nidang a TBA sungpan in Mualbem kuam lam le Khuano kual lam pawl khat ZBC tawh ki zom suak uh hi. TBA sung pan mah in Pawlpi tam khop mah ZBCM ah om uh hi. A om lai teng Association 3 in ki khen uh aa, tu lai tak in, Pawlpi 80 kim le Association 3 pha in Tedim Myone sungteng le Yangon ah TBCY a hi uhhi.
 
6.      ZBCM pen ih minam bup a ih phuah, thupha ih piak a hih mahbangin Pasian in thupha pia in, tu in, Pawlpi 130 val, Association 7 pha in, Kawlgam sung Zomi te om na (a tamzaw ah) te le Nyiphidaw  na ngawn ah Mission ki nei hi. Gam pua ah zong New Deli, India ah pawlpi sanna ki nei a, USA ah zong Zomi Baptist Churches of America (ZBCA) om ta hi.
 
 
II.                Myanmar Baptist Convention, Baptist  World Alliance  le ZBCM kizopna,
 
1.      ZBCM pan in TBA a din tawp ciangin Zomi Siapi te patau in MBC tungtawn in gawpkhopna ding vai hawm uh aa, TBA ah or ZBC ah nakigawm kik un cihtawh gawm sawm uh hi. ZBCM in TBA in hong zolkhiat, hong zotkhiat sa hi, ZBC tawh ki zop dingin lah ih pai khiatna sa hi, ‘ngal hapaaksa tum kik kei,” ci in dingsuakhi.
2.      2000, Aug 27 ni –in, ZBCM in Emergency General Meeing Kawlpi ah nei hi. Hih hunsungin MBC General Secretary phone tawh ki donga, GS in, ko MBC pua lam a om a hong koih hi ungh  a cih ciangin, MBC tawh kizopna vai pulaknawn loh dingin ki thu kimhi. Tua tawh ki zui in, ZBCM pen MBC nuai ah om nawn lo in,  tang-din aa (Independent ), 2005 kum ciangin BWA ah member in lut  in  tu ni dongin annual member fee ki pia in ki zom den hi.

3.       
III.             Southern  Baptist Convention (USA) le ZBCM  kizopna
 
1.      Kum 2000 Aug.19 (Sat) ni-in,  SBC  pan – South East Asia Mission Director Rev. Jim McCarthy le USA aa pawlpi lian mahmah nih pan in pastor 2, le ZBCM Siapi te Maymyo ah meeting nei in, Mission nasepna ding thu le huhna sum le paai vai    tampi tak geel khawm in thukimna nei uhhi.Hih hun lai tak in SBC pen BWA ah kipawl lai ahih man in ZBCM te MBC nuai ah na om kei uh leh hong huh thei lo ding hi ung ci hi. A hi zongin no guak na din uh leh ki zom thei ding hi hangh ci’n vai khak hi. A Tung a ih gen sabangin MBC in ZBCM hong pom nawn kei ung a cih khit teh,  a tang-din a hih man in ki zop theihna lampi hong piang hi. Tu in a hih leh SBC pen BWA tawh kipawl nawn lo a hih man in a ut peuh peuh tawh ki zom thei in, a mau thu ciat hi ta hi. Kuamah a ki neisak tuam zong om se dah ni.
2.      Hih Maymyo meeting khit ciangin Yangon ah TBC-Y Siapi te le Upa te in gamdang Siapi pa( Jim) an neekpih na nei in, tua lai ah ih muan mahmah Siapi nih in( a min gen dah ni), hih ZBCM te pen MBC sung a ki pawl lo hi, ko mi tem ah  hi in thu tangpek hi, kumpi langpang hi, na ki zop teitei leh nang na ngawn a dingin lau huai hi, cih tawh nakpi tak a gen ciangin, ki zom ngam nawn lo in lai khak tawh ZBCM thu zasak hi. Hih thu te hangin ZBCM  tungtawn aa Pasian nasepna ding tampi tak ki taan-lawh hi. Zomi bup supna a hihi. Midang te hong bawl hi lo a, ei sung teng mah ih hihi.
3.      Tua zawh kum 4 khit ciangin SBC te in thu dik taktak hong tel uh aa, 2005 kum in ZBCM tawh  partnership in mission nei khawm uh hi. Hih hun a hong pai Rev. Gerald Burst in, a ki pat cilpan in hih thu dik ki thei hi leh ih ki zopna nawngkai lo ding hi, ci’n gen lai hi. ( Hih Siapa tawh USA ah ka biakinn uh le ka inn uah ka ki mu thei zel lai uh hi).
 
IV.             GZA in hong gawmkhawm :
Hih a tung a bilial teng pen midangte’ hong bawl hi lo in ei sungteng a ki toknawi ih hihi. Hih bang kawmkal ah GZA hong piangin  damdam in hong gawm tuah kik in ka mu hi. Dr. Do Kham in GZA meeting khat ah a genna ah,” a dangdang gen loh, Sia Enno le Sia Khual mahmah hong ki kholh theih kik bek uh zong GZA man phatna hi, a cih bangin, GZA hong om ciangin, ih Siapi te mipi mai (pulpit tung) ah mawh maisak na ki ngen in, mawh ki maisak in, ki ang-kawi in, ki kah liang uh cih khawng ih zakciat mah bangin  lametna hong neisak mahmah hi.
GZA in mai lam bangzah in hong gawm khawm takpi hiam cih a ban tu zawh kum bang zah hiam ciang ihgelh beh dinghi.
Pengkul in zong tel thei tuam dingin hong um ingh. Lai hong simsak khem peuh tungah lungdam hong ko ingh. ( Hih ZBCM vai buainna te pen Col. Kam Pum, a dam lai in thupiang lai khak khempeuh hong copy sak in file khat tawh hong bawlsak sitset in, hong piakna sung pan le kei mimal, midang tungpan ka zak bang a kong gelh a hihi, Pengkul a sangin man zaw kha dinghi.)
 
Thu dik a deih  na sanggampa uh,
Rev.Dr.  Tun Cin Kap
Zomi American Community  Church,
Florida, USA

Sunday, March 24, 2013

ZBC THAWH KISAI THEIH DING THU


ZBC VAITAWH KISAI THEIH HUAI THU

I theihsa mah bangin tulaitak March 21 – 24, 2013 sung Carson Baptist Church (Khalkha pawlpi), Satawm Veng (Kalay Station lamkawi gei), Kalaymyo ah a (21) veina ZBC Triennial meeting om in ZBC pan CBC ah kikhel khinta hi.

ZBC hong pianna thu atom in


Khamtung ah Christian hong tam semsem in Association (3): TBA (Tedim Baptist Association), FBA (Falam Baptist Association) leh HBA (Hakha Baptist Associaiton) hong omta hi. Hih Associaton 3 te Convention khat a din theih nang Constitution Drafting Committee Falam Baptist Church ah October Kalnunung leh November Kalmasa 1952 sung thu kikupna om hi.

Convention min ding kikupna ah Rev. Hau Go in “I min dingin Tedim, Thahdo lemten Zo kici in, Falam lamten Laizo kici in, Lusei ten Mizo, Hakha ten Zotung, Zophei, Zokhua, Ganggaw lamten Zo acih uhciang Yaw, Mindat ten Jo ahk Cho, Paletwa ten Khomi kici ihihmanin Zomi hileh i tangmin (original name) lah hi in khamtungmi bup huamkim pen ding hi”, ci-in thusung hi. Rev. Sang Ling, Hakha sungpan a upa pen hong dingin “Tu a Saya Hau Go gen manhi ka neu lai in Yotlang pan i piang hi ci-in hong kigen hi. Zo pen i tangmin hi. Lai pen i minam min hilo hi” ci-in gen hi. Hih thu agen khit ciangin a gal-a atu Rev. Sang Fen, amau Khalkha lam-a upa pen nihna pa khut van phei in, “Bangci nasa a, Saya?” ci-in dong hi. Rev. Sang Fen dingto in “Kei thukim ing, Zo pen i minam min hi, kei zong Zo-khua a pastor sem hi ing” ci-in gen hi.

Hibangin Sia upa pen tegel in athukim khit uhciangin Khalkha lam tengin Rev. Hau Go thusun thukim pih in Zomi Baptist Convention min zat dingin teel in March 5 – 7, 1953 sung Saikah khua, Thantlang Myone Mipi khawmpi (general meeting) ah Convention min kipsak hi.

Kua ten ZBC Kipsak

March 5 – 7, 1953 Saikah khua, Thantlang Myone a General meeting ah mipi 3,000 kah hi. Saikah khua pen Tedim pan ni 7 – 9 pai na ahihmanin ei TBA (Tedim lam) pan mi (10) zong phalo ci hi. Falam lam pan mi (200) kiim pai hi. Adang mi 3,000 sung pan 2790 te Khalkha leh Thantlang pan ahi uhhi. Tua ahihmanin ZBC piankhiatna akipsak Khalkha te 90% ahi uhhi.

Kua ten CBC ah hong Khelsak

Tutung ZBC a (21) veina Triennial meeting ah mipi (500) kiim kah hi. Tu laitak ZBC sung ah Association (28) om hi. Tua sung ah ei Zomi lam association (5): KVBA (Kalaymyo sung), TAB (Mualbem, Thaangkai lam), ZBA (Zo or Zou lam), SRBA (Sihzang lam) leh KBA (Kuki, Thahdo) kihel lai hi. ZBC pan CBC akikhel nang Vote piak ding ciangin KVBA delegate teng pai khia uhhi. KVBA pen ZBC sungah association lian pen pawl hi-a sumpi zong tam in delegate mi zong a tampen akah zel ahihi. Tua ahihmanin Vote pia ding delegate mipi (500) lak ah ei Zomi akici thei ding mi atampen leh (40) kaan hilo ding hi. Tua ahihmanin ZBC pan CBC hong khelsak amau 90% ahi uhhi.

Ngaihsut huai thu

Khamtung bup tuiphum teng kipawlna min ding Zomi Baptist Convention (ZBC) akipsak amau mah hi in Chin Baptist Convention (CBC) ah akhel amau teng mah ahihi. Zomi kizat nangin ei Zomite in politic peuh sem a zuau thu leh zawhthawh thu tawh Zomi min akizang hilo hi. Ahizongin Zomi pan Chin kikhel nangin amau bang sem uh hiam? Hih thu tu phingphing a kipan hilo hi. Tu ma kum 20 lai Dr. Chum Awi in ZBC General Secretary asep lai pek pan politics hoihlo, zuau leh zawhthawh thu tawh na asep uh tu in a zo pan ahihi.

Ei Zomite amau bang liangin Biakna sungah Politic sualpoi kisem lo hi. 1995 kum a Zomite ZBC pan i taikhiat zong hih Politics te hang ahihi. Zomi pan Chin kikhel nangin tu-ma khang khat hun pek pan nap tawlh liang-a akikup, Politics siava nono sem-a Zomite langpan theih zah-a hong langpang den, nawlkhin theih zah a hong nawl khin, i deih peuhpeuh hong nial-in i sawm peuhpeuh hong khaktan den uh ahihi. Pawlpi tampi kitawng kilai sak-in si le nai hong suah-a, minnam bup hong khasia sak in Pasian sathau nilh sa ZBC pan CBC ah hong khelsak uh ahihi. Nuam a sa ding uhhiam?... Pasian in thei ta hen!

ZBC aw na khasia na lungngai kei in ko khangthak Zosuan tuailaite in ma hong zomto zel ding hi ung. Ni khat niciangin Sun Ni bangin na tangkik ding hi. Hai bang hong ngak lai in. ZBC Mangpha!

Lungsim tawh kituaklo i om khak leh kitelsiam ni maw.

By: Paul Thangpi (Pau Pian Thang)

Offenbach, Germany
Like · · Follow Post · 2 hours ago near Battle Creek, MI
comment:
Siam Khaute Hih thupiang dante nong at khait manin thupi mahmah sa ing ih theihna khang mahmah cih ding hi e. Ih sanggamte in tang lai pekpan in Tedim mi hong ci a hong sik ent giaugiau den kei ahih lam, ih Zomite in theih huai mahmah thukhat hi. Tua leh hih ZBC pen ahong pian na amau hang mah hi a, tun CBC ahihna zong amau hang ahi hi. Zomi pen Tedim kampau deih ci mai leng Chinstate saklam aom teng hong muhdah gige na hi uh ahih man ahi hi. Hakha myo sungah kumpina sem zong eite kampau veve na hi a tuatua mahmah zong nasa mahmah uh hi. tu hun tak ciangin tuadan in ih om zzawh nawn loh hang. Tua bek hi lo in ka theih na ah ZBCM apai khiatna zong MBC in lah Chinmite hong thudon lo, Chin sung ah zong ei saklam ateng Laimite in hong tuam bawl mahmah ahih manin Kitai khai a, CCOC aomlai pekin ka mel theihte vapai ngei a, amaumite ahih leh khasumpuak tangtang in Eimite khakhatkhat bang an ka ngawl hun uh tam mahmah cih dongin CCOC paingiatte tung pan na ngawnin ih zak ciangin na mahmah veve hi e maw guai. hih bang lungsim aneih te uh atheih dingun pulakhuai mahmahsa mawk ing.

Like ·  ·  · 7 minutes ago near Des Moines

  • Siam Khaute Zomi sung ah Pawlpi om khempeuh in Zomi vive tawh ih pat ding uh hita cih zong hong gen nuam ing. Gentna: Zomi Catolic Church, Cikha. Zomi Adventist Church, Tedim. Zomi Assmbly of God, Tonzang. Zomi Church of Christ, Tedim. Zomi Evangilical Baptist Church, Tedim. etc. cihdanin kihual theihna dingin vai ih lak a i pan lak mahmah uh kisam ding hi cih kei muh na hi.

Saturday, March 23, 2013

MIT TAWH MAWHNA


Mit tawh mawhna

J.M. Ngul Khan Pau | Monday, 04 March 2013 10:09 | Rev. Dr. J.M. Ngul Khan Pau | Hits: 185

Mawhna tungah gualzo nuamte adingin hong kipat tungin na do pah leng zawh baihpen hi. Khaici bang hileh hong kek khiat tung, hong potungin na botkhia pah leng bohkhiat baihpen hi. Ahi zongin zung hong neih ciangin buaipih pan leng haksa bek hi loin a zung na thuklut lua thei hi.Mawhna pen lupna nuam mahmah bang hi a, a lupsuk ding a baih mahmah hangin thohkhiat ding baih hetlo hi. Mawhna nutsiat ding hanciammahmah ding kisam a, mawhna bawl ding pen tua zah in hanciam ding kisamlo hi. Mawhna hong lutna pen i khuamuhna tawh zong kisai mahmah ahih manin mit tawh mawhna ci-in kong gelh hi.

“Gul that ding hileng bang hun in thah baih pen ding hiam,” cih dotna a kidotna ah a dawngpa in, “A tui sungah a om lai-in thah baih pen hi,” ci hi. Tua mah bangin mawhna zong hong kipat tungin nusia leng baihpen hi. Mi pawlkhat in mawhna nusia nuam mahmah napi mawhna in amau lencip khin ahih manin kisuutkhia theilo uh hi. Banghang hiam cih leh mawhna hong kipat tungin nusia loin amau nuntakna ah picingsak khin cihna hi. Pasian thu leh Kha Siangtho vangliatna tawh cih loh kuamah in mawhna zungpi panin kidokkhia zolo ding uh hi.

 

Gualzo Nuntakna (Victorious Living)

E. Stanley Jones in a laibu Victorious Living ah mit tawh khemna zawh theih nadingin siksan giat gelh hi. Tuate hih a nuai ah khat khit khat kimu thei hi.

Na nasep khat peuhpeuh ah mit tawh khemna na tuak ciangin khekpah lian in. Banghang hiam cih leh nasep ngeina na khek theih leh na ngaihsutna zong kikhek ding hi. Tua ngaihsutna hong kikhek ciangin mit tawh khemna a zo nahi hi. Mi pawlkhat in a sep ngei uh sem kawmkawm in zawh sawm uh a, zawh sangin guallelhna thuakzaw uh hi. Nihna, nang bek na om a ngaihsutna hoihlo hong lut leh paikhia inla mi tawh va kikhawl in. Midang tawh kiho, kikhawl leng tua khemna i ngaihsut kimangngilhpah hi. Tua khemna zong lawmte kiang pan lehngaihsut kik leng zumhuaisakna, nuizathuaisakna bang kinei thei hi.

Thumna, na ngaihsut lim leh mel in mawhna khukah hong tunpih ma-in Singlamteh lim leh mel tawh khek in. Mit tawh mawhna a tamzawte lungsim mitkha lim leh mel tawh i ngaihsutna ah hong kilangin sawtpi hong luah khit ciang tua mawhna in zung na kha man hi. Mawhna lim leh mel a khekkhia zo ding Singlamteh vangliatna hi. Na ngaihsutna ah nang adingin a hong thuaksak i Gumpa leh Topa sisan luanna leh sihna Singlamteh luahsak leteh a dang lim leh melin hong nusia ding hi. Lina, Na ngaihsutna ukzia siam in. Ngaihsutna pen pumpi ki-uk mah bangin uk theih hi. Tua bangin a uk a kem siamte'n thu hoih bekbek ngaihsun uh ahih manin amau lungsim na siangtho hi. Television na etnop loh ciangin na mekmit mah bangin na ngaihsutna a hoihlo hong lut ciangin na mekmit in. Tua bangin ukzia siam leteh gualzawhna leh nangmah ki-uk zawhna na nei ding hi.

Ngana, na ihmut ma-in a siangtho, a hoih nate ngaihsut in nei in. Banghang hiam cih leh i ihmut sung na ngawnin tuate ngaihsutna in i lungsim na kem ding hi. Zahmawh ngaihsun in ihmu leteh tua zan in tua lam bekbek na lungsim ah hong om ding hi. Na mang in zong zahmawh lam mah na man ding hi. Pasian phatna leh hoihna tawh ihmu leteh zankhua in na ihmut sung nangawnin Topa phatna tawh na zang ding hi. Gukna, exercise tampi la in. Kimawlna lam leh thasanna (exercise) limtak a neite, a ngahte in khemna hong lut nading hun pia manlo uh ahih manin nangzo, dalzo uh hi. Ahi zongintelevision khawng bek en in sun nitumte in exercise ngahlo ahih manin a lungsim uh mawhna lamin kaizo mahmah hi. Thalakna, thahatna ding vaite in mawhna do zawh nading tha hong guan hi.

Sagih, gualzawhna na neih nadingin lawm hoih nei in. Lawm hoih in i nuntakna zo mahmah hi. Tua mah bangin lawm hoihlo in zong siatna tawh hong zo mahmah ding hi. Giatna, Ngaihsutna hoihlo hong om ciangin thungetna thakhat mah in neipah in. Thungetna tawh dopah leng mawhna zong lungsim sungah khawl tawldam man lo hi. Thungetna in vanglian in gualzawhna hong pia ding hi.

 

Lai Siangtho Genna

Lai Siangtho panin tamlo en lai ni. Mit tawh khemna i gen ciangin Eden huan ah gulpi in Eve mit tawh na khem masa hi. “Tua ahih ciangin singkung a hoihna, mi a pilsak dingin tua a gah a deihhuaina a muh ciangin a singgah loin a ne hi. Amah in singgah kimkhat a pasal pia a, a pasal in zong a ne hi,” (Pian 3:6).

Israel mite Kanaan gam hong tun ding ciangin Jericho khuapi a pal loh uh phamawh ahih manin tua khuapi kimah ni sagih sung lampai in umcih uh hi. Tua khuapi sung a lut uh ciangin van khempeuh lak loh ding cih thukhun om hi. A hi zongin Akhan in a ki-ap nate pawlkhat na la hi. Tua hangin Israelte'n gal hong lel uh hi. Joshua in Pasian cihna bangin a mawh mi hong zong a, Akhan tung tu hi. Amah in Joshua kiangah hih bangin a mawhna pulak hi, “A taktakin, Israel Topa Pasian tungah ka khial khin a, hih bangin ka gamta kha hi. Shinar panin vankia lakah puanhoih khat, leh ngun shekel zanih a gik, leh shekel sawmnga a gik kham tawn khat ka muh ciangin tuate iplahin ka lakha hi. Tu-in tuate ka puanbuk sung leilakah omin kisel hi,” (Joshua 7:20-21).

Kumpi David zong mit tawh mawhna hangin a innsung leh kumpi gam siatna tung hi. Galdo dingin kumpite'n makai in galphual ah vaihawmin gal a do lai-un, kumpi David Jerusalem ah na tawlnga hi. Sun a ihmu hong thokhia in a khuadak leh Bathsheba kipumsil galmuh hi. Tua numei melhoih mahmah hi. David in a mite samin tua numei thu a kansak hi. Tuanu tawh hong mawh in, buaina tua ni a kipanin a damsungin bei nawnlo hi (II Sam 11:2-4). David in et loh ding a etkhak bek hi loin tua a muh ngah nadingin vaihawm a, siatna leh dahna tampi a innsungah piang hi.

Kanaan gamah milim hoihlote panin Israel mite a kikep theihna dingun Pasian in Moses kiangah hih bangin thupia hi. “Israel mite tungah hih bangin gen in: Jerikho kantanin Kanaan gam na tun uh ciangin note mai panin tua gam a mi khempeuh na hawlkhia ding uh a, amau suan milimte khempeuh susia-in, a kisung amau milimte khempeuh na susia ding uh a, mualtung a a biaknate khempeuh uh na sumaimang ding uh hi,” ci hi (Gam 33:51-52). Milimte Israel mite'n susia kei leh amau mit tawh mu-in a biakkhak ding uh Pasian in phallo hi. Tua mah bangin kumpi David in zong, “A sia peuh mah ka mit tawh ka en kei ding a, lamkhial mite nasepna ka mudah a, tuate tawh ka kisukha kei ding hi,” ci hi (Late 101:3).

Bangmahin a kimanglo nate kei hong ensak kei inla, nangma thu omsa bangin hong nungtasak in,” ci-in thungetna Late gelhpa in na nei hi (Late 119:37). Zu tawh kisai khemna kumpi Solomon in zong hih bangin na gen hi. “Hai sungah a phuan seuhseuh gawl sungah a tumsuk hithit thei lenggahzu san et-in nei kei in. Atawpna ah gulpi bangin nang hong tu ding a, gul gunei in a tuk na bang ding hi,” (Pau 23:31-32). Zu panin gualzawhna dingin zu et-in nei kei in. Pasian in milim biakna panin a mite suahtak ding a deih manin hih bangin Ezekiel zangin na hopih hi, “Hong kihei unla, na milimte uh nusia un,” (Eze 14:6). Milim biakna zong mit tawh mawhna mah na hi mawk hi.

 

Thukhupna

Topa Jesu in mit tawh mawhna panin i suahtak ding kisapna a genna ah, “Tua ahih manin na mit taklam in na mawh nading hong piansak leh khelkhia inla pai in. Na pumpi bupin hell khuk sungah hong kikhul sangin na pumpi na khat pelem leh nang a dingin hoihzaw lai hi,” na ci hi (Matt 5:29). Mittang khelkhia taktak dingin Topa in hong hilh hi loin hell khuk sung hong tungsak ding nate panin na mit na kepcing ding hong hilhna hizaw hi. Topa Pasian in i khuamuhna mittang ama thu simna, ama phatna lasakna, ama bawl nate puahphat leh bawlhoihna in hong zangsak hen. Irish mite la khat in, “Nang ka khuamuhna hong hi in,” a cih bangin Topa i khuamuhna hong hi hen. 

3/23/13

Saturday, March 16, 2013

SAWM AH KHAT KUATE GAMH HIAM,



ZOMI TE TUNGAH THUPHA HONG KIP THEIHNA DINGIN SAWM AKHAT.
Malakhi 3:10, Malakhi 3: 8-12
SAWM A KHAT tawh kisai ih gending ciangin na lungsung ah bang hong lut hiam? Sawm akhat ih theih sa hi  lomaw bang gegen kul hiam na ci kha thei ding hi. Tuni in Zomite tungah bang hangin hauhna khang khat khom ding haksa mahmah mawk hiam? Zomite, Chinte sumzon pen kum 100 lom bang sawt ta hi. Bang hangin Budish te leh Hindu te hau thei zaw, Christian te sang cih dotna omthei zel mawk ahi hiam?
Sawm akhat thupen tulai pau in Pastor or siate, tanglai pau in siampite in gen taktak ngam lo-in thuphasan nading bekin gen in kuamah lah thuphasangin atu, ata khang ah khom cih pen kigen vangvang lo mawk hi. (Hidu or Budist or muslim te bang in)
Tuni insawm akhat thu pen LST lam a Doctor late na ngawnin agen mengmeng ngam lo, siate in gen leh na duhman hi, ci a ih mawhsak uh, Kong vaksa uh hi ih cih uh, atal ih kawk ngam uh, tuni in kiciantak in Zomi khempeuh in ih theih dingin genkhia nuam ing. Sawm akhat Kuate adingin kipia hi mawk hiam?

SAWM AKHAT BANG HUN IN HONG KIPAN A KUATE TUNG KIPIA?
Sawm akhat pen hunsawt lai pekin hong kipan hikha in cin, adang sut man kei ni in, Abraham in Melkhizadek  siampi pa tungah pia hi. Mi khempeuh Pa ahi Abraham tungpanin hong kipan hi. (Piancil 14:20).  
Anih na ah, Moses hunlai in Moses Isreal makai hi na pi-in 1/10 Moses tungah Pasian in na pia lo a, Asanggam pa Aaron siampi tungah napia hi. (Gamlak vak na 18: 21-32 sungah)

MALAKHI 3: 8-12 ENSUK NI.
8Keimah in note kong dotnop thu pen, mi khatpeuh in Pasian' na guksak ding kilawm ahi hiam? Kilawmlo hinapi-in note in nong guksak uh hi. Ahi zongin note in, 'Bang hong guksak ka hi uh hiam?' na ci uh hi. Sawmah khat piakna leh biakpiaknate-ah nong guksak uh hi.
9Na minam bupun keima neihsa hong guksak na hih manun note khempeuh tungah samsiatna hong tung hi.
10Ka biakinn-ah an a om theihna dingin sawmah khat a kimin hong paipih un. Kei hong ze-et un; vantung kongkhakte hongin, note-a' dingin na hoih tampi kong piakna na mu ding uh hi.
11Lo panin a piang na ante uh, kauphe ka nesak nawn kei ding a, na leenggui uh gahpha mahmah ding hi.
12 Tua ciangin na gam uh, ten'na dingin a hoih mahmah leitang hong suak ding ahih manin, minam dang khempeuh in note pen a nuamsa minam, hong ci ding uh hi," a ci hi.

SAWM A KHAT KUA A HIAM?
            Sawm -ah-khat pen Pasian a hi. Cih phawk ni ei.   Malakhi 3:8,9
Tu-in tang 10 na en suk ni. Ka biakinn-ah an a om theihna dingin sawmah khat a kimin hong paipih un.

BIAKINN AH CIH KAMMAL EN NI.
Biakinn cih tawh kisai in nalungsung ah bang hong lut hiam? Biakinn acihtak ciangin Mipawl khatte in Muhtheih biakinn mahin ngaihsun pah a, aman mahmah bel hi hi. Khat ih ngaihsut dingin ah, Biakinn acihna ah Nidangin Biakinn ah kuate teng/ om cih ngaihsut ding thupi mahmah hi. Genth: USA Biakinn pawl khat te ah Inn tawh kizom pah a, tua teng ah Siate ki-om sak pah in, tanglai hun tawh kibang ka sa hi.
Tanglai in ah Biakinn ah kuate teng/om hiam cih ngaihsut kul hi. Siampite/siate om hi cih ih kiphawksak nuam hi. Biakpiakna, mawhsutna ah neih ding uh ciangin Biakinn ah pai uh a, tuateng ah siampi te in biakpiakna piaksak hi. Gamlakvakna 18:12 pan in sim leng mi maimai kikhopni lo-in Biakinn nai ah apai ding Pasian in deih lo lai hi.
Ka biakinn-ah an a om theihna dingin sawmah khat a kimin hong paipih un. Kei hong ze-et un; vantung kongkhakte hongin, note-a' dingin na hoih tampi kong piakna na mu ding uh hi.”
Hih laisiangtho in Biakinn agen nopna ah bulpi pen in Biakinn a nasem a akoih siampite or siate agen nuam ahi hi. Cih kithei sak hang. Anuai ah en suk lai ni.

SAWM AKHAT KUATE GAMH, OR LUAH DING AKIPIA HIAM?
            Gamlakvakna 18:20-32 ciang ah ih simsuk ciangin kitel mahmah hi. Kuate go/gamh ding a kipia cih kitel sitset hi.
Tang 21"Kikhopna buk sungah amaute' nasepna thaman dingin Israel sunga sawmah khat khempeuh, Levi mite' tungah gamh-in ka pia hi.
Tang 24Bang hang hiam cih leh amaute in biakna-in Topa' tungah a piak uh Israel mite' sawmah khat pen Levi mite tungah luah dingin ka pia khin hi. Tua ahih ciangin Israel mite lakah amaute in luah a neihloh ding uh ka gensa ahi hi," a ci hi.
            Hih tangnih te gel ih et takciangin 1/10 pen siampi, siate adingin gamh leh luah ding akipia ahih lam kitel  mahmah hi. Ahih hangin tulai sawmah khat agen uh ciangin Kawlgam, Vaigam leh Western gam dong ah Zomi or Chin mite in na Duhman ci ih hih manin sawm akhat hoihtak inzong hong gen ngam lo uh a, Malakhi 3: 11 leh 12 hong hahtang gen uh a, kuamah in tua hamphatna te kinei tuan lo mawk hi.
Zomite, Christiante in tang 11 leh 12 ih ngahzawh lohna ahang in, tang 8 na leh 9 nate ah kinungta lai ahih man ahi hi. Siate kikhasia sakin kizah ko a, kong vaksa peuh uh kici zanzan hi. Sawm akhat ei a ahih loh lam kiphawk lo in, ei a mah kisasa a, siate bang tona in kizang ta zen hi. Pasian a ahih lam phawk ni.

SAWM A KHAT PEN MISSION SUM HI LO HI.
            Sawm akhat pen Pasian in kei ahi Biakinn ah hong puak un, siate luah ding hi. Gamh hi. Siate pia un acihcih lai tak in eite in, Siate kham takin piak ding sangin, Mission lam peuh ah kigel nuam zaw putsan hi. Pasian in gamh leh luah ding a siampi or siate apiakhit nungsangin, Pasian a ahih lam malakhi 3: 8,9 ah hong gen a, eite in Siate piak dingsangin ih Pawlpi van leh na dangdang ah igel zaw thei masa hi. Tua pen kikhial mahmah hi. Pasian lungtang kinasak hi. Tang lai Moses hun hi leh suanga den lup ding pawl kihi hi. Hehpihna hun ah ih om manin hong kithukpah lo a, ahi zongin mite thupha ngah bangin ih ngah thei kei hi. Hih hangin Pasian na sem siampi or siate kikhasia sakin thupha kisang theilo na hi gige hi. Siate ading sangin Mission leh thudangdangte kithupi sak zaw thei a tua pen na hi masa het lo hi cih phawk ciat ni. Gamdang aomte kiang zong ih kitheisak nuam hi.

Sawm a khat pen Mission sum himasa lo a Pasian a hi in, Siampi te an, gamh, luah hi cih phawk ni. Mission na sepna leh Building sum peuh in Siate khasum in piaksangin Kizeknuam zaw thei a, tua pen himasa het lo hi kikhial mahmah hi cih kei muhna ahi hi. Sawm akhat tawh Mission leh Buildingte tawh kisai hi leh bang hangin Pawlpi  kim ah Mission box ci in kituam hawm or dong mawk ahiam? Ngaihsut huai hi.

Tua ahih manin USA, India, Burma muntuamtuam a ah omhih lai sim kha khempeuh in Na siate uh akham dingin sawm akhat hoihtak in na pia un tua hi leh thupha kisang pan ding hi. Siate in khasum hongkham zawh loh tak ciangin sumhong zong a, ih gensia lailai uh hi. Na gensiat sangin na sawm akhat te uh, Mission sum, Building sum hi lo hi. Akham dingun na pia un. Tua hi leh thupha Mlakhi3:11-12 sunga ah gente ih tang thei pan ding uh a, Hindu, budish te bangin  tu le ta khang dong ah ih hauhna te uh ih zek thei ding uh hi.

Christian ahi lo te gentehna a ihgen det kei zong ngaihsun thei leng a namah hi. Christiante ahoih lamin Christian ahilo te in hong gen leh ih ut kawmkal ah, ahoih lo in hong gen det uh pen ngaihsut huai hi.
Sawm akhat pen kawlte nuntakzia atheite in thei ding hi hang, amau zong asiampu te tung uh ah nak piak mahmah hi. Zingsang tho baih in, an huan uh a, amau nek ma in a phungzi(monk) te adingin kuang khat ah thuk masa in pia masa uh hi. Bang hangin thupha ngahlohna ding hiam anungta Pasian bialo te in zong a siampu te uh zahtak mahmah hi ven. Sum apiak dinguh ciangin ahoih penpen mah na pia uh hi. Christian te e leh bang ih ci vua, siate gensiat leh cilphih peuh sawmte hi zaw hang. Sawm akhat nang piak hi lo a Pasian aa, Pasian apiak kik ban ah amau gamh ahihi, Cih phawk le cin na pautam ngam kei ding hi. 10 pan 1 Nang a hi lo a, 9 pen nang a hi nang utdan in zek thei hi teh. Pasian a pen Gamh a apiakten hoih takin alungkim bang azek khak ding thupi masa penpen ding hi.

Akicin leh Siate khit ciangin Mission, building cihte akipan ah zek theih pan leng thupi ding hi. Zekdan ding Topic dangin gen kik ni.
Chin or Zomite Pasian in thupha hong pia nuam na pi in eite in ih guk saksak manin thupha kingah thei lo a kikhasia sak zo hi mawk hi. 

TANGLAI
Tanglai in sawm akhat leh anpal ganpal na pia tangtang uh a, tuate pen siampite ading hi a, simpite in tuatung panin sawm akhat apiak sawn ding uh pen Moses tung ah na hilh hi. Sawm akhat thupen OT sungah hoihtakin na gen a NT ciangin sawm akhat thugen nawn lo in, cit piakna bekna gen hi. OT sungah 1/10 khat vai kiciantak in na gen khin ahih manin NT ah na gen nawn lo in 9 pan piak khiat ding na gen hi.

SIA TAWH KISAI LEH UKNA ZA,
            Hih tawh kisai in LST sungah hong uk kumpite thu na mang un hong ci a, tua ma in bang gen hiam cih leh kei ma theih loh in Ukna za angah om lo ahih manin hong uk kumpite thu na mang un ci hi.
Tua mah bangin siate pen Pasian theih pih loh in sia za ngah om tuan lo hi. Tua hih manin athu uh ih man ding kisam hi. Tucing pa nung zuh sawm in la, mipi nung tucing pa zui sak kei zaw ni. Pasian in ana semte siate kisuan pi mahmah a tua pen Mihau pa leh Mizawngpa tung tawn in ih mu thei hi.
            Mizawng pa Abraham ang sungah a om lai-in mihau pa HELL ah om a, tui tak khat anget leh Abraham in phal lo hi. Mihau pa in tua ahih leh Ka sanggam u leh naute kei tunna ah hong tun lohna dingin vagen sakin ciin athum tak cianin, Abraham in adawn na ah, Leitungah ka na sem siate or Pastorte tam mahmah hi. Tuate thugen a up kei leh hih pa hing kik in ava gen hangin um tuan lo ding uh hi cih san hi. Pasian in anasemte kisuan pih mahmah in, hu hi, Cih phawk in. Siampi itten siampi thupha sangding, kamsang itten kamsang thu pha sang ding hi.

Thukhupna
Ka lungsim ah om lua mahmah ahih manin kizom leh lo ngaihsun lo in Pasian hong theihsak bangbangin ka gelh hi a, atel siam dingin Topan thupha hong pia hen. Hih thutawh kisai in nuntak pih leh azui zo dingin Topa in asim mimal khat ciat thupha hong pia hen. Kei tha tang tawh hong pai in gen thei lo ka hih manin hih lai tungtawn in na sim un la, ih Zomi sungah thupha ih ngahna leh Pasian gamtang zaina in Pasian in hong suak sak hen la, tu a kipan in hih lei tungah zong ih hauhnate uh akhangkhang in akip pai suakna leh sawtpi akikhom hong hisak hen la, vangtungah zong thupha tampi ih san na uh, leh Pasian lungtang akhoihkha, Pasian alungkimsak mimal khat ciat asuak ding in hih teng pan in thukong ngetsak hi.
Asimkha mimal khat ciat Topa thupha in akhangkhang in na innkuan sung ah hong kipna hi ta hen. Amen.
Siam Khaute
USA 3/16/13