Monday, September 30, 2019

KIN NGAIHSUT IN By:- Evan Do Khup

KIN NGAIHSUT IN
“hunhoih hunsia cih khen tuan loin Pasian’ thu hilh ding na kin ngaihsut nading, .......:..” 2 TIM 4:2‬ ‭TDB‬‬

1997 kum buai madeuhin Lamka ah cialpi bawlin ka om a, nipikal khat khit ciangin cialpi dangkhat om kik ding ahi hi. Lamka ah pulpit a ka zat puan teng nusia-in vai phamawh khat tawh Kalaymyo ka ciah pak hi. Ka pai kik main tualgal hong piang ahih manin Lamka lam cialpi ding teng kipelh mawk hi. Ka puan teng kila thei nawnlo ahih manin Tedim Bethel AG cialpi bangah khuasung vakna a ka zat puan gialbialbual tawh thu ka gen gamhgamh hi. Gal ven ciangin ka puante tawh ka kimu kik thei pan hi. Sep theihloh zan hun hong thei lua hi.

ZOMI EVANGELIST MASATE
Zomi Evangelist masate in lungdamna thu hilh ding kin ngaihsut mahmah uh a, Pianthakna thu hangin Dr. Pum Za Thang, Tonzang thongah kikhum, Dr.JM Ngul Khan Pau Thuklai palik ten man piangthak pawlkhat in honkhia, Dr. Gin Neih Thang, Dr. Suan Khan Thang, Sia Thawng Khen Thang, Sia Thawn Khan Suan cihte India panin gamgi kan tanin mat leh hen lauhuaina lakah na hong sem uh hi. Sia Thawng Khen Thang bang malkual ah sauveipi hong om a, ama hangin dawibia (Lawki) inn tampi Christian hong suak uh hi. Zomi Evangelist lakah lawlki inn tam a phiat pen hikha ding hi. Amah zong simmawh bawlsiat a lim thuak pawl hi. Kawlgam lam panin Dr. Hau Lian Kham leh Dr. Gin Khan Khual zong cialpi tamvei a bawl pawl uh hi a, Gospel hangin thuakna khitui a tam luan pawl uh ahi hi. Khang masa Evangelist pen amau teng bek hilo a dang tampi om lai hi.

EVANGELIST KHANG NIHNATE
Khang masate maban kizom ahih manin khua khatah piangthak nih leh thum na om hamtang a tuate tawh ma kipang khawm thei hi.

1. Khe tawh kipai ciatciat lai.
Tua hun lai-in mawtaw tun lohna khua tam mahmah lai ahih manin khe tawh kipai ciatciat hi. Mawtaw tunnate zong mawtaw neilo saap zolo ihih manin pai mah kul hi.

2. Ei van ciat pua.
Hong kicial hiloin ei veina tawh kikalsuan ahih manin vaidawn cih bang om selo, ei van ciat pua-in kipai phenphen hi.

3. Kipulak tawm.
Kei bang phadiak minthang lo lua, pilna neilo lua kahih manin khatvei pulpit zat khak nading pen Pastorte upate tungah mo dong bang liangin kut ngaungau kul a, ong phal ciangun kinuam pha mahmah hi.

4. Nek ding thalawh, sum kidong.
Phaisat ah an ne a thu ka gen theih nadingin ka zinte inn ka lamsak a, cialpi bei main singkangzawl ciang ka tun man hi. Pangzang ah zong vaimim lak ka huh uh a, tua pan a piangthak Nu Dim Za Niang in tua zawh kum 28 khit ciang, nungdeuh a Sawbua Peniel Baptist cialpi ah an hong huansak a, 1991 Pangzang khanlawhna thu gen belin nei hi. Khitui Gospel kipatcil lai-in cialpi bawlna munah antang man ding ka kidong zel uh hi.

5. Vauna tuamtuam tam.
A dai dide Tuiphum sungah zong Kha Siangtho in na hong sep ciangin Kamtuampauna, lamna dianna, mangmuhna cihte hong omin so vingveng ahih manin a telsiam nailote nak heh pha mahmah uh hi. CID lam pan dan a kigelh vauna lai, India leh Kawlgam kawmin singnuai mite zat nahih manin khual na zin lai leh hong kiman ding cih peuh lai hong tung hi. Ko khua ah nong pai leh na pumpi in thuak ding cih peuh hi.

6. Sum tawm K.S.T nasepna khauh.
A semte ginat man zong hituan loin Kha Siangtho Zogam leitang ah a buak a kibua ahih manin sermon om seloin zong khanlawhna piang lel hi. Sum tawm bei mahmahin khanlawhna lian mahmah ahih manin a met tam mahmah hi.

7. K.S.T hangin Pawl kideidanna bei.
I gamah Kha Siangtho hong kibuak ciangin i biakpiak zia hong kinaihuai ciat ahih manin kideidanna hong bei a, “Nang bang pawlpi?” cih dotna hong bei hi. Pastorte leh Evangelistte khut kilenin na kisem khawm liai-liai ta hi.

EVANGELIST KHANG THUMNA
Khang masa pen ka theih hangin neulai kahih manin “Hong gum Topa mual hong suak hi en ve un” ci-in amai gual a khut beng keukeu pawl kahi lel hi. Khang nihna leh khang thumna ah Gospel thu tangkoin om kha kahih manin Pasian hehpihna ka phat hi.

1. Pata nasep
Khangno thahat laite leh Kha lam a tate tawh kisem khawm ahih manin pata nasep hi-in nuam mahmah hi.

2. Khe pai tam nawnlo
Khanlawhna thupha hangin i gam hong khangto ahih manin mawtaw leh cycle vive tawh kipai ta hi.

3. Nek ding patau nawn lo.
Khanlawhna hang a i ngah thuphate mit tawh kimu ta ahih manin Khanlawhna deih lo taktak tam nawn sam lo hi. Tua hi a, pawlpi hanciamna leh sumbawlte, gamdang a omte’ sponsor vive ahih manin kitaai mahmah hi.

4. Kigim pha mahmah hi.
Nidangin pawlpi sungah Khanlawhna deih lo tam lua ahih manin cialpi khatvei bawl theih nadingin khitui tampi a luan phot kul, phalna ngah ciangin sum ding omlo khitui luang leuleu, sum om ciangin a gen ding omlo Pasian mizat tawm lua kap leuleu cih bang ahih manin tua pawlpi pen cialpi kibawl main a khanglo khin hi mai hi. Tu hun ciangin intek pawlpite’ khitui tawm lua ta ahih manin a semte kigim mahmah leuleu hi. Taksa taai mahmah kha gim mahmah cih ding hi.

5. Van zat nuam mahmah.
Nidangin meilah kivak, mic loin ki-awng hi. Tu hunin pawlpi kimah sound system, music van hoih ciat, a zangsiam zong tam ta ahih manin nuam pha mahmah ziahziah hi. A poina khatah bel Kha Siangtho neilo music lam pih kitam leuleu hi.

6. Khangno Evangelistte
I minam bup khanlawh nadingin khangno Evangelistte hahkat mahmah uh a, gam sung gam pua zinin tawlnga man lo uh hi. Amau bil ah ka huau sim khiankhian thu khat om a, “Na khangno lai un mun tampi zawh sawm un maw” ci-in ka tuahsa thu tawh ka hanthawn zel hi.

7.Online thu kizaktuahna
Nidangin lai kikhak bek hi a, tu hunin bel tuni a cialpi kibawl pen leitung bup pan ki-en thei ziau hi. Na sermon online pan ka ngai a ka piangthak a ci a om ciangin kinuam mahmah hi. Alangkhat lamah en leng evangelist ten sermon thak sawtvei kinei thei nawnlo suak hi.

THU KHUPNA
Zogam khanlawhna hangin khuapi khuata a, nu leh pa uk zawh loh khangno tampi kikhelin gam sung gam pua ah mipil, mihau, milian suak uh hi. Kamsangpa Joel cih bangin naupangte pan pitek putekte tung dongah Kha Siangtho kibua ahih manin a metna hamphatna thei ciat uh hi. Tua hangin Zomite sungah Mission, Cialpi leh Cimawh huh nading sum kipiak thanuam pen den hi. Tua pen khang kizomin Evangelist nasepna thupha hong pia Topa Pasian hehpihna hang ahi hi. Lungdamna thu sangin a kin huaizaw bangmah omlo takpi hi.

Khazih sungah hong it;

                            Langh Do Khup
                            Khuata mipa

Sunday, September 29, 2019

BANG LUNGKHAM NA HIAM?

Mi kimin lungkham haksatna khat ciat kinei hi. Bang bang lungkham haksatna ahi phial zongin, hihte sung panin hong huh/panpih thei ding Pasian i neih lam tak i phawk gige ding kisam masa hi. Pasian in, hih i lungkham i haksatnate sung panin hong honkhia zo takpi ding hi, cih upna leh muan’na i nei ngam hiam?

Tua bang upna leh muan’na nei ngam i hih leh ama kiangah thungen loin i om ding hiam? Ama adingin i hih theihna bang bang tawh mapang loin i om ding hiam? Topa’ adingin i sepna zahzah tungah gualzawhna thaman a ngah dingte ihi hi. Lungkham haksat hunin Pasian leh ama kammal ana cicite mah a tawpna-ah hong gualzo in hong lawhcing ding uh hi.

Thu-um mite’ tungah hong kilang ding Pasian’ vangliatna pen, upna, muan’na leh ngak siamna cihte kisam masa den hi. Tua ahih manin, hi bang lungkham haksatnate i thuak hun ciangin, i nuntak na sungah thunei pen dingin, Pasian leh ama kammal mah i koih masa ding hi. Tua bang hi peuh leh ahun tun’ ciangin Topa hoihna leh ama vangliatna i mu ding hi.

Pasian in, “Ka tanu/tapa aw bang lungkham haksatna nei na hi hiam, “ci-in hong dongdong hi. Na lungkham haksatnate ama tungah ko lo, gen loin om kha kei in. Bang hang him cih leh eite’ biak Pasian in, itna leh hehpihna tawh kidim ahih manin, amah asam mite’ a dawngkik dingin a baihsa in om den hi. Topa hoih hi, a tawntung in. Haleluijah!

I phawk gige ding khat ah; “Upna leh muan’na takpi tawh ama zia a ngak siam mite’ adingin Pasian ziakai ngei lo hi,” cih thu ahi hi.

Lai sim mimal kim tungah, Topa’n thupha hong pia ta hen. Amen. 

Khazih sungah, David Tuang

Thursday, September 26, 2019

PRESIDENT TRUMP SEPKHIAT LEH LAWHCINTE

𝐏𝐑𝐄𝐒𝐈𝐃𝐄𝐍𝐓 𝐓𝐑𝐔𝐌𝐏 𝐒𝐄𝐏𝐊𝐇𝐀𝐈𝐓𝐒𝐀 𝐀 𝐋𝐀𝐖𝐇𝐂𝐈𝐍𝐍𝐀 𝐓𝐄:-

Tulaitak President Trump siatna bek bek Democrats ten sasi zawn in impeach sawm in a buai mah mah laitak un, a sepkhiatsa a hoihna pawlkhat pulak ni. Hih anuai a teng 2016 pan tuni ciang a sepkhiat sa hi.


1) A kitelcing a kipan tuni ciang, Nasep thak (job) million 4 val bawl thak.

2) US khangtang thu a nasep nei a tam pen hun tun pih. Mi tampi tak in nasep nei ta.

3) Manufacturing jobs (setzung nasep) 400,000 val ki phut khia.

4) Kum 30 sung ah Set tawh nasep a khantoh pen hun hong tun pih.

5) Nung kha 3 sung (quater khat sung) in economy (sipuaizi) 4.2% in khangto.

6) A beisa kum 49 sung a nasepneilo (Unemployed) a tawm pen hun hong tun pih.

7) Innlusi ah income khang,(median household income) nasemte khasum naitha khang.

8) Mivomte (African-American), Asian-Amreican, Hispanic-Amrerican (benete) te lak ah nasep neilo (Unemployment) leitung pian zawh US Khangtangthu ah a tawm pen hun tun pih.



9) Numei te, Khangnote, High School manlote lakah nasep ngahlo tawm pen hun tun pih.

10) Galkap lui (veteran) te lak ah a beisa kum 20 sung in nasep neilo tawmpen hun tun pih.

11) President a sep khit a kipan t ciang 3.9 million te in foodstap kisam nawnlo in nasep kician nei ta.

12) Americas First cih kamciamna tawh company tuam tuam te nasep tawh kisai in 4 million nasem te tentan pia in nasep na ah khantohna ngah. Pilna sinna vocational education zong hah bawl mah mah lai ding ci.

13) Setzung company lian mah mah te in Pu Trump hang in lemetna neikik in, lung nuam mah mah uh

14) Company vanzuakna 6% in khang, van zuak ten khong in sale kah to mah mah hi

15) Tax Reform na ah tax cut hang in $300 Billion (quater masa kha 3 sung in) sum gamdang a pai ding lai USA mah ah tung kik, Tax return tam ngah aw mikim in.

16) FIFA World Cup 2026 USA-Mexico-Canada ah a tun na ding in ma la in ngah, Summer Olympic 2028 zong Los Angeles California a tun theih na ding in huh, ngah khin.

17) ANWR kici khat hong in Keystone XL leh Dakota Access Pipelines approved ahih manin datsi leh zinan ah USA ki namtak zo in nasep ngah kibeh lap.

18) Gamdang tawh trade sum ki dawntuahna ah USA a ding hamphatna tampi a kikhak upadi regulation tampi beisak in sumdonna lam ah USA khangto mah mah, trade war bel om ahizong in USA a ding in hoihzaw na hi to zel.

19) Community Bank leh Credit Union te in mipi a ding a sum leitawina loan te khong a phat tuampih theihna ding in upadai regulatory relief bawl.

20) Obamacare nuai ah tax i file ciang a, Insurance neih tei tei a kul, individual mandate akici phiat in, tun om nawn lo. Tax return i file ciang a insurance neilo te sum gap fine cih om nawnlo ding.

21) Kumpi lui sang in tun Health insurance zawng a tuam taum kiman zaw in kingah ta.

22) Zatui za ha man tawm sak, hospital man leh zato lup man senior te leh law income family te ading in tawmzaw bek.

23) Right to try Act kici legistation letmat thu. Damlo serious (terminally ill) te in kibawl theihna tuam tuam FDA phalna kul nawn lo in amau lunggulh bang bang siviuan te kiang ah ngen thei.

24) Opiod epidemic (kham theih zatui za ha prescription) a bei an ding in malak na ding $ 6 billion ngah.

25) Galkap lui veteran te a ding in letmat thu VA Choice Act and VA Accountability Act, expanded VA telehealth services, walk-in-clinics, and same-day urgent primary and mental health care.

26) Suang meihol coal gamdang ah puak export 60% in khang, 1957 a kipan tuni ciang akhat veina ding in natural gas gamdang ah puak export khia.

27) Nasep suploh sak thei ahi Paris Climate Accord pan USA taikhia (withdrow)

28) Clean Power Plan kici pen dan tawh kituak lo ahih man in cancel

29) Galkapte Military te zat ding $ 700 billion ngah, maikum teh $ 716 Billion ngah kik ding. Galkapte khasum naitha khang.

30) NATO kipawlna ah gamdang ten 2016 khit ciang in $ 69 billion piakhia. Nidang in piakhia ngeilo in USA bek bek in piakhia.

31) Galkap military Armed Force branch 6na ding in Space Force cih phuan khia.

32) Circuit Court Judges taiatuchi mi tampi tak confirmed khin Administration dante sep sang in nasia zaw.

33) Supreme Court ah Conservative Justice 2 Neil Gorsuch leh Brett Kavanaugh te confirmed thei. Tun Pasian thu um 5, Pasian langpan 4 om, Supreme Court ah.

34) Obama in Iran te bek hamphatna ding a Nuclear Deal a bawl pen canceled sak giap bek.

35) A kamciam khat US kumpi dang ten zong a ciam uh a sep ngam loh uh Tel Aviv pan a Jerusalem a US embassy khin ding pen a gen bang in sem giap. Saih lua!!!!

36) Lutuam migilo te in USA a hong lut ding uh venna in Lutuam gam 6 te pan a visa ban sak in Supreme Court in panpih lai. Nasialua.

37) Lutuam migilo terrorists te thong kiatna ding a abeisa a Guantanoma Bay Cuba a US kumpi in a bawl Obama in khak a sawm pen, Pu Trump in hawng kik. Leu bek aw!!!

38) NAFTA kici trade sumbolna USA Mexico te a phiat in tun USMCA ci in Canada kihel trade deal bawl a, ahi zong in Democrats te tamna House of Representative in tua thu kikum naumlo in Impeach ding vai bek bek buaipih uh. Ekgep linlian!!!

39) European Union gam te tawh USA van te agam vuah tampi export ding in kithukim na bawl khin.

40) Steel leh Aluminum gamdang pan a hong lut ding siah tampi tariff la in, USA gam abitna ding national security vai a a lem zawk na ding hi a, USA gama Steel leh Aluminum company a semkha Zomi leh mi khempeuh te a ding in good news (taden kawng) mah mah hi. Nasep tam ding, naitha khang ding cihna hi.

41) China ten a beisa in a sum uh kia sak khang sak currency inflation leh USA te pilna guksak intellectual property theft, leh technology transfer thangsak lua uh, banah US te sumbolna ah khem zo den uh ahih man in Pu Trump in nasia tak in siah (tariff) la, tun bel buai sim tham uh hih tuak.

42) Tukum sung bek in export van khak khiatna bek in USA ah $ 59 billion in sale kah ding.


43) Mexico tawh gamgi ah migilo leh drugs khamtheih guih theih hong lut ding dalna in Wall dai kaih kipan ta. Republican ten gamgi khauh mah mah stroung border leh No Crimes gilohna hong lut ding deihlo. Democrats ten ahih leh bel Open border, deih in crime hong lut leh zong phamoh sa lo zaw kik bil bel. (Genbehna: Illegal Immigration, dan upadi palsat a gamgi kan a hong lut mite hang in ei Zomi legal tak a refugee process a lut te leh legal tak a USA a lutnuam te lampi ki khak in, greencard ngah ding zong hamsa ta hi.)

By: Muana Khuptong


KAWLONG THEOLOGY

Konglong (Kawlong)Theology( Ephet 4:14-15)

Thupatna:
Tu zing sang ka lungsim ah hih kammal ongsuak mahmah in lam dang kasa hi. A bang konglong (kolong)hi peuhmah hiam aw ci in ka lung ngai hi. Tu hun Chistiante i nuntak khuasak zia Zomi te i thupom ziate ong suak bang bang kikum khawm nuam hi hang!

Konglong (kolong)a khiatna pen kingak sitset lo, kol , kiplo cih a hih hi. Ki lingling thei, ki loklok thei , muanhuai buang muanhuailo buang om cihna hi. Khat peuh i nawksuk nawktoh a om dinmunkip taktaklo cihna ahi hi. Khat i gen mansa in amai ciang khat in a dang khat gen leh mansa leuleu in ei dinna ki tel khollo cih na hi. 

1. Kua Pawlpi ah om na hiam?

Pawlpi ih cih pen saptuam, teeltuam, a kisamkhia tuamte cihna hi. Thu- um lo leitung mite lak pan kisam khia, kiteel khia te hi. Pawlpi pen a kimu theilo i sung pan Jesuh gumpa le tanpa a sang te thalakna, thunget khopna, biakpiak khopna ding in Pawlpi ong piang a hi hi. Tua pen tu hun a pawlpi min, RC, Baptist, Lutheran , Methodist cihte hi lo hi.

Pawlp in vantung gam ong tun ding cih  a um pawlpi om hi. A siapa thupi salua a sih up pawl khat om a, A siapa thugen dan na ngawn a gen Pawlpi zong om hi. Pawlpi ah a om manin thupha a buk abak a ngahpah ding a lamen Pawlpi zong om leuleu hi. Pawl dang teng hell sung ong khia den Pawlpi zong om kawkawi hi. A lam a diangte a pai khial hi a ci Pawlpi a om mah bangin milim bang a tu gimgemte Khasiangtho neilo hi a ci Pawlpi zong om ve ve hi. 

Ei nopsak dan, ei pomdan ciat man kisa i hi hi. Kua Pawlpi man pen hiam cih sang Pawlpi mi khatciat in kei kua tawh  kipawl ka hiam cih i sit tel ding ka deih hi. I lungsim khempeuh, i hatna khempeuh , i pilna khempeuh, leh Kha tawh biakpiakna a deih Topa hi. Tua Jesuh tawh a zomte nuntak tawntungna a ngah ding hi. Na kikhop, na biakpiak manin vantung tung ding na hi kei a, a sisan  tawh ong lei Pasian
Tate in Pawlpi khat peuhpeuh ah a om i hi hi. Jesuh Pawlpi mi hih sawm ni.

2. Kua Thu gen um na hiam?

Sawltak Paul in pawlkhat in tuman thutak a zak noploh hun hong tung ding hi. Amau zaknop thu a gente bek a cial hun uh om ding hi na ci hi. Tu hun in Laisiangtho thu sang in kamsanna, nisim tuahkhak thute ki tam gen mah mah hi. Pawl khat in feeling , emotion lungsim thawhna bulphuh in tua pen Khasiangtho nasepna suaksak uh hi. Tua ama gen a umlote Kha nial hi, Khasiangtho dahsak hi ci uh hi.  

Leitung pianpih dangnal lo te, kampailote, a gen siamlote  ki thudonlo hi. Pasian sathau nilhna om lo ki sa pah hi. A thu hoih mahmah ta leh ki thupi laklo ki nuntakpih sawmlo sese hi. Ciammuih nuisuak khawng a ki hel kei leh zong Aa gen Pasian thu a hih lam, Laisiangtho kammal a hih lam kiphawk sak lo hi. Nasia kisa lo hi mawk hi. Thupha ngahna ding lam khawng bek ki zanuam hi. 

Mite cimloh na ding tawh thu a gentheite thupi a, A hi zong in a gen thu in Pasian thu a hih leh i pompih ding thupi hi. Pasia kammal Laisiangtho thuthuk ong gen leh tua pen i up ding a hi hi. Na nuntakna ah tha hongguan ding ong kipsak ding, hong lungdamsak thei thu in Pasian Kammal hi. A kipat cil in thu om hi. Tua Thu tawh i nuntak leh konglong lo ding hi hang.

3. Kua in nang honghuh hong panpih hiam!

Lei tungah pilna leh siamna thupi hi. Tuate in i nasepna tampi ong lawh cing sak hi. Hauhna zong a thupi mahmah khat a hi hi. Nahoih i sepnop hang in a sum om kei leh piangzo tuanlo mawk hi. Tua mah bang in thahatna cidamna zong kisam mahmah hi. Lawm leh gual zong kisam hi. Ong seppih ding ong huh ding pen pilna, siamna, hauhna, hatna, lawm leh gual tampi nei peuh leng Pasian in ong kumsuk in ong sem ding hilo hi a ci mi tampi om ta hi.

Kipawlna lianpi khat ah om peuh leng thu ngetnget lohsa in zong piang lel, thungenngen teng a muanglah teng hi a ci mi pawl khat om hi. Lawhcin na ding in ei, kei, nang a thupi pen hi a ci a pau eueu mitampi ki mu hi. A hi zong in a hauh zah in lungnuam tuanlo uh a, a pilzah a lawm neih zahnun mi lawhsam tampi om leuleu hi. Sum tampi nei uh hi. Lungkham veve hi. Neih leh lam kicing nei hi. Lungdam zo tuanlo uh hi.

Lungnopna leh lawhcinna taktak pen Pasian sungah om hi. Na theihloh kal in huhna na kisam den hi. Lungnopna, cidamna, khamuanna , tawldamna na kisam hi. Tuate pen neih leh lam tampi neihna pan hong pai lo a, Khasiangtho huhna, panpihna, thapiakna, hehnepna pan kingah bek hi. Thungen in Topa Jesuh aw hong huh in, Khasiangtho aw hong huh in , Ka Pasian Aw hong huh in ih cih den ding kisam hi. Tatsat lo a, ama huhna ih nget ding kisam den hi. Van leh lei a bawl Topa kiang pan eite huh na hong pai hi.

Thukhupna: 


Topa in eite a hoih ding, upna nei ding, lametna nei ding in hong deih hi. A suk hoi a to hoi dingte i hi kei a, a kip ding a dingtang ding i hihi. Mite khemsa leh dawi mangpa khemsa a om ding in Pasian in hong deih lo hi. Tua dingin zong ong bawl lo hi. Pasian muangin, thungen in, Khasiangtho sam in. Laisiangtho tawh mite thugente sittel in. Jesuh tswh na kizopna a man hiam ki-ap pha kik in. Na omna Pawlpi ah Topa tawh na kipawl khawm hiam, lungngai in. Lei tung huhna lamen ken la vanhauhna, Pasian huhna leh upna tawh om in. Tua hi leh kong long loin na kip ding hi. Topa in mimal kim thupha hong pia ta hen.
By: Sia Thangboih 

Wednesday, September 25, 2019

PU TRUMP MAWHMAT SAWMNA VAI

𝐊𝐔𝐌𝐏𝐈𝐏𝐀 𝐏𝐑𝐄𝐒𝐈𝐃𝐄𝐍𝐓 𝐃𝐎𝐍𝐀𝐋𝐃 𝐓𝐑𝐔𝐌𝐏 𝐀 𝐊𝐈 𝐈𝐌𝐏𝐄𝐀𝐂𝐇 𝐒𝐀𝐖𝐌𝐍𝐀 𝐕𝐀𝐈

Impeachment icih ciang in kumpi nasem ulian khat in mawhna a bawl a leh tua legislative body icih tulaitak in congress (lower house) a mipitel MP te in thusitna a bawl na uh ahi hi. President te a ki impeach ciang in President pan in khawl ding cih hipah lo hi. Congress ah uliante in,‘𝑰 𝒌𝒖𝒎𝒑𝒊 𝒑𝒂𝒏 𝒎𝒂𝒘𝒉𝒏𝒂 𝒃𝒂𝒘𝒍, 𝒅𝒂𝒏 (𝒄𝒐𝒏𝒔𝒕𝒊𝒕𝒖𝒕𝒊𝒐𝒏) 𝒕𝒂𝒘𝒉 𝒌𝒊𝒕𝒖𝒂𝒌𝒍𝒐 𝒊𝒏 𝒈𝒂𝒎𝒕𝒂 𝒉𝒊’ hi’ ci in thusitna a bawl sawm uh cihna ahi hi. A beisa hun ah August 1974 kum in President Richard Nixon na ki impeached ngei in, president ahih na pan na kitawp sak ngei hi. February 1968 kum in President Andrew Johnson leh President Bill Clinton 1998 kum in na ki impeach ngei a, ahizong in Senate ah mohlo hi ‘acquitted’ cih na ngah in President panmun pan in na khawl lo uh hi.

Tu tung in President Trump a impeach sawm na uh (impeachment inquiry) Nancy Pelosi House Speaker in a pulak vai ahih leh 2016 Presidential kitelna ah Democrats ten a ngah loh uh tak ciang in hehlua uh ahih manin a impeach theihna ding lampi uh zong in, Russian collusion (Russia te in a huhna tawh Trump in ngah hi) cih thu bawl in $ 35 million taxpayer mipi sum zang in kantelna investigation nei ding in Robert Muller III special council seh uh a, kum 2 val thu a kan tak ciang in, Trump mawhna mulo hi. ‘Obstruction of juctice’ thuman thukhenna ding dal hi ci in thu bawl leu leu uh a, tua tak ah zong lawhsam uh hi. Tu in lampi dang zong leu leu uh hi.

Tutung a impeach sawmna uh pen Ukraine President kitel thak Volodymyr Zelensky tawh phone a kiho na vai uh hi leu leu hi. Aki hona pan a a gen khempeuh uh ceptehna ‘transcript’ zong tuni in President Trump phalna tawh White House in khah khia hi. A hang pen, Democrats presidential candidate Vice President lui Joe Biden tapa Hunter Biden in Ukraine gam a company te tawh na sem khawm ngei in corruption thu buai nei a, tua thubuai a vaan lawyer (prosecutor) pa pen thuman thu tak a gamta ahih manin Hunter Biden mawhna pulak khia ding ahih manin prosecutor na a sepna pan a tawpsak ding in Joe Biden in Vice President ahihna power tawh sum $ 1.6 billion pia ding in tawpsak ding ci in Ukraine kumpi uliante thupia hi. Tua sum pen American Taxpayer sum te mah ahi hi. Tua sum pen US kumpi in Ukraine ahuhna ahi hi hi. Joe Biden in a deih pen ahih leh Ukraine kumpi in atapa Hunter Biden mawhna pholak sitni pa a tawpsak ding leh Kumpi huhna sum khak pah ding cih thu ahi hi. Tua vai ah thu manlo om ahih manin Trump in Ukraine president tawh aki ho na ah, hih thubuai vai limtak na kantel ‘investigate’ un la, ka lawyer pa Rudy Giuliani leh Attorney General William Barr tawh na ki ho un,’ aci ahi hi.

Hih thu ah tulaitak in democrats te leh left wing media outlet Democrats a gum media te CNN, MSNBC, ABC, NBC Wahsington Post, NY Times te leh mainstream media tuam tuam te in Trump mawhna zawn cihtak in zawng in, ‘a executive power zang khial, abuse of power’ ci in thu buai a bawl sawm uh hizen hi. Hih Left wing media te bek en le hang bel a thuman mah mah, Trump a moh mah mah ding bang hi. Ahizong in power abuse, thuneihna zang khial tak tak pen, Joe Biden na hizaw hi. Sept 23 zan a Fox News anchor Sean Hannity shaw ah Joe Biden in hih thu vai akam ngiat tawh a pulakna video tape om hi. Vice President ahih lai in atapa mawhna khuh (cover up) sawm ahih man in amah a khial hizaw hi. Hillary Clinton zong kumpi thusim genna email tul 30 val delete in FBI Director lui James Comey in thubuai bawl tuan lo hi. A min siatna ding a om email te delete hina pi in, thubuai neilo mawk hi. Midang khat hileh khantawn thong kia ding himawk hi. Democrats te pen power zang khial na hi denkei zaw uh hi.

House of Representatives ah lawhcing in Impeach mah le uh zong a final na pen, upper house Senate ah pai ding a, tua senate ah tulaitak majority pen Republican ahih manin Impeachment bill pen bei lel ding hi. Senate ah Democrats te a tamzaw hi zen zen le uh bel Pu Trump a ding in lung hihmoh huai ding hi. Ahizong in tu tadih in Republican tamzaw ahih manin zolo ding uh hi.

President Trump hizah a Democrats ten a bawlsiat na uh leh a langpan na uh a hang tak tak pen, lawhcing lua mah mah ahih ciang a 2020 ah ngahkik ding hi cih thei uh ahih manin a mawhna ding sasi zon uh ahi hi. Trump in President a sepzawh a kipan tuni ciang 4 millions nasep khang a, nasep neilo unemployment tawm pen hun sung hi a, Mivom te, Hispanic te leh Asian mite lakah nasep neilo a tawmpen hun hong tunpih hi. Economy khan cihtak in khang to a, nasep nei mi tam in, foodstamp kisam nawnlo 40 million val om hi. A kamciam bang in Jerusalem ah US embassy suan hi. Mexico tawh gamgi daikaih kipan ta hi. Trump vaihawmna nuai ah US Gam khangto mah mah ahih manin President a ngah kik khak ding a lau uh hi lel tak hi. Trump zah a President bawlsiatna thuak president om nailo hi. Tuni ciang ciang ah Democrats House majority in na lianpi gam khantohna ding vai hawm sang in Trump kiat na ding mah vaihawm thupi pen in nei uh hi. Pasian in Pu Trump ong kepbit sak in thupha tampi hong piaksak ta hen!!!

#@𝑴𝒖𝒂𝒏𝒂 𝑲𝒉𝒖𝒑𝒕𝒐𝒏𝒈

KAMSANG ZUAUTHEITE

𝐊𝐀𝐌𝐒𝐀𝐍𝐆 𝐙𝐔𝐀𝐔 𝐓𝐇𝐄𝐈 𝐓𝐄
(𝑭𝒂𝒍𝒔𝒆 𝑷𝒓𝒐𝒑𝒉𝒆𝒕𝒔)

Laisiangtho in hun nunung ah kamsang zuauthei tampi hong pai ding thu hong hilh hi. Pasian kamsang dan a, hangsan taka thugen giap giap, ahi tak tak ding bang a gen ngamlah neilo icih te zong mok up pah ding hilo hi. Laisiangtho ah pen, kamsangte en le hang, mi siatna ding, mi muhdah man leh mi hazat manin mi ko bawl hetlo uh hi. Tulai in Pasian nasemte a ko ko, kamsia tawh, zahmawh tawh a ko den kamsang kici khat online ah Social mediavangelist khat om hi. Limtak in ngaihsun leh Pasian in tua bang a gen ding mah in a sawl tam?? Pasian nasemte a langpan nuam a, Khami mello, mi hawmthoh, Pasian nasemte a haza leh, mi thanemna muh siam mah mah pawlkhat in bel tha na ngah mah mah in na share ngei ngai uh hi. Tua hi a, kamsang kici mi khat peuh bel mok nial pah ding zong hilo, mawk up pah ding zong hi lo, Laisiangtho toh aki tuak mah hiam? cih sit phot ding ki tangsam sa ingh. Kamsang man leh manlo pen a gen thu te “𝑓𝑎𝑐𝑡 𝑐ℎ𝑒𝑐𝑘” sittel kisam a, a gah 𝑓𝑟𝑢𝑖𝑡𝑠 pan hong kitel ding hi.

Matthew 7:15-16,20
“𝐾𝑎𝑚𝑠𝑎𝑛𝑔 𝑡𝑎𝑘𝑡𝑎𝑘 𝑎 ℎ𝑖𝑙𝑜𝑡𝑒 𝑛𝑎 𝑚𝑢ℎ 𝑢ℎ 𝑐𝑖𝑎𝑛𝑔𝑖𝑛 𝑙𝑖𝑚𝑡𝑎𝑘𝑖𝑛 𝑘𝑖𝑘𝑒𝑚 𝑢𝑛. 𝐴𝑚𝑎𝑢𝑡𝑒 𝑖𝑛 𝑎 𝑡𝑢𝑛𝑔𝑡ℎ𝑎𝑚𝑎ℎ 𝑡𝑢𝑢 𝑙𝑖𝑚 ℎ𝑜𝑛𝑔 𝑝𝑢𝑎-𝑖𝑛, 𝑎ℎ𝑖 𝑧𝑜𝑛𝑔𝑖𝑛 𝑎 𝑠𝑢𝑛𝑔𝑡𝑎𝑤𝑛𝑔 𝑡𝑎𝑘𝑡𝑎𝑘 𝑢ℎ 𝑛𝑔𝑖𝑎 ℎ𝑎𝑛𝑔𝑠𝑎𝑛 𝑏𝑎𝑛𝑔 𝑎ℎ𝑖 𝑢ℎ ℎ𝑖. 𝐴𝑚𝑎𝑢𝑡𝑒' 𝑔𝑎𝑚𝑡𝑎𝑡𝑛𝑎 𝑡𝑎𝑤ℎ 𝑎𝑚𝑎𝑢' 𝑝𝑖𝑎𝑛𝑧𝑖𝑎 𝑛𝑎 𝑡ℎ𝑒𝑖 𝑑𝑖𝑛𝑔 𝑢ℎ ℎ𝑖. 𝐿𝑖𝑛𝑔𝑣𝑜𝑚 𝑘𝑢𝑛𝑔 𝑝𝑎𝑛𝑖𝑛 𝑙𝑒𝑒𝑛𝑔𝑔𝑎ℎ 𝑘𝑖𝑙𝑜 𝑛𝑔𝑒𝑖𝑙𝑜 𝑎, 𝑠𝑖𝑎𝑙𝑡𝑎𝑙𝑙𝑖𝑛𝑔 𝑘𝑢𝑛𝑔 𝑝𝑎𝑛𝑖𝑛 𝑡ℎ𝑒𝑖𝑔𝑎ℎ 𝑘𝑖𝑙𝑜 𝑛𝑔𝑒𝑖 𝑎ℎ𝑖 ℎ𝑖𝑎𝑚? 𝑣20, 𝑇𝑢𝑎 𝑎ℎ𝑖ℎ 𝑚𝑎𝑛𝑖𝑛 𝑎𝑚𝑎𝑢' 𝑔𝑎𝑚𝑡𝑎𝑡𝑛𝑎 𝑡𝑎𝑤ℎ 𝑎𝑚𝑎𝑢' 𝑝𝑖𝑎𝑛𝑧𝑖𝑎 𝑛𝑎 𝑡ℎ𝑒𝑖 𝑑𝑖𝑛𝑔 𝑢ℎ ℎ𝑖.”

Kamsang Pasian sawl khat in bel gahpha gahkhe sak ding a, mite bawlpha in, mite siatna ding genlo ding hi. Kamsang mante ahih leh a genbang in tangtung bek thamlo in, mi pianzia, a hihna uh limtak in Pasian in musak ahih manin gen khial cih bang omlo hi. Gentehna ding in, mi a gen khat tangval a hih a, a genna ah, ‘azi a tate’ cih khong a gen leh bel amanlo hi pah hi. Pasian sawl tak tak ahih leh ahih loh thei tak tak lo ihih manin in lauh ding hilo a, mi sihna ding, mi siatna ding khong mok gen gen te pen itna neilo te ahih manun lung hihmoh luat ding hilo a, ei leh Pasian kikal ithuman ding thupi mah mah hi. Kamsang man leh man lo, bang ci theih ding?? Thu Hilhkikna 18:21-22

“𝑁𝑎 𝑙𝑢𝑛𝑔𝑠𝑖𝑚 𝑠𝑢𝑛𝑔 𝑢ℎ𝑎ℎ, ‘ 𝑇𝑜𝑝𝑎' 𝑔𝑒𝑛 𝑎 ℎ𝑖𝑙𝑜 𝑡ℎ𝑢 𝑏𝑎𝑛𝑔𝑐𝑖 𝑡ℎ𝑒𝑖ℎ 𝑑𝑖𝑛𝑔 𝑖ℎ𝑖 ℎ𝑖𝑎𝑚?’ 𝑛𝑎 𝑐𝑖ℎ 𝑢ℎ 𝑙𝑒ℎ, 𝑘𝑎𝑚𝑠𝑎𝑛𝑔 𝑘ℎ𝑎𝑡 𝑖𝑛 𝑇𝑜𝑝𝑎' 𝑚𝑖𝑛 𝑡𝑎𝑤ℎ 𝑡ℎ𝑢 𝑔𝑒𝑛𝑖𝑛, 𝑡𝑢𝑎 𝑡ℎ𝑢 𝑝𝑒𝑛 ℎ𝑜𝑛𝑔 𝑡𝑢𝑛𝑔𝑙𝑜 𝑎ℎ𝑖 𝑎, 𝑎 𝑚𝑎𝑛𝑙𝑜 𝑎ℎ𝑖 𝑧𝑜𝑛𝑔𝑖𝑛 ℎ𝑜𝑛𝑔 ℎ𝑖ℎ 𝑙𝑒ℎ, 𝑡𝑢𝑎 𝑡ℎ𝑢 𝑝𝑒𝑛 𝑇𝑜𝑝𝑎' 𝑔𝑒𝑛𝑙𝑜ℎ 𝑡ℎ𝑢 𝑎ℎ𝑖 ℎ𝑖. 𝐾𝑎𝑚𝑠𝑎𝑛𝑔𝑝𝑎 𝑖𝑛 𝑎𝑚𝑎 𝑢𝑡𝑡ℎ𝑢 𝑎 𝑔𝑒𝑛 ℎ𝑖 𝑎, 𝑎𝑚𝑎ℎ 𝑛𝑎 𝑘𝑖ℎ𝑡𝑎𝑘 𝑑𝑖𝑛𝑔 𝑢ℎ 𝑘𝑢𝑙𝑙𝑜 ℎ𝑖” ci in Pasian kammal ah imu hi.

Laisiangtho sung ah pen kamsanna 𝘱𝘳𝘰𝘱𝘩𝘦𝘤𝘺 ahih leh mite nuntakna bawl pha ding, “𝑡𝑜 𝑒𝑑𝑖𝑓𝑦 𝑡ℎ𝑒 𝑏𝑜𝑑𝑦 𝑜𝑓 𝐶ℎ𝑟𝑖𝑠𝑡” 𝐾ℎ𝑎𝑧𝑖ℎ 𝑝𝑎𝑤𝑙𝑝𝑖 𝑝𝑢𝑎ℎ 𝑝ℎ𝑎 𝑑𝑖𝑛𝑔 "ci ngiat hi. Korin Masa 14:3 ah, “𝐴ℎ𝑖 𝑧𝑜𝑛𝑔𝑖𝑛 𝑃𝑎𝑠𝑖𝑎𝑛' 𝑡ℎ𝑢 𝑎 ℎ𝑖𝑙ℎ (𝑘𝑎𝑚𝑠𝑎𝑛𝑔) 𝑡𝑒 𝑝𝑒𝑛 𝑚𝑖𝑡𝑒 𝑡𝑢𝑛𝑔𝑎ℎ 𝑡ℎ𝑢𝑔𝑒𝑛 ℎ𝑖 𝑎, 𝑚𝑖𝑡𝑒 𝑡𝑢𝑛𝑔𝑎ℎ ℎ𝑢ℎ𝑛𝑎, ℎ𝑎𝑛𝑡ℎ𝑜𝑡𝑛𝑎, 𝑙𝑒ℎ ℎ𝑒ℎ𝑛𝑒𝑝𝑛𝑎 𝑎 𝑝𝑖𝑎 𝑎ℎ𝑖 ℎ𝑖. [𝐵𝑢𝑡 ℎ𝑒 𝑡ℎ𝑎𝑡 𝑝𝑟𝑜𝑝ℎ𝑒𝑠𝑖𝑒𝑠 𝑠𝑝𝑒𝑎𝑘𝑠 𝑢𝑛𝑡𝑜 𝑚𝑒𝑛 𝑡𝑜 𝑒𝑑𝑖𝑓𝑖𝑐𝑎𝑡𝑖𝑜𝑛, 𝑎𝑛𝑑 𝑒𝑥ℎ𝑜𝑟𝑡𝑎𝑡𝑖𝑜𝑛, 𝑎𝑛𝑑 𝑐𝑜𝑚𝑓𝑜𝑟𝑡.]” Manglai English version ah kician zaw lai hi. Pawlpi a ding a phatuam hi lo pi, mi hazatman, online khong a minthan nop man, si leh sa deihna a liat luat man, khong toh kamsanna thu khong I gen gen a, a tangtun tak tak kei leh khawl suk lel ding, pawlpi ah limtak a kiap ding, Pasian nasem te khong mok gensiat siat lo ding. Samuel zong Siampi Eli (a khami hetlo siampi) nuai ah thumang tak in khang to a, a pu Siampi Eli thu mang hi. Kamsang kici a, Pasian nasemte khong mok ko ko te pen, Pasian deih Pasian teel hi khol hetlo ding hi. Kamsang tak tak te ki niam khiat hi. Daniel te, Ezekiel te, Jeremiah te zong ki niam khiat mah mah uh a, kamsia pau lo uh hi.

Tulai khamite pawlkhat kamzat tangzang mah mah khat, “𝑃𝑎𝑠𝑖𝑎𝑛 𝑖𝑛 𝑜𝑛𝑔 ℎ𝑖𝑙ℎ, 𝑇𝑜𝑝𝑎𝑛 𝑜𝑛𝑔 𝑚𝑢𝑠𝑎𝑘, 𝑇𝑜𝑝𝑎𝑛 𝑜𝑛𝑔 𝑡ℎ𝑒𝑖 𝑠𝑎𝑘”cih pen zat tangzang in zang mah mah uh hi. Pasian hilh tak tak ahih leh a hihloh bel va theihpih khang, ahizong in, Pasian in Laisiangtho kum 1500 sung bang authors mi tuam tuam 40 zang in nang leh kei in isim theih ding in ong gelh sak, ong kepbit sak a, Laisiangtho pualam a hopihna ‘𝐸𝑥𝑡𝑟𝑎 𝐵𝑖𝑏𝑙𝑖𝑐𝑎𝑙 𝑅𝑒𝑣𝑒𝑙𝑎𝑡𝑖𝑜𝑛’ lunggulh luat pen '𝑃𝑎𝑠𝑖𝑎𝑛 𝐾ℎ𝑎' hilo, a dang '𝑘ℎ𝑎 𝑔𝑖𝑙𝑜'ahih khak ding lunghimoh huai sa ingh. Laisiangtho limtak in sim leng nisim nuntakna ding khop kicing bek tham lo in, 𝒎𝒐𝒓𝒆 𝒕𝒉𝒂𝒏 𝒆𝒏𝒐𝒖𝒈𝒉 tamcih takin tam hi.

Korin Nihna 11:14
“𝐴𝑛𝑑 𝑛𝑜 𝑚𝑎𝑟𝑣𝑒𝑙, 𝑓𝑜𝑟 𝑆𝑎𝑡𝑎𝑛 ℎ𝑖𝑚𝑠𝑒𝑙𝑓 𝑖𝑠 𝑡𝑟𝑎𝑛𝑠𝑓𝑜𝑟𝑚𝑒𝑑 𝑖𝑛𝑡𝑜 𝑎𝑛 𝑎𝑛𝑔𝑒𝑙 𝑜𝑓 𝑙𝑖𝑔ℎ𝑡. 𝑆𝑎𝑡𝑎𝑛 𝑛𝑎𝑛𝑔𝑎𝑤𝑛 𝑃𝑎𝑠𝑖𝑎𝑛' 𝑣𝑎𝑛𝑡𝑢𝑛𝑔 𝑚𝑖 𝑡𝑎𝑤ℎ 𝑎 𝑘𝑖𝑏𝑎𝑛𝑔𝑖𝑛 𝑘𝑖𝑏𝑎𝑤𝑙𝑡𝑎𝑤𝑚 𝑡ℎ𝑒𝑖 ℎ𝑖” naci ahih manin, Kamsang kici gen khempeuh up ding hilo hi. Johan Masa 4:1 in Kha khempeuh na um kei un ci hi, “𝐾𝑎 𝑖𝑡 𝑙𝑎𝑤𝑚𝑡𝑒 𝑎𝑤, 𝑘ℎ𝑎 𝑘𝑎 𝑛𝑒𝑖 𝑎 𝑐𝑖 𝑚𝑖 𝑘ℎ𝑒𝑚𝑝𝑒𝑢ℎ' 𝑡ℎ𝑢𝑔𝑒𝑛 𝑢𝑚 𝑘𝑒𝑖 𝑢𝑛 𝑙𝑎, 𝑡𝑢𝑎 𝑡ℎ𝑢𝑡𝑒 𝑃𝑎𝑠𝑖𝑎𝑛 𝑘𝑖𝑎𝑛𝑔 𝑝𝑎𝑛 𝑚𝑎ℎ 𝑎ℎ𝑖 ℎ𝑖𝑎𝑚, 𝑐𝑖-𝑖𝑛 𝑘𝑎𝑛𝑡𝑒𝑙 𝑢𝑛. 𝐵𝑎𝑛𝑔 ℎ𝑎𝑛𝑔 ℎ𝑖𝑎𝑚 𝑐𝑖ℎ 𝑙𝑒ℎ 𝑙𝑒𝑖𝑡𝑢𝑛𝑔𝑎ℎ 𝑘𝑎𝑚𝑠𝑎𝑛𝑔 𝑎 𝑘𝑖𝑛𝑒𝑖ℎ𝑘ℎ𝑒𝑚 𝑡𝑎𝑚𝑝𝑖 ℎ𝑜𝑛𝑔 𝑜𝑚 𝑘ℎ𝑖𝑛𝑡𝑎 ℎ𝑖 [𝐷𝑒𝑎𝑟 𝑓𝑟𝑖𝑒𝑛𝑑𝑠, 𝑑𝑜 𝑛𝑜𝑡 𝑏𝑒𝑙𝑖𝑒𝑣𝑒 𝑒𝑣𝑒𝑟𝑦 𝑠𝑝𝑖𝑟𝑖𝑡, 𝑏𝑢𝑡 𝑡𝑒𝑠𝑡 𝑡ℎ𝑒 𝑠𝑝𝑖𝑟𝑖𝑡𝑠 𝑡𝑜 𝑠𝑒𝑒 𝑤ℎ𝑒𝑡ℎ𝑒𝑟 𝑡ℎ𝑒𝑦 𝑎𝑟𝑒 𝑓𝑟𝑜𝑚 𝐺𝑜𝑑, 𝑏𝑒𝑐𝑎𝑢𝑠𝑒 𝑚𝑎𝑛𝑦 𝑓𝑎𝑙𝑠𝑒 𝑝𝑟𝑜𝑝ℎ𝑒𝑡𝑠 ℎ𝑎𝑣𝑒 𝑔𝑜𝑛𝑒 𝑜𝑢𝑡 𝑖𝑛𝑡𝑜 𝑡ℎ𝑒 𝑤𝑜𝑟𝑙𝑑”]

Satan pen pil mah mah a, Laisiangtho zong nak theih mah mah hi. Laisiangtho siam scholar te sang zong Satan in LST thu theizo lai ding hi. Topa Jesuh nangawn Satan in Laisiangtho kammal zang in na khem hi. Matthew 4:3 khemna 1na, “𝑇𝑢𝑎 𝑐𝑖𝑎𝑛𝑔𝑖𝑛 𝑎𝑚𝑎 𝑘𝑖𝑎𝑛𝑔𝑎ℎ 𝐷𝑎𝑤𝑖𝑚𝑎𝑛𝑔𝑝𝑎 ℎ𝑜𝑛𝑔 𝑝𝑎𝑖 𝑎, “𝑃𝑎𝑠𝑖𝑎𝑛' 𝑇𝑎𝑝𝑎 𝑛𝑎 ℎ𝑖ℎ 𝑡𝑎𝑘𝑝𝑖 𝑙𝑒ℎ ℎ𝑖ℎ 𝑠𝑢𝑎𝑛𝑔𝑡𝑒 𝑎𝑛𝑙𝑢𝑚 𝑎 𝑠𝑢𝑎ℎ𝑛𝑎 𝑑𝑖𝑛𝑔𝑖𝑛 𝑡ℎ𝑢 𝑝𝑖𝑎 𝑖𝑛,” 𝑎 𝑐𝑖 ℎ𝑖.”
Khemna 2na v6, “𝑃𝑎𝑠𝑖𝑎𝑛' 𝑇𝑎𝑝𝑎 𝑡𝑎𝑘𝑡𝑎𝑘 𝑛𝑎 ℎ𝑖ℎ 𝑙𝑒ℎ 𝐿𝑎𝑖 𝑆𝑖𝑎𝑛𝑔𝑡ℎ𝑜 𝑠𝑢𝑛𝑔𝑎ℎ, ‘𝑃𝑎𝑠𝑖𝑎𝑛 𝑖𝑛 𝑛𝑎𝑛𝑔 𝑎 ℎ𝑜𝑛𝑔 𝑘𝑒𝑚 𝑑𝑖𝑛𝑔𝑖𝑛 𝑎 𝑣𝑎𝑛𝑡𝑢𝑛𝑔 𝑚𝑖𝑡𝑒 ℎ𝑜𝑛𝑔 𝑠𝑎𝑤𝑙 𝑑𝑖𝑛𝑔 ℎ𝑖. 𝑁𝑎 𝑘ℎ𝑒𝑡𝑒 𝑙𝑒ℎ 𝑠𝑢𝑎𝑛𝑔 𝑎 𝑘𝑖𝑡𝑎ℎ𝑘ℎ𝑎𝑘 𝑙𝑜ℎ𝑛𝑎 𝑑𝑖𝑛𝑔𝑖𝑛 𝑣𝑎𝑛𝑡𝑢𝑛𝑔 𝑚𝑖𝑡𝑒 𝑖𝑛 𝑎 𝑘ℎ𝑢𝑡 𝑢ℎ 𝑡𝑎𝑤ℎ 𝑛𝑎𝑛𝑔 ℎ𝑜𝑛𝑔 𝑑𝑜𝑚 𝑑𝑖𝑛𝑔 ℎ𝑖,’ 𝑐𝑖-𝑖𝑛 𝑘𝑖𝑔𝑒𝑙ℎ 𝑎ℎ𝑖ℎ 𝑚𝑎𝑛𝑖𝑛, ℎ𝑖ℎ 𝑙𝑎𝑖 𝑝𝑎𝑛𝑖𝑛 𝑡𝑢𝑎𝑘𝑠𝑢𝑘 𝑖𝑛,” 𝑎 𝑐𝑖 ℎ𝑖.” Khemna 3na v9, “𝐾𝑎 𝑚𝑎𝑖 𝑎ℎ 𝑘𝑢𝑛𝑖𝑛 ℎ𝑜𝑛𝑔 𝑏𝑖𝑎 𝑙𝑒𝑡𝑒ℎ ℎ𝑖ℎ𝑡𝑒 𝑘ℎ𝑒𝑚𝑝𝑒𝑢ℎ 𝑛𝑎𝑛𝑔𝑚𝑎 𝑡𝑢𝑛𝑔 𝑎ℎ 𝑘𝑜𝑛𝑔 𝑝𝑖𝑎 𝑑𝑖𝑛𝑔 ℎ𝑖”

Dawimangpa in zong Laisiangtho kammal na thei mah mah ahih manin, Laisiangtho chapter leh verse (alian a neu nambat) a gen zat zat thei khempeuh up pah ding na hi hetlo hi. Agamtatna uh leh a kampau na uh leh a gah ah na en un ci ahih manin, agah a hoih leh bek up ding hih tuak hi.

Tua ahih manin kamsanna pen itna tawh hita hen! Kammal zatte zong itna tawh ahih ding thupi mah mah hi. Thu nuailut a, kiniam khiatna tawh kamsanna a gente pen in mi nuntakna puahpha zaw a, kamkhauh, zahmoh khong tawh gen gam gam na in mi thangpai sak in, mi nuntakna susia zaw thamhi. Pawlpi kilamtohna ding, pawlpi thahatna ding a Pasian piak kamsanna I neih leh zong I zat ding ahi hi. (Korin Masa 12). Pawlpi toh kizom mello, kikhom nuamlo kamsang, Pasian nasemte pen a tak tak mah ahi diam? cih zong sit tel huai hi.

#@𝑴𝒖𝒂𝒏𝒂 𝑲𝒉𝒖𝒑𝒕𝒐𝒏𝒈

Tuesday, September 24, 2019

BIAKNA SUAHTAKNA DING NASEM PU TRUMP

𝐁𝐈𝐀𝐊𝐍𝐀 𝐒𝐔𝐀𝐇𝐓𝐀𝐊𝐍𝐀 𝐃𝐈𝐍𝐆 𝐀 𝐍𝐀𝐒𝐄𝐌 𝐏𝐔 𝐓𝐑𝐔𝐌𝐏

𝗧𝘂𝗹𝗮𝗶 𝗶𝗻 𝗹𝗲𝗶𝘁𝘂𝗻𝗴 𝗺𝘂𝗻 𝘁𝘂𝗮𝗺 𝘁𝘂𝗮𝗺 𝗮𝗵 𝗖𝗵𝗿𝗶𝘀𝘁𝗶𝗮𝗻𝘁𝗲 𝗯𝗮𝘄𝗹𝘀𝗶𝗮𝘁𝗻𝗮 𝗻𝗮𝘀𝗶𝗮 𝗺𝗮𝗵 𝗺𝗮𝗵 𝗵𝗶. 𝗔 𝗱𝗶𝗮𝗸𝗶𝗻 𝗠𝘂𝘀𝗹𝗶𝗺 𝗴𝗮𝗺 𝘁𝗲 𝗹𝗲𝗵 𝗰𝗼𝗺𝗺𝘂𝗻𝗶𝘀𝘁 𝗴𝗮𝗺𝘁𝗲 𝗮𝗵 𝗖𝗵𝗿𝗶𝘀𝘁𝗶𝗮𝗻 𝘁𝗲𝗻 𝗯𝗮𝘄𝗹𝘀𝗶𝗮𝘁𝗻𝗮 𝗻𝗮𝗸 𝘁𝗵𝘂𝗮𝗸 𝗺𝗮𝗵 𝗺𝗮𝗵 𝘂𝗵 𝗵𝗶. 𝗛𝗶𝗵 𝘁𝗵𝘂 𝗵𝗮𝗻𝗴 𝗶𝗻 𝗨𝗻𝗶𝘁𝗲𝗱 𝗡𝗮𝘁𝗶𝗼𝗻 𝗸𝗵𝗮𝘄𝗺𝗽𝗶 𝗮𝗵 𝗣𝗿𝗲𝘀𝗶𝗱𝗲𝗻𝘁 𝗧𝗿𝘂𝗺𝗽 𝗶𝗻 𝗺𝗮𝗸𝗮𝗶 𝗶𝗻 𝗹𝗲𝗶𝘁𝘂𝗻𝗴 𝗽𝗶𝗮𝗻𝘇𝗮𝘄𝗵 𝗨𝗦 𝗣𝗿𝗲𝘀𝗶𝗱𝗲𝗻𝘁 𝗺𝗮𝗸𝗮𝗶𝗵𝗻𝗮 𝘁𝗮𝘄𝗵 𝗮𝗸𝗵𝗮𝘁𝘃𝗲𝗶𝗻𝗮 𝗿𝗲𝗹𝗶𝗴𝗶𝗼𝘂𝘀 𝗳𝗿𝗲𝗲𝗱𝗼𝗺 (𝗕𝗶𝗮𝗸𝗻𝗮 𝘀𝘂𝗮𝗵𝘁𝗮𝗸𝗻𝗮 𝗱𝗶𝗻𝗴) 𝘃𝗮𝗶 𝗺𝗲𝗲𝘁𝗶𝗻𝗴 𝗺𝗮𝘀𝗮 𝗽𝗲𝗻 𝗦𝗲𝗽𝘁𝗲𝗺𝗯𝗲𝗿 𝟮𝟯, 𝟮𝟬𝟭𝟵 𝗻𝗶 𝗶𝗻 𝗻𝗲𝗶 𝘂𝗵 𝗵𝗶. 𝗔 𝘁𝗵𝘂𝗴𝗲𝗻𝗻𝗮 𝗮𝗵, “"𝐴𝑠 𝑃𝑟𝑒𝑠𝑖𝑑𝑒𝑛𝑡, 𝑝𝑟𝑜𝑡𝑒𝑐𝑡𝑖𝑛𝑔 𝑟𝑒𝑙𝑖𝑔𝑖𝑜𝑢𝑠 𝑓𝑟𝑒𝑒𝑑𝑜𝑚 𝑖𝑠 𝑜𝑛𝑒 𝑜𝑓 𝑚𝑦 ℎ𝑖𝑔ℎ𝑒𝑠𝑡 𝑝𝑟𝑖𝑜𝑟𝑖𝑡𝑖𝑒𝑠," “𝐾𝑢𝑚𝑝𝑖 𝑘𝑎 ℎ𝑖ℎ𝑛𝑎 𝑡𝑎𝑤ℎ, 𝑏𝑖𝑎𝑘𝑛𝑎 𝑠𝑢𝑎𝑘𝑡𝑎𝑘𝑛𝑎 𝑎 𝑜𝑚 𝑛𝑎 𝑑𝑖𝑛𝑔 𝑝𝑒𝑛 𝑘𝑎 𝑑𝑒𝑖ℎ 𝑝𝑒𝑛 𝑝𝑒𝑛 𝑎ℎ𝑖 ℎ𝑖” ” 𝗰𝗶 𝗶𝗻 𝗽𝘂𝗹𝗮𝗸 𝗸𝗵𝗶𝗮 𝗵𝗶. 𝗧𝗵𝘂𝗽𝗶 𝗸𝗮 𝘀 𝗮𝗺𝗮𝗵 𝗺𝗮𝗵 𝗮, 𝗮𝗻𝗴𝘁𝗮𝗻 𝗵𝘂𝗮𝗶 𝘀𝗮 𝗶𝗻 𝗻𝗲𝗵𝗻𝗼 𝘁𝗵𝗮 𝗯𝗮𝗻𝗴 𝘀𝘂𝗮𝗸 𝗹𝗶𝗮𝗻𝗴 𝗸𝗮 𝘀𝗮 𝗵𝗶. 𝗚𝗮𝗺 𝗸𝘂𝗺𝗽𝗶 𝗸𝗵𝗮𝘁 𝗶𝗻 𝗵𝗶𝘇𝗮𝗵 𝗮 𝗖𝗵𝗿𝗶𝘀𝘁𝗶𝗮𝗻 𝗯𝗮𝘄𝗹𝘀𝗶𝗮𝘁𝗻𝗮 𝘁𝗵𝘂𝗮𝗸 𝘁𝗲 𝗮 𝗹𝗮𝗶𝗻𝗮𝘁 𝗮, 𝗵𝗮𝗻𝗴𝘀𝗮𝗻𝘁𝗮𝗸 𝗮 𝗵𝘂𝗵 𝗻𝗴𝗮𝗺𝗻𝗮 𝗽𝗲𝗻 𝗣𝗮𝘀𝗶𝗮𝗻 𝗹𝘂𝗻𝗴𝗸𝗶𝗺 𝗻𝗴𝗮𝘂 𝗻𝗴𝗮𝘂 𝗱𝗶𝗻𝗴 𝗶𝗻 𝗸𝗮 𝘂𝗺 𝗵𝗶. 𝗔 𝗯𝗲𝗶𝘀𝗮 𝗵𝘂𝗻𝗮𝗵 𝗧𝗿𝘂𝗺𝗽 𝗯𝗮𝗻𝗴 𝗮 𝗯𝗶𝗮𝗸𝗻𝗮 𝘀𝘂𝗮𝗵𝘁𝗮𝗸𝗻𝗮 𝘁𝗮𝘄𝗵 𝗸𝗶𝘀𝗮𝗶 𝗮 𝗺𝗲𝗲𝘁𝗶𝗻𝗴 𝗮 𝗵𝗼𝘀𝘁 𝗨𝗦 𝗽𝗿𝗲𝘀𝗶𝗱𝗲𝗻𝘁 𝘁𝗲 𝗹𝗮𝗸 𝗮𝗵 𝗼𝗺 𝗻𝗴𝗲𝗶 𝗻𝗮𝗶𝗹𝗼 𝗵𝗶.

𝗣𝗿𝗲𝘀𝗶𝗱𝗲𝗻𝘁 𝗶𝗻 𝗮 𝗴𝗲𝗻𝗻𝗮 𝗮𝗵 𝗹𝗲𝗶𝘁𝘂𝗻𝗴 𝗮𝗵 𝟴𝟬% 𝘁𝗲 𝗽𝗲𝗻 𝗯𝗶𝗮𝗸𝗻𝗮 𝘀𝘂𝗮𝗵𝘁𝗮𝗸 𝗹𝗼𝗵𝗻𝗮, 𝘂𝗽𝗻𝗮 𝗵𝗮𝗻𝗴𝗮 𝘁𝗵𝘂𝗮𝗸𝗻𝗮 𝘀𝗶𝗵 𝘁𝗵𝗲𝗶𝗵 𝗺𝗮𝗻𝘁𝗵𝗲𝗶𝗵𝗻𝗮 𝗺𝘂𝗻 𝗮 𝘁𝗲𝗻𝗴 𝗸𝗶 𝗵𝗶 𝗹𝗮𝗶 𝗵𝗶 𝗰𝗶 𝗶𝗻 𝗽𝘂𝗹𝗮𝗸 𝗵𝗶. 𝗧𝘂𝗮 𝗸𝗵𝗶𝘁 𝗰𝗶𝗮𝗻𝗴 𝗶𝗻, 𝗮 𝘁𝘄𝗲𝗲𝘁𝗲𝗿 𝗮𝗵, “𝐿𝑒𝑖𝑡𝑢𝑛𝑔 𝑚𝑢𝑛 𝑘ℎ𝑒𝑚𝑝𝑒𝑢ℎ 𝑎ℎ 𝑚𝑖 𝑘ℎ𝑒𝑚𝑝𝑒𝑢ℎ 𝑖𝑛 𝑎 𝑙𝑢𝑛𝑔𝑠𝑖𝑚 𝑡𝑎𝑤𝑛𝑔 𝑎 𝑢𝑝𝑛𝑎 𝑐𝑖𝑎𝑡 𝑢ℎ 𝑠𝑢𝑎𝑘𝑡𝑎 𝑡𝑎𝑘 𝑎 𝑎 𝑛𝑢𝑛𝑡𝑎𝑘𝑝𝑖ℎ 𝑡ℎ𝑒𝑖ℎ𝑛𝑎 𝑑𝑖𝑛𝑔 𝑢𝑛 𝐴𝑚𝑒𝑟𝑖𝑐𝑎 𝑝𝑒𝑛 𝑎𝑚𝑎𝑢 𝑙𝑎𝑚𝑎ℎ 𝑘𝑖 𝑝𝑎𝑛𝑔 𝑑𝑒𝑛 ℎ𝑖” 𝗰𝗶 𝗶𝗻 𝗴𝗲𝗹𝗵 𝗵𝗶. 𝗧𝘂𝗹𝗮𝗶 𝘁𝗮𝗸𝗶𝗻 𝗖𝗵𝗿𝗶𝘀𝘁𝗶𝗮𝗻 𝗻𝗶𝗸𝗵𝗮𝘁 𝗶𝗻 𝟭𝟭 𝘁𝗮 𝘂𝗽𝗻𝗮 𝗵𝗮𝗻𝗴 𝗶𝗻 𝘀𝗶𝗵𝗻𝗮 𝘁𝗵𝘂𝗮𝗸 𝗱𝗲𝗻 𝗺𝗮𝘄𝗸 𝘂𝗵 𝘂𝗵 𝗵𝗶.

𝗣𝗿𝗲𝘀𝗶𝗱𝗲𝗻𝘁 𝗧𝗿𝘂𝗺𝗽 𝗵𝗼𝗻𝗴 𝗶𝗻 𝟮𝟬𝟭𝟲 𝗨𝗦 𝗣𝗿𝗲𝘀𝗶𝗱𝗲𝗻𝘁𝗶𝗮𝗹 𝗲𝗹𝗲𝗰𝘁𝗶𝗼𝗻 𝗮𝗵 𝗼𝗻𝗴 𝗻𝗴𝗮𝗵𝗹𝗼 𝗵𝗶𝘇𝗲𝗻 𝘇𝗲𝗻 𝗹𝗲𝗵 𝗨𝗦𝗔 𝗮𝗵 𝗯𝗶𝗮𝗸𝗻𝗮 𝗺𝗶𝘁𝗲 𝗮 𝗱𝗶𝗮𝗸𝗶𝗻 𝗖𝗵𝗿𝗶𝘀𝘁𝗶𝗮𝗻 𝘁𝗲 𝗮 𝗱𝗶𝗻𝗴 𝗶𝗻 𝗯𝗮𝘄𝗹𝘀𝗶𝗮𝘁𝗻𝗮 𝘁𝗮𝗺 𝗺𝗮𝗵 𝗺𝗮𝗵 𝗸𝗵𝗮 𝗱𝗶𝗻𝗴 𝗵𝗶. 𝟮𝟬𝟭𝟯 𝗢𝗯𝗮𝗺𝗮 𝗵𝘂𝗻𝘀𝘂𝗻𝗴 𝗶𝗻 𝗸𝗼 𝗼𝗺𝗻𝗮 𝗚𝗿𝗲𝘀𝗵𝗮𝗺 𝗢𝗿𝗲𝗴𝗼𝗻 𝗮𝗵 𝗦𝘄𝗲𝗲𝘁𝗰𝗮𝗸𝗲 𝗠𝗲𝗹𝗶𝘀𝘀𝗮 𝗺𝗼𝗵 𝗰𝗮𝗸𝗲 𝘀𝗮𝗶 𝗶𝗻 𝗴𝗮𝘆 𝘄𝗲𝗱𝗱𝗶𝗻𝗴 𝗮 𝗮 𝗸𝗶 𝗵𝗲𝗹 𝗻𝗼𝗽 𝗹𝗼𝗵 𝗺𝗮𝗻𝗶𝗻 𝗮 𝘀𝗵𝗼𝗽 𝗸𝘂𝗺𝗽𝗶 𝘁𝗲𝗻 𝗰𝗹𝗼𝘀𝗲 (𝗸𝗵𝗮𝗸) 𝘀𝗮𝗸 𝘂𝗵 𝗮, $ 𝟭𝟯𝟱,𝟬𝟬𝟬𝟬 𝘃𝗮𝗹 𝗳𝗶𝗻𝗲 (𝗹𝗶𝗮𝘂) 𝘀𝗮𝗸 𝗹𝗮𝗶 𝘂𝗵 𝗵𝗶. 𝗠𝘂𝗻 𝗽𝗮𝘄𝗹𝗸𝗵𝗮𝘁 𝗮𝗵 𝗣𝗮𝘀𝘁𝗼𝗿 𝗴𝗮𝘆 𝘄𝗲𝗱𝗱𝗶𝗻𝗴, 𝗻𝗲𝗶𝗵 𝗸𝗶𝗯𝗮𝗻𝗴 𝗮 𝗸𝗶𝘁𝗲𝗻𝗴𝘀𝗮𝗸 𝗻𝘂𝗮𝗺𝗹𝗼 𝘁𝗲 𝘁𝗵𝗼𝗻𝗴 𝗸𝗶𝗮 𝗵𝗶. 𝗦𝗰𝗵𝗼𝗼𝗹 𝗹𝗲𝗵 𝗨𝗻𝗶𝘃𝗲𝗿𝘀𝗶𝘁𝘆 𝘀𝗮𝗻𝗴𝗽𝗶 𝘁𝗲 𝗮𝗵 𝗣𝗮𝘀𝗶𝗮𝗻 𝘁𝗵𝘂𝗴𝗲𝗻 𝗼𝗿 𝘁𝗵𝘂𝗻𝗴𝗲𝗻𝘁𝗻𝗮 𝗻𝗲𝗶𝘁𝗲, 𝗟𝗮𝗶𝘀𝗶𝗮𝗻𝗴𝘁𝗵𝗼 𝗯𝘂 𝗽𝘂𝗮 𝘁𝗲 𝗶𝗻 𝘀𝗮𝗻𝗴 𝗽𝗮𝗻 𝗶𝗻 𝗵𝗮𝘄𝗹𝗸𝗵𝗶𝗮𝘁 𝗻𝗴𝗮𝗵 𝘂𝗵 𝗵𝗶. 𝗣𝗿𝗲𝘀𝗶𝗱𝗲𝗻𝘁 𝗝𝗼𝗵𝗻𝘀𝗼𝗻 𝗶𝗻 𝗮 𝗵𝘂𝗻 𝗹𝗮𝗶 𝗮, 𝗖𝗼𝗻𝘀𝘁𝗶𝘁𝘂𝘁𝗶𝗼𝗻 𝗔𝗺𝗲𝗻𝗱𝗺𝗲𝗻𝘁 𝗸𝗵𝗮𝘁 𝗻𝗮 𝗯𝗮𝘄𝗹 𝗮, 𝘁𝘂𝗮 𝗮𝗺𝗲𝗻𝗱𝗺𝗲𝗻𝘁 𝗶𝗻, “𝑃𝑎𝑠𝑡𝑜𝑟 𝑘ℎ𝑎𝑡 𝑖𝑛 𝑏𝑖𝑎𝑘𝑖𝑛 𝑎ℎ 𝑝𝑜𝑙𝑖𝑡𝑖𝑐𝑠 𝑎 𝑔𝑒𝑛 𝑘ℎ𝑎𝑘 𝑙𝑒ℎ, 501𝑐3 𝑇𝑎𝑥 𝑒𝑥𝑒𝑚𝑝𝑡𝑖𝑜𝑛 𝑠𝑡𝑎𝑡𝑢𝑠 (𝑝𝑎𝑤𝑙𝑝𝑖 𝑖𝑛 𝑡𝑎𝑥 𝑝𝑖𝑎𝑘 𝑙𝑜ℎ𝑛𝑎 𝑘ℎ𝑢𝑎𝑛) 𝑙𝑎𝑘 𝑠𝑎𝑘 𝑘𝑖𝑘 𝑑𝑖𝑛𝑔” 𝗰𝗶𝗵 𝘁𝗵𝘂 𝗮𝗵𝗶 𝗵𝗶. 𝗣𝗿𝗲𝘀. 𝗧𝗿𝘂𝗺𝗽 𝗼𝗻𝗴 𝗸𝗮𝗵 𝗰𝗶𝗮𝗻𝗴 𝗶𝗻 𝘁𝘂𝗮 𝗔𝗺𝗲𝗻𝗱𝗺𝗲𝗻𝘁 𝗽𝗲𝗻 𝗘𝘅𝗲𝗰𝘂𝘁𝗶𝘃𝗲 𝗮𝗰𝘁𝗶𝗼𝗻 𝘁𝗮𝘄𝗵 𝗽𝗵𝗶𝗮𝘁 𝗵𝗶.

𝐏𝐫𝐞𝐬𝐢𝐝𝐞𝐧𝐭 𝐓𝐫𝐮𝐦𝐩 𝐩𝐞𝐧 𝐦𝐢𝐭𝐚𝐦𝐩𝐢 𝐭𝐞 𝐢𝐧 𝐚 𝐠𝐞𝐧𝐬𝐢𝐚 𝐢𝐧, 𝐦𝐢𝐧𝐝𝐚𝐢 𝐬𝐚𝐤𝐢𝐧, 𝐚 𝐬𝐮𝐩𝐩𝐨𝐫𝐭 𝐭𝐞𝐧 𝐚 𝐧𝐠𝐚𝐰𝐧 𝐠𝐞𝐧𝐬𝐢𝐚𝐭 𝐩𝐚𝐦𝐩𝐚𝐢𝐡 𝐚 𝐭𝐡𝐮𝐚𝐤 𝐳𝐨𝐧𝐠 𝐮𝐧, 𝐏𝐚𝐬𝐢𝐚𝐧 𝐬𝐚𝐭𝐡𝐚𝐮 𝐧𝐢𝐥𝐡 𝐚𝐡𝐢𝐡 𝐥𝐚𝐦 𝐤𝐢𝐭𝐞𝐥 𝐭𝐞𝐤 𝐭𝐞𝐤 𝐡𝐢. 𝐂𝐚𝐛𝐢𝐧𝐞𝐭 𝐦𝐞𝐞𝐭𝐢𝐧𝐠 𝐚 𝐧𝐞𝐢𝐡 𝐬𝐢𝐦 𝐮𝐧 𝐭𝐡𝐮𝐧𝐠𝐞𝐭𝐧𝐚 𝐭𝐚𝐰𝐡 𝐤𝐢𝐩𝐚𝐧 𝐝𝐞𝐧 𝐚, 𝐤𝐚𝐥 𝐤𝐡𝐚𝐭 𝐢𝐧 𝐖𝐡𝐢𝐭𝐞𝐡𝐨𝐮𝐬𝐞 𝐬𝐮𝐧𝐠 𝐚𝐡 𝐁𝐢𝐛𝐥𝐞 𝐒𝐭𝐮𝐝𝐲 𝐧𝐞𝐢 𝐝𝐞𝐧 𝐮𝐡 𝐚, 𝐏𝐚𝐬𝐢𝐚𝐧 𝐧𝐚𝐬𝐞𝐦 𝐏𝐚𝐬𝐭𝐨𝐫 𝐭𝐞 𝐥𝐚𝐰𝐦𝐛𝐚𝐰𝐥 𝐝𝐞𝐧 𝐩𝐫𝐞𝐬𝐢𝐝𝐞𝐧𝐭 𝐤𝐡𝐚𝐭 𝐚𝐡𝐢 𝐡𝐢. 𝐀𝐦𝐚 𝐦𝐢𝐦𝐚𝐥 𝐧𝐮𝐧𝐭𝐚𝐤𝐧𝐚 𝐚𝐡 𝐚 𝐛𝐞𝐢𝐬𝐚 𝐢𝐧 𝐏𝐚𝐬𝐢𝐚𝐧 𝐭𝐡𝐮 𝐭𝐨𝐡 𝐚 𝐧𝐚 𝐧𝐮𝐧𝐠𝐭𝐚 𝐤𝐡𝐚 𝐤𝐞𝐢 𝐩𝐡𝐢𝐚𝐥 𝐳𝐨𝐧𝐠 𝐢𝐧 𝐭𝐮𝐧𝐢 𝐜𝐢𝐚𝐧𝐠 𝐜𝐢𝐚𝐧𝐠 𝐏𝐚𝐬𝐢𝐚𝐧 𝐧𝐚𝐬𝐞𝐦𝐭𝐞 𝐂𝐡𝐫𝐢𝐬𝐭𝐢𝐚𝐧 𝐭𝐞𝐥𝐚𝐦 𝐚𝐡 𝐚 𝐩𝐚𝐧𝐠 𝐝𝐞𝐧 𝐤𝐡𝐚𝐭 𝐚𝐡𝐢 𝐡𝐢. 𝐀𝐦𝐚𝐡 𝐡𝐨𝐧𝐠 𝐤𝐚𝐡 𝐚 𝐤𝐢𝐩𝐚𝐧 𝐂𝐡𝐫𝐢𝐬𝐭𝐢𝐚𝐧 𝐭𝐞𝐧 𝐬𝐮𝐚𝐡𝐭𝐚𝐤𝐧𝐚 𝐎𝐛𝐚𝐦𝐚 𝐡𝐮𝐧 𝐥𝐚𝐢 𝐬𝐚𝐧𝐠 𝐢𝐧 𝐈 𝐧𝐞𝐢 𝐳𝐨𝐭𝐡𝐚𝐦 𝐡𝐢. 𝐓𝐮𝐚 𝐚𝐡𝐢𝐡 𝐦𝐚𝐧𝐢𝐧 𝟐𝟎𝟐𝟎 𝐄𝐥𝐞𝐜𝐭𝐢𝐨𝐧 𝐚𝐡 𝐳𝐨𝐧𝐠 𝐂𝐡𝐫𝐢𝐬𝐭𝐢𝐚𝐧 𝐭𝐞 𝐚 𝐩𝐚𝐧𝐩𝐢𝐡 𝐏𝐫𝐞𝐬𝐢𝐝𝐞𝐧𝐭 𝐢𝐧 𝐨𝐧𝐠 𝐧𝐠𝐚𝐡 𝐤𝐢𝐤 𝐭𝐡𝐞𝐢𝐡 𝐧𝐚 𝐝𝐢𝐧𝐠 𝐢𝐧 𝐭𝐡𝐮𝐧𝐠𝐞𝐭𝐧𝐚 𝐚𝐡 𝐩𝐡𝐨𝐤 𝐜𝐢𝐚𝐭 𝐡𝐢.

#@𝑴𝒖𝒂𝒏𝒂 𝑲𝒉𝒖𝒑𝒕𝒐𝒏𝒈



Sunday, September 22, 2019

TANGLAI CHRISTIAN LEH TULAI CHRISTIAN

TANGLAI KHRISTIAN V/S TULAI KHRISTIAN:
01. Tanglai Khristian masate in hih leitungah a iplah luat ding uh om khollo ahih manun haksatna a thuak uh teh VANGAM ngai-in na thum zel uhi; Tulai Khristiante in hih leitungah Vangam thute sangin i iplah ( khiaklah ) ding tamzaw ta ahih manin Vangam nopdan ding phawkin i nei kha nawn kei uhi.

02. Tanglai Khristian masate in Vangam a ngaihna late uh phuakin sasa uha; Tulai Khristiante in Vangam ngaihna late phuak cih thadah a kiphuaksate nangawn kisa zo nawn lo hi.

03. Tanglai Kristian masate Pasian tungah cihtak ding na kidem uha; Tulai Khristiante ahih leh lawhcin ding kidem uhi.

04. Tanglai Christiante upna tawh haksatna thuakin mainawt uh a Tulai Christiante muhna leh nopsakna ding kametna tawh mai kinawt zawta mawk hi!

By: KLCMangpu


Friday, September 20, 2019

ZOMI A DING MAPANNA TOMKIM

ZOMI ADING MAPANNA TOMKIM
I muan Zomi makai khat in “Zomite adingin na mapanna tomkim hong gelh in hong sutuahtuah om hi”  hong ci ahih manin tomkim hong gelh ing. Sermon leh interview a ka gente a kitelkhial thei ding mun teng edit bawl a a post zelte hang ahi hi.
1. 1986 pan tu dong Zomi Zogam it nading la phuak zel ing.
2. 1990 kim (a kum tel lian nawn lo)in Pu Cin Sian Thang leh Pu Thang Lian Pau ka khua ah hong pai a, ZNC ah na lut pah ing.
3. 1990 kum ka pianthak a kipan biakna lam tawh Pasian leh Zomite adingin mapang ing. 
4. 1992 pan tuni dong khamtheih a zang Zomi khangnote pattah kipan ing, tu-in tua khangnote biakna leh leitung lamah Dr. dong a tung om ta uh hi. 
5. 914 ah kigawm theih nading, thu sung dingin makaite hong sehna tawh Tedim ah sun hun khat leh nitak hun khat zang ing. (Video link koih ing)
6. 914 ah kigawm nading Tahan Zolun ah laihawm ding ka copy sak lai-un nasem makaipa in “No hih 914 lai na hawm sawm uh kumpi in gammi-in hong ciamteh kei leh bang cih ding” hong ci ahih manin “Zomi cih man a hong thah uh leh zong sih ding kizo hi ung” ci ing.
7. 914 thugen dingin Hakha ah i ulian teng kiang kuaman mai-ngap phalo ihiam Hakha pai dingin kei hong kisawl a ZYA khangnote tawh ei mawtaw mah zangin va pai ung. Lotdaw pupi Hau Khen ten ka gen uh leh maisan sain kikhen ung. CCF pawlpi ah zong gen thei ung.
8. Kawlzang pan ZCD MP khat i ngah nadingin Galilee Biakinn tualah makaite hong seh bangin thugenna nei ing.
9. Singgialzang ah ZCD phutin ei mawtaw mah tawh va pai ung, ka pute baang tungah ZCD signboard va suang ung.
10. ZCD ten MP a ngah theih nadingin Zolen ah ei mawtaw mah tawh va paipih ing.
11. Sia Pau inn a kihal lai-in “LAMKA BUAINA LEH JESU” cih thulu tawh kilem nading lai gelh ing. 
12. Lamka crusade panin “Nupite, ei inn hal ding hilo, i gam adingin khitui tawh thungen zaw ding” ci-in itna tawh thuhilh ka hih manin hong sang siam uh hi. 
13. 2015 Mencim leh tuikhang dongtuah lai-in Zogam khuapi khuata ah Topa hong piak mawtaw tegel ahi zongin Cycle leh khe mahmah tawh ahi zongin i sanggamte huhna puak kawikawi ing.
14. Kawlgam ZYA kiphuat cil lai-in innvak ngiatin ZYA ah i kipawl loh phamawh cih thu gen kawmin makai masa teng tawh fund zongin innvak ciatciat ung. Tuciang dong mah ko ang-ip sawkin na pia zel ung. Tonzang leh khua pawlkhat ah crusade bawl kawmin ZYA phut kawikawi ung.

THU KHUPNA
Tu in ka kum zong tam toto ta a, minam vai ka sepna om sunsun lah hawmthawhna vive ahih manin pilna siamna neite sep dingin ka koih thei ta a, amau ka muang hi.
                 Ahi zongin kei ading a, a nuntakna hong pia Topa Jesu adingin bel ka nuntakna a bei dong ka sem ding a, ka laitah laitak in zong “Topa Jesu sang un” ci kawmin ka si ding hi.

Lungdam 

Lai at: Khuata mipa
             Langh Do Khup


Friday, September 13, 2019

ZUI-NGAM IN

Abraham in Pasian sapna umin zui ngam hi: Ur khua panin Pasian in Abraham a sapkhiatin a pai nading lamlak gamlim ( road map ) pia lo hi. Hangsantakin a inn panin a zi leh Lot tawh hong kipankhia uhi. Hih mi nih tegel kisapkhiatdan pen mihing ngaihsutna bangin a ngaihsun ding hi lehang a lamdang bek hi loin zong haihuai mai hi. A sam Pa in a va pai nading mun gen lo hi. Hong paikhiapa in zong a va tun nading mun dong tuan loin zong thei tuan lo hi. A pai nading mun nangawn thei lo pi-in a gam le a lei nusia-in a dingkhia hi ( Hebru 11:8 ), ci mawk hi. Tua banga hangsantaka Abraham a dinkhiat ngamna pen a samkhia Pa a lungkimna na hi zel hi. Tua in a samkhia Pa lungdamsak mahmah hi.

I Khristian nuntakna ah zong Abraham bangin hangsantakin i Topa i zuih ngam ding thupi mahmah hi. Topa in hong makaihna ciangciangah i kalsuan theih ding kisam hi. Abraham in: Topa aw, koitak ding hiam ka tun nading, koimun ah teeng ding ka hiam, koimuna teng dinga hong sam na hiam, ci-in ma theihkholh nuam se lo hi. Pasian tungah dongdong se lo hi. Topa in a pina ciangciangah paipai lel hi. Bang hang hiam cih leh a mailam thu ( future ) khempeuh Topa khut sungah om, cih tel mahmah hi. Tua banga a kalsuan theite tungah i Pasian lungkima, damdamin a sanna lamah a kamciamte mu dingin Topan tonpih to zel hi.

Mihingte in a hih leh i mailam thu ding saupi i thei khol nuam uhi. Tua manin pawlkhat khutlam-ente leh dawi kungpute kiang khawng peuhah Khristian ahih lam uh zong kithei lo khopin va pai uhi. A mailam thu ding va dong uhi. Bang hangin Khristian kici napi-in hih bangin gamta ihi hiam cih leh Pasian’ kamciam i muanzawh loh man ahi hi. Pasian’ kammal i up ngam loh man ahi hi. Pasian hong pina khut i muan ngam loh man ahi hi.  Late lai-at pa in: Nangma thu pen lam hong lak ding meivak hi a, ka paina lampi-ah khuavak ahi hi, ci-in na gen hi ( Late 119:105 ).

Pasian kammal pen i paina lampi ah lam hong lak ding meivak / lalcin ( lamp ) hi, na ci hi. Lalcin in mun gamlapi tan thei lo hi. Datmei bangin gamlapi kidet thei lo hi. I kiim i kiang teng bek det zo hi. Tua mah bangin Pasian kammal in meivak lalcin bangin i kalsuan nading kal khat khit kal khat ( step by step )in lam hong lak hi. I mailam thu ding saupi mukhol, theikhol thei hi lehang i lungdam nading hong om ciang ngaklahin zan zong i ihmu thei kei ding uha, dahna ding hong om ciangin zong ihmu thei loin i kapkap ding uhi. Tua ahih manin mai lamding i theihkholh theih lohna pen Pasian thupha hizaw hi. Pasian in nisimin amah muangkawma i kalsuan ding, i mainawt ding hong deih ahi hi. Jesuh mahmah in zong: Tua ahih manin zing ciang huna ding ma lungkham masa kei un. Zing ciang thu ding ama thu-in omsak lel un. Tuni thu pen tuni thu mah tawh beisak unla, lungkham ding behlap se kei un, ci-in hong hilh hi ( Matthai 6:34 ).

Gelh:- Sia. KLC Mangpu


Wednesday, September 11, 2019

KUMPI SAWL LEH PHARISEE SAWL

×××Pasian Kammal Vangliatna×××

          
~~Israel kumpipa Sawl leh Farisai mi  Sawl, hih mi nihte thu gen suk khawmkawm ni ~~

A. Israel Kumpipa Sawl:

  Israel mite kumpipa Sawl pen Pasian mi hi a,  neutung panin Pasian thu tawh a nungta ahi hi.Pasian in a mah pen ami Israelte a uk dingin Israel kumpi in a koih hi.Pasian in a gamtat zia, a kalsuan zia ding pen kamsang Samuel tung tawnin hilhkhol, genkhol den hi.Ahi zongin Sawl Kumpipa in Pasian kammal   thudon loin na thupi  ngaihsut lo mawk hi. Pasianin Amalek mite leh a ganhingte uh a kipan a vek pi-in suksiat ding thu pia na pi -in, Pasian sawlna mang loin Pasian kammal tawh a kilehngatin Agag leh Pasian biakna dingin ganhing thaute hong ciahpih a, ahi zongin Pasian in tuate tawh nong biak sangin ka thu nong man ding ka deih zaw hi, na ci hi. Tua ahih manin Pasian in Sawl kumpipa' tang dingin David sathau na nilhsak pah hi.


1.    Sawl kumpipa in Pasian thu mang loin a nial na hangin Pasian in kumpi hihna panin amah nolh hi.
2.     Sawl kumpipa in a sep loh ding khat a sepna hangin, amah leh a suan leh khakte tungah Pasian in a kipsak suak ding ahi , kumpi khanggui(dynasty) pen suplawh (tanlawh) uh hi.
3.   Sawl kumpipa in Pasian kihta loin, Pasian sangin mite kihta zaw,  mite thu mang zaw bek hi loin amah a  kipahtawi ding a utna tawh biakpiakna a bawlna hangin, Benjamin te'kumpi khanggui pen Judah mite tungah kilaih in , A minam bup un , a kumpi khanggui uh suplawh uh hi.
Pasian in a kammal mal khat hangin kumpi gam nangawn hei giapgiap lel hi.

B.    Farisai mi Sawl (Pawl):

       Hih Sawl leuleu penChristte a nak bawlsiat mahmahpa ahi hi. Kum 12 a phakin Lai Siangtho lui ( OT ) buppi siammahmah khin a, Pasian kammal mal khat zong khat suah loin a lenkip pa ahi hi. Christte a bawlsiat mahmah laitakin amah in Jesuh thu um nai lo, sang zo nai lo ahih manin Christiante a bawlsiatna pen Pasian ading a deih luatna leh a Pasian nasepna na hi zaw lai hi. Ahi zongin a sungah a khol, a kep, a nuntakpih Pasian kammal te hong pokhiat tak ciangin Pasian' vanliatna ama tungah hong kilang a, Jesuh Khrih gumpa leh honpa in hong sang a , tua hun pan kipanin Jesuh Khrih adingin a nuntakna bup hong piakhia leuleu a, Khristiante makai pipa ( Pawl ) hong suakin Lai Siangtho thak ( NT ) bu 27 lak ah 13 val bang hong gelh khia hi.

   1.     Hih Farisai mi Sawl in Pasian kammal lenkipin a nuntakpih na hangin bangzah takin Khristiante a bawlsiapa ahih hangin Pasian in a mawhna maisakin Pasian hehpihna a ngah hi.
2.   Pasian kammal  in Sawl nuntakna khel a, Farisai mi panin Christ mi bek hi loin Christiante makai pipa ( PAWL) suak sak hi.
3.   Pasian kammal Lai Siangtho lui buppi thupi sa-in a siam mahmah dongin a kantelna hangin, Lai Siangtho thak ( NT ) sungah zong a tam gelh penpa hong hi in, Jesuh Khrist sawltak muanhuai mahmah Pawl hong suak hi.

C.    Etkakna:
         Sawl kumpipa in Pasian kammal a thupi sak lohna hangin a mah a kipan , a khanggui, a minam buppi-uh i hamphatna tampitakte Tanlawh (suplawh ) uh hi.Farisai mi Sawl ahih leh Pasian kammal tungah kinga-in, Pasian kammal nuntak pihin , Pasian kammal panin themcik zong pialkhia lo ahih manin , thei lopi-a a gamtatna ahi Pasian mite a bawlsiat ziahziahna nangawn panin mawh maisakna, suahtakna ngah a, Jesuh tawh tawntung minthanna dong a ngah khawm hi.
       
    Thukhupna:
                           A diak diakin i Christian nuntakna sungah i phatna, i biak piaknate pen Pasian deihna tawh a kituak mah hiam, ci-in i ki sittel ding thupi mahmah hi.Bang hang hiam cih leh Pasian in ama deihna tawh a kituak lo biakpiakna i piak sang in a ma  thu i man ding deih zaw hi. Pasian kammal Vanglianin manpha mahmah ahih manin mal khat zong henkhia lo, paikhia lo, behlap lo bek hi loin ciamnuaihna khawngin i zat lot ding (eg.idol bang ahih leh mite in bangbangin khiatna atuam tuam a pia zongin LST genna ciang zah valin suknawi, sawhbawl gawp ding hilo a LST cihna  bangin kipsak pah ding ) thupi hi. Tuni -in Pasian kammal pan na pial leh zing ciangin Pasian in nang' tang dingin mi khat sathau na nilh khin zo pah ziau hi. Pasian in a kammalte thupisa-in thudon mahmah ahih manin van leh lei a maimang zongin ka kammal mal khat zong mai mang lo ding hi, na ci hi.Tua ahih manin i nuntakna sungah Kha Siangtho' makaihna zui-in Pasian kammal tawh nungta-in Jesuh Khrist' thu upna sungah kip takin i om  na dingin itna tawh hong hantawh ing.Laisim mimal kim Topan thupha hong pia ta hen!
 Laigelh  :    Kimboih.

Sunday, September 8, 2019

GAMDANG NA ZINNOP LEH VISA KULLO, Kawlgam omte ading

A THEI NUAM TADING
Kawlgam pualam azin nuamte ading theihsakna hi ei! 
Kawlgam mite VISA kullo sa aa zintheih naleh omtheih zah nite alung lutte aa ding.

1. Thailand 🇹🇭 ni 14

2. Singapore 🇸🇬 ni 30
3. Vietnam 🇻🇳 ni 14
4. Indonesia 🇮🇩 ni 30
5. Cambodia 🇰🇭 ni 14
6. Laos 🇱🇦 ni 14
7. Brunei 🇧🇳 ni 14
8. Philippines 🇵🇭 ni 30
9. Maldives 🇲🇻 ni 30
10. Dominica 🇩🇲 ni 21
11. Haiti 🇭🇹 ni 90
12. Ecuador 🇪🇨 ni 90
13. Micronesia 🇫🇲 ni 30

Lungdam

Cred ... fb T Khai Ta
And Sia CK Khai



Saturday, September 7, 2019

PASIAN LEH IDOL (pasian)

Pasian leh idol (pasian)

1.Abraham , Isaac, Jacob Pasian Jesuh Khrist gumpa leh honpa in a sang mite biak a nungta Pasian pen Pasian hi.
2.Pasian khekna-a a kibawl ama tangin a kibia (lim pasian) pen idol hi.

A.idol hong piankhiatna leh a khiatna:

                  Isareal mite in Pasian pen a mau Pasian ahihna pan deih nawnlo, hemkhia, nusia ,paikhia in,Pasian a khekna un bawngno lim khat hong bawlin hong bia uh a,tua a biak uh bawngno lim pen idol ki ci hi.Israel mite in Pasian liatna, a hoihna, a thupina,a thahatna, Egypt gam panin a vangliatna tawh a paikhiatpihnate ahi, Pasian hihna khempeuh Pasian tun panin lakhia in idol tungah hong pia uh hi. Tua ahih manin idol pen Pasian a suankhia(pasian) hong hi -in Pasian' hihna khempeuh a ngah a tang hong suak ahih manin pahtawi ,liansak thupisak ...... cih bangin kipahtawina ding kammal a om nawn lo zah dongin leitung pilna laibute, dictionary te sungah na ki gelh hi.Tua pen a thu lamdang hi tuan lo hi.
Tua ahih manin Khristiante muan leh suan mi pawl khat in tua idol thupi sa in a zang a omna pen a thu lamdang hi lo hi. Pasian teltuam Israel mite tektek mah in Pasian pen idol tawh na laih(khek) sam uh hi ven.

B.idol thu Lai Siangtho'gen dan.

                  Pasian kammal Lai Siangtho bu sungah idol hoihna, a thupina, adeih huaina kammal mal khat beek om lo hi.idol thu ahih nak leh Pasian pen heh, thangpai, sinso hi den hi.Banghang hiam cih leh idol pen a ma tangin ki bia,ki pahtawi, ki liansak in,Pasian ki nusia ahihna hang ahi hi.Pasian pen a Aam Pasian, aHaza Pasian ahih manin a mah bek mah i cih den ding aut ahi hi. idol pen ama tangin pasianin ki nei ahih manin a idol mahmah zong Pasian in huat cihtakin hua mawk hi .Tua ahih manin Pasian deihna tawh a kituaklo gamtatna khempeuh zong idol mah pehsakin idolatry na ci hi.Israel mite in Pasian pen idol tawh hong khek geu uh teh Pasian hehna Israel mite tungah ki bua a, Pasian in khasiat het loin a minam buppi-unsusia, lawnthal, beimang sakin, a leitang tung mahmah uh panin singkung zungbawh bangin, beisak, siangsak,siaksiang sitset zen maw hi.Tua ahih manin idol a thupisak mi peuh peuhin Pasian a hehna , a thangpaih theihna dingin a phin uh ahi.
 hi.Israel kumpite laibu sung en leng Pasian in, '' Ka  hehna dingin hong phin'' na ci den hi.Israel mite bek hi loin idol tawh a kipawl mi khempeuh tungah Pasian in a bawl ding zia pen kamsangte laibu Isaiah,Jeremiah , Ezekielte sung ah na lim gen phadiak hi. idol cih kammal i paukhiat sim im tua kammal nungah Pasian pen deih nawnlo, paikhia, nusia,Pasian ahihna panin  phiatkhiat khin cih tengin a nung zuih den ahi hi.Tua banah Pasianin Israel mite ka hotkhiat ni ciangin a kam uh mahmah panin a pasiante uh min ka lo sak nawn kei ding hi ci hi.Tua ahih manin i kam mahmah tawh zong pasian dangte min ahi (idol) pen i lawhkhiat loh ding Pasian jn deih hi.

C. Bangci mainawt ding:

           Lai Siangtho bu khup sitsetin idol thu gen leng kammal hoih khat tawh hong ki bang pak a,ahi zong iin idol hong piankhiatna taktak Pasian kamal Lai Siangtho bu siksanin idol thu i gen ciangin idol pen Pasian'gal (dawi) ahina ki mu khia hi.Tua ahih manin Lai Siangtho bu khup sitsetin na mainawt ngam diam? ahih kei leh Pasian kammal Lai Siangtho mah bulphutin na mainawt zaw diam? Pasian ta taktakte in Pasian deihna bangin gamta in ,Pasian deihte mah deih ,Pasian deih lohte mah deih lo uh a,Pasian kammah mal mah lenkip in mai nawt uh a,na thu pen kei lam hong lak dingmai vak hi a, ka paina lampi ah khuaak ahi hi ,ci uh hi.
           
Thukhupna:
              A sawt loin Jerusalem biakinnpi kilam kik ta dinga, Anti-Christ in leitung tawmvei sung uk ding hi.Ahi zongin Pasian'ta taktakte pen Anti-Christ in sukha man loin mitphiat kikal sungin KHA SIANGTHO in meiitungah lenpih ziau ding hi.Lawm nang koi lam ah; leengto ding maw? om suak ding? khentat o, na zekai kha deh!

 Laigelh:  Kimboih.

Friday, September 6, 2019

ZOMI ZO TANGTHU

ZO KHANG TANGTHU (Chin, Zomi leh Ciimnuai-mi)

By, Revd. MANG NGAIH CIN (BA Hist; M.Div)
       Church Pastor-SBC/Suangphei, Zogam.

Zomi
      Pupi ‘Zo’ ii suan leh khak khempeuh Zomi ahi hi.  Pupi pen Noah suan Sem, Ham, Japhet-te lakah Japhet suan hi dingin ki-ummawh hi. Sengam ah ukpi (dynasty) a hunhunin kilaih hi. (2205-1766 BC Xia dynasty) Xia kumpi ukna hun hi-in, (1766-1122 Shang dynasty) Shang kumpi ukna hun hi a, (1123-256 BC Zhou or Zo dynasty) Zo ukna hun ahi hi.
      Shang ukpipa in khua kimah hausa upa koih lo ahih manin Zomite in baihtakin a ukna sutkhia zo hi, kici hi. Zo ukna hun ciangin khua kim ah upa, hausa koih ahih manin Sengam ah Zo uk hun sung pen a sawt pen hun suak hi.  Hih Zo uk hun sungin mipil (philosopher) khankhiat hun hi-in hih hun a mipil minthang philosopher ahi, Confucius (Kung-fu-tze, 511-475 BC) in, hun sung tengin innkuan nuntak, beh leh phung kizopzia leh sahawm zia cihte a kipan hilhin sinsak a, tua ahilh ziate tu dongin  Sente in zang lai-in, Zomite in zong zang uh hi. Zomi ih cih ciangin leitung bupa om Pupi Zo suan khempeuh kihel in, Zogam, Zo leitang pen kumpi te’n Chin State ci-a hong ciapteh sakna gamhuam teng ahi hi.

Chin Mi
      Zo kumpite in a uk lai-un Sengam khen sagihin kikhen hi. Tuate in Han, Chou, Wei, Chow, Yeu, Chi leh Chin ahi hi. Hih gamte Zo kumpi in uk-in siah (tax) tam la lua ahih manin mite lungkim lo hi.  Chin mite makai Yen Cheng a kici mitha hat khat hong khang in hipa in ( 230 BC pawl in) gamkhat khit gamkhat simin zo a, 221 BC ciangin tua gam sagih teng a uk khin hi. Yen Cheng in a kumpi gam mi “Chin Shi Huang Ti” a phuak hi. “Chin” kham cihna hi-a, “Shi” cih pen a masa pen ahih kei leh khatna cihna hi a, “Huang Ti” cih pen Milian cihna hi. Tua hi a, Milian masa khamkumpi cihna ahi hi. Hih hun pen a masa pen Chin Kumpi hun ahi hi. Hih Chin mite in tu dongin Sengam ah tengin uk suak uh hi. Hih a makaipa Yen Cheng in 256-206 BC sung teng uk hi. Tua khit ciangin Sen kumpi kizom toto a, tu dong in kizomsuak hi.
      Sen i cih kammal pen Sente’ min bulpi “Chine” – “Chin-qin” pan a hong piang khia ahi hi. (Zaide 42)  Tua mite ukna zabi 20 dong kizom suak hi (Perry 252 Pa).  Hih laibute tungtawnin i et ciangin “Chin” a kici Sen mite tu dong Sengam ah teng suak uh a, mundang koi mah ah paikhia lo uh hi.  Tua kumpi ukna a kipat tung vua kipan kulhpi (Great Wall) lam kipan uh hi. Tua kulhpi tai 1500 sau-in, tu dongin thupi kisa mahmah hi. Shangyong kici upadi khauhtak bawlin thu zui lo mite thong ah khum uh hi.

Zomite Kawlgam Sung Lutna
      Chin ukna hun sungin Kulhpi (Great Wall) ciang dingin mi khempeuh na semsakin, nek leh dawn thaman ginna pia lo a hih manin mi tampitak Sengam panin taikhia uh hi.  Tuate sungah a dangte enlo-in Kawlgam a zuanteng tom et pak le hang, Kawlgam ah Karen-te na lut masa uh hi.  Tua khit teh ‘Chin’ kici Sente pawlkhat, tua teh Kawlmi, Zomite leh  KaChin mite ahi uh hi. 
      Karen mite Kawlgam tawlam ah tengin, Kawlmite Kawlgam laizang Mandalay kim ah teng uh a, hih Chin a kici Sen minamte Kawlte tawh tengkhawm in Kawlmi suak uh hi. Zomite Kawlgam a lutun Zo gunpi (Tuikang) dungzui suk uh a, Mandalay a tun’ uh ciangin Kawlte in Chin mite sa uh a, Sengam panin kulh ciang nuam lo-a taikhia-te Chin ukpi pa in hong delhsak kik hi ding hi, ci-in lau mahmah uh hi. Zomite pen Chinte ahih loh lam a theih uh ciangin Mandalay Kulh ciang dingin zawn uh a, Kawlte in kua minam cih tel lo uh ahih manin Chin-te cisuak uh hi. Kulh ciang-a sila nasep ding ut lo uh ahih manin Kawlgam laizang panin nitumna-lam manawhin peemkhia uh a, pawl khat Gunkhawm dung zui-in paito suak uh a, Kachin mite a tuaksuk tawh kituak in, Kachinte zong kulh ciang ding ut lo ahih manin kileh kik-in kimasuan to uh a, Kachin gamteng ah teng suak uh hi. 

Kawlgam Laizang Kuam pan Zomite Tangthu Pawl Khat
      Zomite pen Kawlgam laizang tengah tawlpi khat mah Kawlte tawh na tengkhawm uh a, hih hun in Mon, Pyu, Kanyan lehThet minamte tengkhawm uh hi, kici hi. Pyu panin Kawlmi nam piangin, Kanyan panin Rakhaing, Thet panin Chin minam piang hi ci-in tangthu kan pawlkhatte in ciamteh uh hi. Hih hun pekin midangte in Zomite pen Chin ci uh a, tu-in kum 800 bang val khinta hi. Ahi zongin amau leh amau tudongin Chin minam, kici ngei lo uh hi. Pagan khuapi zong Zomite pau “Pugam” cih panin pai hi kici hi. Popa tawngkalat (volcanic neck) zong Tazahgam mual/tong ahih kei leh Pupa mual/tong kici hi. Gamtong i cih ciangin gam sungah khaniinte mihing pau bangin tong/pau in a gamlum theihna mun ahi hi. Tua bek hi lo-in Kawlte in a sum uh Dengga a cih zong Zokam-a dangka pan-a pai hizaw hi, kici hi. Pagan khuapi phuh hun pen AD 1044-1287 kimpawl hi-in, tua mun-a mualsuangte ah Zomite Chin mahin kiciamteh hi.  Dahpa tangthu zong hih mun pan piang hi, kici hi. Pagan Popa panin nitumna saklam zuanin pai khia uh a, Sagaing gam kim teng ah sawtsim mah khawl  in tua mun panin “Lengtong Hoih” tangthu piang hi kici hi.  Hih Sagaing leh Ava kikal Sibani khua nai teng ah Zomite tawh kisai, inn mun logam leh vanzat lui (Ancient relics) tampitak tuni dongin kikan thei lai hi, (ci-in Tedim Sangpi Golden Jubilee Magazine, laimai 204-na ah Ngulh Khaw Suan in gelh hi).
      Hih a paitosuak lo Zomite Mungzua (Monywa) leh Gunkhawm (Kalewa) kikal tengah tengin “Khawhkhen” na ci uh hi. Tua mun pan Gunkhawm kantan in pai uh a, tu laitak a (Kalay-valley leh Kabaw valley) teng na tung uh-a, Kawlzang (Khawlzang?) na ci uh hi. Hih Khawlzang a lut hun pen AD 800 kimpawl hita hi (ci in Tedim Sangpi Golden Jubilee Magazine, laimai 322 na ah Dr.Khen Za Sian in gelh hi). Zomite pen Gunkhawm gundung teng leh Kawlzang kilak kuam teng ah teng masa uh ahih manin Kawlte in a mau ciapteh na Chin min puasakin Zomite ten’na gamsung-a om Gun cihna in Chin dwin/ csif;wGif; na ci uh a, Zo Gunpi cihna ahi hi. 

Bang Hang Zomite Chin Kici?
1. Kawlte in Sengam-a Chin Mite Sa
 Chin i cihte pen tu dongin Sengam ah teng uh a, Zomi hilo uh hi.  Zo cih pen a min diktaktak  ahi hi.  Chin min a puakna uh pen, Kawlgam laizang a tun ciangin Kawlte in, a maute Sengam panin a nawhkhiatte uh sa ahih manin “Chin ten hong delh uh” ci-in na lau uh hi. Tua panin Chin a kicisuak  ahi hi. Tu dongin Zomi cih sangin Chin in kiciamtehzaw hi.
2. Chin Kici pen Kawlkam “Tu-nge-Chin” pan Paisuak
 Professor Luce in Chin kici kammal pen Kawlte in lawm a cihna (Tu-nge-Chin / oli,fcsif;) pan hong piang hi,  ci hi. (Ref. Chin Hills Linguistic Tour, Laibu, laimai-26.)
3. Chin pen “Cin Hil” pan Kizomsuak
       Zo khang kante in i pupi Zo hi a, tapa nih nei in Kip Mang leh a nau Cin Hil hi, ci uh hi. Tua ahih manin sangmang J. H. Cope in Zomite Chin a kicih pen a pu uh Cin Hil hi a, Mikang khan ciangin Chin Hills ci-in a gammin in a koih hi, cih thu khamtung thu kizakna a bawlna sungah gelh hi. 

4. Chin pen Kawlkam hi-a Bawm, Cihna hi.
      Dr. Lehman in Chin cih kammal pen Kawlpau hi a, “Bawm” cihna hi. Kawlgam laizang ah a om lai-in bawm-in van ki-pua ahih manin, Kawlte in “Hei! bawm puapa” ci-a a sapna panin kizomsuak hi, ci hi.
5. Jin, Yen pan Chin min piang hi.
Zogam a om Zomi te thu agelh Carey leh Tuck in Zomi te, Chin a kicih pen Senpau in Mihing/Pasal cihna ahi, Jin/Yen kici kammal te pan piang hi ding hi, ci uh hi.

Bang Hang Zomite Chin Hong Kici Thukhupna
      Hih a tunga nam li-te sung panin a masapen mah maanpen ding hi.  Bangbang ahi zongin Chin pen Zo minam min hi lo hi, cih kitel mahmah hi. Pawl khatte in Sengam (Chin dynasty) Chin ukpi suante hi hang ci-in tangthu gelh om napi-in a gelhte naleng in Chin mi ka hi uh hi a ci khat beek om lo hi. Chin cih pen a pupi uh’ min hi leh Zomite sungah nam khat beek in Chin minamte ka hi uh hi, ci leh kilawm hi. Chin, a kici minam kuamah om lo hi. Tua hi a, Zomi pen minam min maantaktak ahihna thu kitel mahmah hi.
      Tedim gam Khangthu Kan Kawmiti in CHIN  leh ZO thu a thukzaw-a a kantel khit uh ciangin, ZO hi hang, cihna in a zawh khit banah leitunga pilna sang nei tampi mah in ZOMI na hi uh hi, hong cihna thukho, thupicing hi ci-in kisang a, ZO hihna thu kakipsak zawsem uh hi, ci in (Gamngai Magazine, Laimai 229 ah) Khuadaite Dr. Ps Kham Do Nang in gelh hi.

Ciimnuai Mi
      Ciimnuai cih pen Zomite Zogam sung a lut ciangin a tun’ masakna mun min ahi hi. Ciimnuai mi i cih ciangin Ciimnuai panin a peemkhiate’ suan leh khak khempeuh huam a, Ciimnuai mi, Ciimnuai vontawi te a hi uh hi. Zomi a kici khempeuh Ciimnuai mi hi khin lo hi.  Kawlzang pan khamtung zuanin Zomite a pai uh ciangin tonkhawm nawn loin kikhen thang uh a, pawl khat in Zogun dung zuito hi.  Tuate in Locom lam zuanin pai uh a, Lailun khul ah teng uh hi.  Tua pan gamhoih zuanin kikhen leuleu uh a, Falam, Hakha, Matupi leh Thantlang gamteng ah teng uh hi.  Pawl khatte Zogam leitaw lam zuanin paisuk lai uh a, Paletwa, Kanpetlet dong ah teng uh hi.  Hih “Lailun Khul” a tung masate  in a luzangah  tuktum uh ahih manin, lusuangte kici a, a tun masak na min pua-in amau leh amau “Lai-mi” kici uh hi.  Hih Lailun Khul pen Falam Khua gei Sunthla khuataw-lam teng ahi hi.
      Pawl khatte in Tuikang gundung nitumna lam zui-in Tuingo lui a phak uh ciangin Tuingo dungzui uh hi.  Zangpi tam a tun uh ciangin Ngatan lui dung zui-in Ciimnuai Khul ah tung uh hi.  A dang pawl khatte Thuamvum pan in nitumna lamah tuaksukin Sialtang lui zuan in kahto uh a, Ciimnuai Khul mah tung uh hi.  Hih Ciimnuai a tung masa Zomi te deklam tuktum pawl hi a, Ciimnuai vontawi ahih kei leh a pupi Zo min pua-in ZOMI a kici ngiatte a hi uh hi.
      Hih Ciimnuai kici mun pen Tedim pan Saizang lam zuan-in pai leng, Saizang khua tunma deuh mual kidawh iuh-euhna mun nuai deuh, mualnuai dang teng ahi hi. Tua munteng Sihzangte in Eden huan, mihing piankhiatna bangin ngaihsun uh hi, ci-in, Carey Tuck in  The Chin Hills laibu sungah gelh hi, kici hi.

Ciimnuai pan mun tuamtuam ah
      Tualgal tuamtuam hang leh nuntak nopzawkna ding zongin Zomite ciaugal kai-in kimkhat Bangladesh gamdong tung uh hi. Pawl khatte in paipai in sau pai lua uh ahih manin amin uh mangngilh in “paite” na kici uh hi.  Tua mite Manipur Lamka kimteng ah tam teng pen uh hi.  Tua bang a paito pawlkhatte in amau’ phung min kengin Thahdote na kici uh a, Manipur gam sung mah ah tamteng pen uh hi.  Ciau gal a kaite a tam pen Mizo in na kilo uh hi.  Bangbangin a kilo zongin Ciimnuai pana peemkhia khempeuh ZOMI, Ciimnuai vontawi, unau sanggam laizom khat ahi hi. 
      Ciimnuai pan peemkhia, unau laizom khat tektek, bang hangin  pau leh ham kibang lo hiam cih thu, minam i kikhenna zia tawm kikumsuk dih ni.
      Meel leh sa, gamtat zia utdan a kibat loh pen lam dang sak ding hi lo hi. Lai Siangtho sungah Kai leh Abel-te zong numei masa pen Eve sungpan suak tektek, gamtatzia a utdan uh kilamdang pah lian hi.  Esau leh Jacob unau a peeng hi napi’n, a vun uh a ham leh a nel in kilamdang hi. Tu laitak leitung mi khempeuh Noah suan vive hi napi-in Pasian in Babel tausang a lamna hangin mi khempeuh pau kitukalhsak hi cih i theihsa ahi hi.  Tua hangin leitung ah kampau  nam atul-a simin kilamdang hi.  Zomite zong Ciimnuai ciangah kampau aw-kaih kibang lai hi napi-in a kikhen ciangun mun leh gam zui-in a aw-kaih leh kammal pawl khat a kilamdang ahi hi.  Tuate pawl khat a tomin en pak leng:

      1. Zote ih cih “ii-aw” kammal a zang pawl: Zo cih pen Zomi khempeuh in mun, mualdawnlam genna-a a zat kammal ahi hi.  Simlam, cih ciangin lui tawh kinai-na lam, tuitaw lam genna hi a, ni sa-in khua lum hi.  Zo lam pen khua vot hi. Ciimnuai pan kimkhat Balzang ah tengto uh a, tua hun lai-in Tedim gamsung khua om khempeuh lakah a votpenna mun ahih manin, a dang teng in Zo lam-a tengte a cihna un Zote na ci uh a, tuate suan leh khak teng Zote kicisuak hi.   Pawlkhatte in Zomite pupi Zo i suan leh khak deuh dingin ngaihsun khial kha uh hi. (ci in Rev.G.K Dal in Tedim BEHS No.1 Golden Jubilee Magazine laimai 309 na ah gelh hi).
      Zomite pupi Zo khang pen 1123-256 BC hun lai pek hi-in, hih minam neu tuamtuam-a    a kikhen pen Zomite Ciimnuai a tunkhit,  AD 1500 kum khit ciang hi pan hi.  Tua ahih manin Ko pupi Zo tawh khanggui kizom deuh ung, a ci thei ding kuamah  om tuam lo ahih manin Ciimnuai pan-a a peemkhia khempeuh laigui khat ahi hi.  Tu-a Zo kampau deuhte  a pupi uh pen Suan Tak ahi hi.  Pu Za Hung in tapa nih (Sek Tak leh Suan Tak) nei in, Pu Sek Tak tapa Thahdo hi-a, Pu Suan Tak sungpan Sihzang leh Zote khempeuh banah, Pu Suan Tak suan mitampi, Thahdo te sungah om ahih manun, Thahdo, Zote, leh Sihzang te Unau phungsung khat ahi uhi (ci in Dr.Ps. Kham Do Nang in Gamgai 21st Thanksgiving Magazine laimai 233 na ah gelh hi). 

      2. Teizang kampau pawl: Pawi gal (Vaipi gal) a tun ciangin Ciimmnuai pan Luika khua sat uh a, Luika khua a siam Gulpi in vok, ui leh naupang peuh ne thei zel a hih manin, tua gulpi a thah uh ciangin Luika khua kicim gawp a, tua mun panin Teising honkhat a pona leizang mun khat ah kisuan uh a hih manin Teizangte kici hi.  Tua mun pen tulaitak-a Mualbem khuataw teng ahi hi.  Hih khua asat hun pen AD 1500-1600 khawng teng hi ding in ki-um mawh hi.  Penglam zong Teizang pau in kipau-sak hi, ci-in Dr. Ps Kham Do Nang in (Gamngai Magazine laimai 231 ah) gelh hi.  Hih Teizang khua pan a sawtlei loin Mualbem khua satin kituah leuleu uh a, Mualbeem khua pen Sukte khuapi, ci-in kiciamteh hi.  Hih khua panin Zomi mipil milian tampi khangkhia hi.  1892 kum in Tonzang ukpi  Hau Cin Khup (Ukpi a suah ma), Teizang pau a siamna dingin Mualbeem khua ah kikoih hi, kici hi. 
      3. Saizang kampau pawl: Ciimnuai khua pan saigam (gamsai) tam mahmahna luita dung mun khat-a teng phei pawl teng, Saizangte kici pah hi.  Nam min hi loin, khua min hizaw hi. 

      4. Sihzang kampau pawl: Saizang khua, tulaitak a khuataw lam nekpian ah tui limci mahmah sihtui khuk khat om a, tua kim-a teng teng zong Sihzangte mah kici leuleu hi.

      5. Vangteh kampau pawl:  Mangkang Galkap General Founce leh Major Raike makai-in 1889 March 09 ni-in Siallum kulhpi sim gawp uh hi.  Tua ni mahin Vangteh khua mi khat in inn lam in inn vang a tehteh laitak Mangkangte in Mangpau tawh na khua min uh bang a hia? a cih leh nasep a dong sa in ‘innvang ka teh’ a cih leh Mangkangpa in a dalzazi bu sungah “Vangkateh khua” ci-in ciamteh pah hi.

      6. Diim kampau pawl: Tu laitak-a Diimpi khuataw teng ah AD1500 kum kim pawlin cikdumpi buan leh tui a kidim khat om a, tua pen a tomin Diim ci uh a, tua lai-a teng mite Diimte kici suak hi.  Hih mun teng pen a minthang ngei khat ahi hi.  Tua kim tengah “Keei tui” kici, dawn kha leng sahang nam a kisuak thei tui khuk khat zong om in tua tui pen Mangkangte hong khan ciangin leivuk cip uh hi, kici hi.

      7. Khuano kampau pawl:  Teizangte Hau Cin Khup in a pano Do Thawng’  nek dingin siah kaihna ding khua kimkhat pia hi.  Do Thawng in khual a zin’ ding sialin a gamh luah dingpa Pau Khua Mang in, kaw’ pai ding ci-a a dot sialin ‘Khuano kual ah’ ci den ahih manin tua kimteng Khuano Kual kici suak hi.  Tua khuate pen Dimpi, Dimlo, Suangpi, Phunom, Thangnuai, Taakkhawl, cih bang . . . khua sawm-le-thum pha uh hi.

      8. Tedim kampau pawl: 1857 kumin Lushai gal leh Meitei gal a ven’ ciangin Tedim khuapi ah Zo, Vaiphei, Teizang, Diim, Thahdo, Gangte, Sihzang, . . . kiptak in tengkhawm uh a, inn 300 val bang a phak uh ciangin, ki-ukna zong haksa pian cipcip ahih manin tua teng kigawm-in, khua laizang lamdung- a Khangnote’n a zat uh kampau (kihelzau) pen 1860 kum ciangin Kam Hau Thukhun’(Regulation) 27 teng leh Tedimkam, ci-in kipsak uh hi.  Tua a kihelzau kampau a zangteng Tedim-kampau ci uh a, 1919 kum ciangin J. H. Cope topa in Zolai Sim Bu a bawlsak ciangin hih Tedim Uk sunga kam tuamtuam apau khua khempeuh tawh thukimna om bangin Tedim kam-in bawl a, a khua-nung ciangin‘T -Tedim pau, eimau pau’ ci-in  Zolai sinna-in kinei hi.

Thukhupna
      Pupi Zo suan leh Ciimnuai vontawi ahi khempeuh sim leh zo, tuipi galkhat dongah a  kikhen zongin laigui zom khat, puan khat zawngkhawmte a hihlam mangngilh ding hi lo hi. A kibat lohna neucik a omte sutlo zawin, a kibatnate uh gawmkhawm a, a minam uh leh a gam uh --Zogam, Zolei zun khawm diamdiam ding hizaw hi.  Ngeina, kampau, leh laite kemin, zangin, zun khawm diamdiam thei leh, Zogam a pal lun semsem ding hi. 
      Hih i  gelh Zo Khangthu  tung tawnin Zomite unau laizom i hihlam tel in hong kipum khatsak semsem ding hi,  ci-in ka lam-en hi.  Pasian in Zomite’ thupha ahi dingin hih lai asim mi khempeuh Thupha hong pia ta hen.  Amen ! 

Behlap:- awkaih kilamdangna
Zomite pen khuakhat leh khuakhat kikawmlo ban ah khuakhat na ngawn kisim in phuba kilate kiaite ih hih man in kikomlo uh hi! Kum 100-200 kikawm kei leng ih na lawhna awkaih kilamdang ding hi!

Kayinte zong nai nih paina pau kibanglo in kawlpau in kiho uh hi! Ahih bang beh kibang uh hi! Theisiam ciatni hiciang tawh!

Et kak laibu te (Bibliography)
C. Thang Za Tuan. “Zomi te Pusuah Cilna, Khanlawhna Leh Khantohna,” Tedim  BEHS No.1 Sangpi Golden Jubilee Magazine. eds. H.Gin En Cin leh adangdangte. Yangon: MBC press, 1999. 
C. Thang Za Tuan (Prof. Ph.D), Advisor of ZBCM, Lecture hand out given in Tamu ZBCM Youth Conference, in May 2004.
Cin Za Nang, Cin Sian Pau leh alawmte. “Zomite Pianna Thu,” Sezang Khua Kum 100 Cin Magazine,2004. 
G. K. Dal. “Ciimnuai Mi, Tedim Mi,” Tedim BEHS No.1 Sangpi Golden Jubilee Magazine. eds. H.Gin En Cin leh adangdangte.  Yangon: MBC press,1999. 
Hau Khan Langh.  Suangphei Khua Hualnam Beh Kipawlna Laibu. 2008. 
Khen Za Sian.  “I Pu I Pate’ Sul,” Tedim BEHS No.1 Sangpi Golden Jubilee Magazine, eds. H.Gin En Cin leh adangdangte. Yangon: MBC press,1999. 
Ngulh Khaw Suan. “Etlawm Mualkuam Zogam Nuam,” Tedim BEHS No.1 Sangpi Golden Jubilee Magazine. eds. H.Gin En Cin leh adangdangte. Yangon: MBC press, 1999.
Ps Kham Do Nang. “Zo Khang Tangthu,” Gamngai 21st Century Thanksgiving Magazine. ed. Cin Khen Mang. Yangon: Hebron Printing Press, 2008. 
Tuan Khaw Kham. “Zomi Tawh Kisai Theihhuai Thu Tuamtuam,” Tedim BEHS No.1 Sangpi Golden Jubilee Magazine .eds.  H.Gin En Cin leh adangdangte. Yangon: MBC press, 1999. 

Vum Lian Thang.  “Ciimnuai Pana Tedim Mite,” Tedim BEHS No.1 Sangpi Golden Jubilee Magazine.  eds.  H.Gin En Cin leh adangdangte. Yangon: MBC press, 1999