Thursday, August 31, 2017

ZOMITE PAUNAK PAWLKHAT

PAUNAK PAWLKHAT
1) Pu le lamphung kineh zo lo-i pute kidem thei lo
2) Deeklam tuktum zong gal-i muan pente zong i gal hi thei
3) Mihing le papo-kisi pak thei
4) Gallu kihta gallu tuak-i buksawmna mun ah a 
siazaw kan kituak thei
5) Sakhi a pi san, a no san-nu le pate kisun hamtang
6) Hawmsem nungta, ne-bum si-a cinghte hau semsem,
a cilte zawng semsem
7) Zawlthu kalah sialthawl-na zekaikai leh thusia khat lut pak thei
8) Na kellu phum kidawk ding-na thu imsim hong kithei ding
9) Na suakluka uh kibalkham-na kithutuakna uh kitamsak
10) Meima lo ah tho tu lo-paubang lo phamawh cihna
11) Zuau in a khap tawn-zuau thu gente kithei veve
12) Nupa kithutuak khuakhat in zolo-kipumkhatna thupitzia
13) Khuakhat kithutuak -tawm taleng a tampi khuakua in zo lo kilemlote’n hong zo zo lo
14) Bui a phak kuana khawl-tangtun kuana dinkhawlte
15) Nu le pa thumang a nahlawhpeek-a daupai-in a ma vang pah
16) Akta mang kuan kitutu - mancip giimnam
17) Ngalvang in a tat nading - i gamtat zia ding saupi gelkhoh
kuam kua khualhuai
18) Simbeng zong kim citciat-kipawlkhopna khatpeuh ah tangzang kiguangmakai tangzang kiguan kul
19) Sialtat zawh nung, sial daikai - Apian zawh teh, khua nung thei
20) Ki-uitui- Ki-itbawl tuam deuh hun sung
21) Ki-angvan- Kideihsak, kihu, kipanpih
22) Laikhun- Lupna
23) Khunlan- Lupna
24) Lia le tang- Nungak le tangval
25) Puvun pivun- Pu le pi
26) Tun le zua- Nu le pa
27) Ciin le tuai- U le nau
28) Angkawi- Zi
29) Kiang- I pasal
30) Vontawi- Tanu tapa
31) Sawn- Tute
32) Mamo- Monu
33) Zaitha- Thatang
34) Cinthu- Thu
35) Tongdam- Kampau
36) Na lel cinthu- Na gen thute
37) Lak mai- Maitang
38) Luankhi- Khitui
39) Banzaal- Khut
40) Pheiphung- Khe
41) Na siangah- Na kiangah
42) Heina- Paina peuh
43) Tuang lam - Lampi
44) Saumang- Inn
45) Lang lam- Neih le lam
46) Lii bang kicing- Kisap om lo
47) Vailo- Lo
48) Laal- I galte
49)Sangsa- Gamsate
50) Zinleng- Dawi
51) Sianmang- Pasian
52) Tangbang dam- Cidam
53) Omlai vei- Dammawh
54) Naubang kap- Kap
55) Mimbang thum- Thumthum
56) Hui bang mau- Khasiatna hau
57) Lawkbang tau- Tautau
58) Suumbang bia- Biakpiakna
59) Vaimang siamsil - Lai
60) Khaubang ciah- Ciahlam
61) Hawm teel- Micingte’ nun sawt
62) Iplah- Pammaihsa
63) Mimphung- Pianna behte lam
64) Pal bang nang- Thuak tentan
65) Sumkuang in a lii khuat - Numei in a ma khuat
66) Pu le lamphung kineh zo lo - I pute kizo zo lo
67) Kisial- Thei khiasak
68) Kawlciang- Thau
69) Lamsai- Lamgui
70) Namtem- Temta
71) Kawl hei- Hei
72) Tu kawl- Tu
73) Sunglawh- Annek
74) Khing an- An
75) Ningzu- Zu
76) Aisa- Sa
77) Sumlu- Lutang
78) Besam- Sam
79) Thul guah- Guah
80) Phialva- Vasa
81) Buh al- Ak
82) Thangvan- Vantung
83) Simlei- Leitung
84) Khawi le vulh- Ih khawi gannote
85) Zal mang- Zanmang
86) Khangthei lo- Khanglo
87) Tung sunni- Ni
88) Sul khapi- Khapi
89) Alsi- Aksi
90) Zingdamsol no - Solpi
91) Laukha- Kha Siangtho
92) Zinleng- Dawi
93) Pham- Si
94) Gua bang hing- Nungta
95) Thel nah- Laidal
96) Nuh sawl- Singteh
97) Tulsing- Singkung
98) Khimzing- Khuamial
99) Phalvak- Khuavak
100) Muikhua zin- Khuamui tung
101) Silh puan- Puan
102) Ten nik- Nik
103) Dam tui- Tui
104) Lumsuang- Suangtum
105) Vaivut- Vut
106) Sian sung- Innsung
107) Kankong- Kongpi
108) Vaimang- Kumpi
109) Lunmang- Mihaute
110) Sanggah- Tagah
111) Meigong- Nupa langsam
112) Laizom- Sung suahpih
113) Pahtang- Innkaa
114) Sumtual- Inntual
115) Sesum- Dangka, sum
116) Vangkhua- Khua
117) Tangbang phong - Thotosak
118) Albang tah- Nekngaih, nesak
119) Albang dah- Dahna hunte
120) Nun bang nuam - Nopsak hunte
121) Kizo- Kilungdampih
122) Kimuak- Nopnate kinuampih
123) Ki-uap- Dahna hunte ah kitutpih
124) Awh khi- Khi
125) Tau buh- Khut a tau bulhte
126) Tai khua val- Khua vakta
127) Senlai- I neu lai
128) Lobang tul- Lui suahta
129) Tum bang guai - Teek kuanta
130) Paak bang kitawi - Kipahtawi
131) Mu bang ngai- Kingai
132) Vabang pil- Pilsan Teitang
133) Zu bang mawl- Hai kisa
134) Ci bang teel- Deih teel
135) Gia bang zun- Kizem, kipuahpha
136) Maimit- Mittang
137) Gial bang kia- Khitui malte kia
138) El ho- Zahpih ho
139) Kulsin- Hankhuk
140) Vabang laam- Laam
141) Ngabang leng- I lenlai hunte
142) Siangkawm- Tanaute kiang hawh
143) Zing zin- Khualzin
144) Ciampeel- Thuzuau
145) Cilgil- Citak
146) Mabang hial- Zawhbawl
147) Zulhzau - Gamtat gina lote
148) Mit tuuk- Sawm gige, thangah
149) Bantan- Sattan
150) Ne bum si- A huaihamte nek tom

Source :
EI ZOMITE NGEINA A PHUNPI TENG
Pa Cin Lian Khai
Tungzang Taih, Kalaymyo
ZYA Tin Jubilee Magazine Laibu.


NA PICING TA HIAM

NA PICING TA HIAM
Picinna cih pen kum tawh kisai khol lo hi. Naupang no khat picing cih a om theih loh mah bang in khangham kumtam khempeuh picing lo mawk hi. A hizong in a picing a tamzaw pen kum 30 kim pan kipam ahihi.
Khangham kumtam khempeuh a picing ahih loh zia le, khangmoi kum tawm ahih hang in a picing te om zia:

1. Bang mah ngaihsun lo pi in, nagen ziau kammal khat hang in, mihing khat tung ah adam thei nawn lo ding lungsim natna na piansak khak ding kidawm in, nakam na kemthei ta hiam.?
2. Haksatna khat peuh a tuah ciang in mi dang te mawhsak lo in, a piang bang bang tung ah a hoih thei pen in kalsuan ding a ngaihsun zaw te ahihi.
3. A telcian loh thu khat peuh/a gen nop loh thu khatpeuh a kidawt ciang in, theilo pi ki theisak se lo in, nuihsan ziau in thu dang a khel thei te.
4. Na zakding in hong kigensiat hang in a awlmawh lo bang/ a zalo bang in na om thei te.
5. Nang sang a ham zaw/Upa zaw te tawh na tutkhop ciang in, a pau lam sang in, thungaih lam a thupisak te.
6. Na hunawng sung in namawk-om sang in LAISIANGTHO / laibu dang khat peuhpeuh sim ding in na ngaihsun thei te.
7. Na mawhna a hi lo thu khat peuhpeuh ah hong ki mawhsak ciang in, nial se lo in awzol tak tawh a mawh loh na a gen hiat-hiat thei te.
8. Na mawhna/na khelhna khat peuh hong ki kawk/hong ki gen ciang in, nang zong bang ki sa na hiam ci-se lo in ki puahphat ding na ngaihsun thei te.
9. Awkhauh tak a pau'sang in awzol tak a pau'na in muibun zaw ahih lam thei in,tuamah bang in na zang thei pah te.
10. Na veng na pam/kim le pam te tung ah lungsim kinga se lo.( ki gensiat hang lungkia pah lo, ki phat hang in nuam pah lo.
11. Na innsung kilem-lohna khat peuh hang in maitaina pi'n , a pualam ah a kilang khol lo te.
12. Mihon omna pawi lak ah puansilh nikten hoih silhding kisam mahmah na pi'n, Na neih khatpeuh tawh nang le nang ki muang tak in pai theih ahih lam na sin ngam ta hiam.( pawi pai na ding leiba liang in puan lei kul lo hi)
13. Mipil te gen na ah, man nasak nak leh maitang zahtak nei lo in gen ngam na pen hansan na hi a cih hang in, a man hang in a ki lawm lo na mun a khen thei te.
14. Na neuzaw te tung ah, na khilh ciang in hong maisak in kakhial hi/ ka mawh hi a cih ding a lungiang lo te.
15. Mi khat in natung ah midang khat hong gen siat ciang in a ma pau bek a ngai hithiat te.
16. Ni dang in na kipilsak mahmah hang in tua zah pi in pillo na hih lam a kithei mi.
17. A picing khat in mimawh te a muh ciang in mawh hi ci in mu bek uh aa, gensiat ding ngaihsun lo uhhi.
18. Hih a tung a te tawh a tam zaw tawh kituak na pi cin, picing nai kei tehhong ki cih a nalung a kiat kei le a picing na hi ta hi.
~ Job Cinpi
Source :
Zomi laisim nuam te.

Monday, August 14, 2017

LUNGNGAIHHUAI THUTE KA LUNGTANG AH

Lungngaihhuai Thute Ka Lungtang Ah
1980 May 2 ni-in leitungah mihing khat in kapiang a, tuni ciang leitungah ka hunzat kum 37 val a lut hita hi.
Leitungah mi gina, mi minthangte ka et ciangin khangham lua sangin khangno lai, thahat lai vive na hizaw uh hi.

1. Topa Jesuh: Kum 33 aphak in asep dingteng khempeuh semkhin zota hi.
2. Boyoke Aungsan: Kum 32 aphak in Kawlgambup suahtak nading vai khempeuh na gualzo khinta hi.
3. Alexander the Great: Greek galkap mangpipa in kum 23 aphak in leitungbup na lakhinta hi.
4. Martin Luther: Kum 30 aphak in leitungbup lok in Biakna vai ah lamdangtak gualzawhna na ngahkhin ta hi.
5. Isaac Newton: Kum 24 aphak in "Leitungin hupna nei hi" cih nate' thu ah muhkhiatna nei in leitungbup in mipil in na ciamteh khinta hi.
7. Napoleon: Kum 27 a phak in galkap mangpi le kumpi na suak khinta hi.
8. Herbert Cope: Kum 31 a phakin Zogam, Hakkha, Falam le Tedim sungtengah Mission lianpi sem khinin Zolai hong bawlsak khinta hi.
9. Mark Zuckerberg: Kum 20 a phakin leitungbup ah zat theih ding Facebook na bawlkhia khinta a, tu'n kum 33 phapan in leitungah mihau pen 5 sungah kihel hi. 2017 July kha in a pilna tawh angahkhiat sum US$ 71.8 billion valta hi.
10. Bill Gates: Kum 20 a phak in leitungbup zattheih ding Microsoft na bawlkhia khin a, kum 31 a phakin Billionaire nasuak khin hi. Tulaitak leitungbup ah mihau pen ahi hi.

Hihte pen kei kumzah a phakma un leitungbup ah a kithei mi thupi vive suak khinta uh hi. I gelh khak loh mi thupi tul tampi omlai hi. I gennop thu ah lut suk samsam ni.
Leitungbup huam, Kawlgambup huam, Zomibup huamin kei-le-kei ka ki et ciangin ka lung kia hanhan in ka nuntakna in man neilo zahin ka kingaihsun hi.
Ahi zongin u le naute aw, ngaihsun taktak lehang ei sangin a pil, a siam, a haute enlo in leitungbup thupiangte en lehang, biakna vai tawh thahlup tuak om ei. Bangzah takin hau in pil taleh Zato ah oxygen bek tawh a nungta liamliam tampi om ei.
Mun dang tampi en naikei ni. I kim i pam ah khutkimlo khekimlo khut dawhngen mi tampi om ei. Thonginn sungah sih dingbek ngak aom mi tampite enlehang eite pen a hampha lua ihi hi.
Ka Lametna In Hong Lung Muang Sak:
Leitung bek tawh i lungkim sawm leh mihau pen, mipil pen, mi minthang pen zong khang khat bekmah a nungta ding hilel hi.
Eite pen hih leitungah khualzin banglel ihi a, i tawntung gam taktak ding pen Vantung Pasian kiang ahi hi. Leitungah gentheih haksatna, zawnna le guallelhnate hangin a pukcip dingte ihi kei hi.
Tua, tawntung mun ding a theikhalo, a lamen khalote hamsia kasa mahmah hi. Hih tawntung mun dingin ka kha hong muangsak a, ka lung hong nuamsak ngaungau hi.
Na Gam Hong Piang Tahen:
Topa Jesuh in a nungzuite tungah thunget dingzia ahilhna ah, "Vantunga na deihna a kicin mah bangin leitungah hong kicing sak ta in!" ci hi. Tua banah "Na gam hong piang tahen!" a cih zong kihel hi.
Pasian in ama' gam ah a gamh luah dingin hong teel a tanu/tapate adingin leitung mahmah ahzong ama' nopsakna kicing takin i ngah theih nading hong deihsak hi.
Tua ahih manin hih i lei nuntakna ah Pasian' gam hong pian ding Topa Jesuh in thunget zia ah hong hilhzo hi. Ama' deihna kicing ding, ama' gam hong piang ding cih hong deihsak hi.
Tua ahih leh hih i leitung tomkal nun sungin Pasian' gam koi bangin hong piang ding cih i ngaihsut ciangin tawntung nuntakna tawh kizom lametna kidim tawh i nuntak kul hi.
Lametna kidim i ngah masiah i nuntakna ah Pasian gam hong piang ngeilo dinga, keu gawgam bangin i ngaihsutna khempeuh ah lungkiat huai vive hong suak dandan ding hi.
Tak Suah Sak Ni:
Pasian' gam pen i lungtang ah hong piangzo ahih manin i sep i bawlna khempeuh ah Pasian deihna (Rule) tawh kituak in i nuntak kulta hi. Kha thu le leitung thu pen 50% kileek kim sak ding kisam hi.
I innkuan sung, i minam sungah Pasian' gam hong pian theih nadingin lametna kidim tawh mainawt in mailam ah makai ding ahi i naupangte nakpitak i pattah ding kisam hi.
Tulaitak-a i naupangte nakpitak i pattah zawh leh a tunga i gengen mi thupite bangin i naupangte zong leitungbup ah mi thupi-a hong kiciapteh sak dingte hong hiding hi.
Thukhupna:
A tawpna ah leitung mit bekbek haksak in leitunga i nuntak nading bek kikhual in i om khak leh leitungah i nuntakna tawh beikhawm lel ding, bek thamloh tawntung hell meilipi sung manawh i hihkhak ding lauhuai mahmah hi.
Leitungah Pasian' kiang pan hong pai nopsakna a zek kha i hih ding thupi a, Pasian' mit tawh kituak in i masuan ah mainawt in tawngtung mun ding lungngai tawntung mimal, innkuan, minam a hiding in itngaih laizomte' tungah hih thu teng holung hong kum hi ing.
I minambup sungah Pasian' gam hong piang tahen!
Itna tawh,
Dal Sian Hung
Kuala Lumpur, Malaysia.
14
August 2017

Thursday, August 10, 2017

NUPA KAL NOPNA DING (5)




Nupakal nopna ding=>

A nuai ah sex (kipawl dan ding) nam li om hi: 1) Kigingkhawlhna. 2) Ki thawhna. 3) Guanglutna. 4) Tawldamna hi.

Step One
KiGingkhawlhna

            Pasal leh Numei in sex adingin hih danin kigingkhawl ding hi.
a)Maisakna. Na lupma un na kiselnate uh kimaisak/gencian phot un. Na Nupa un zing an neklai tak a na kisel, na kitot gaga nate uh kikumin kei khialing hong maisakin cia mawhnate kimaisak phawt ding thupi hi. Tua hih keh sun tawntung na lungsim uh hong nasak ding hi.
            Na hehna ni na tumsak kei in. (Eph .4:26)

            Na nihun hih LST na zuih nak uh leh na lupuh ciangin na lungsim uh hong kinai-in, maisakna lungsim tawh kidimin, zan thu ah nuam nasa ding uh hi. Nupa a mawhna uh a kimaisak nuamlote pen a lungsim uh nasa den ahih manin zan thu ah nuamsa thei ngei lo uh hi.

b)Siangtho kisam. ‘Dan’ akici pa-in hidanin gen hi. Secretary na sem ka hih manin hoih takin kizemin ka kuana, nitak ka ciah simin, ka zi pitek kizem bangin kizem ka muden hi.
            Elizabeth in, Ka lawmpa hoih takin kisil ngeilo ahih manin, agim namsia a sex (lupkhop) ka utna hong beisak zo ci hi.
            Pasal hi-in numei hi ta le hang ih omkhawp sungin siangtho a gim namsia liailuai a om loh ding hi.

c)Kong kilh in. Na lupna khan kawng uh hoihtakin kilh in. Nupa gamtat khawp lai takin Mi khawng hong lutvat ding pen numei-in lau a, a lau leh kipawlna nuamsa thei mahmah lo hi.

d)Tangguak. Pasian deihna ah Pasal leh numei guaktangin lumkhom a, nuamsak ding pen hong deih hi. (Pian .2:25)
Hih danpen zumna, nuamsak loh nading hi lo hi. Lupna khan sungah na nihun na om uh ciangin pasalin zi (kiss) tawpin a puante damdam in suah sak a, numei in zong tua bang mahin a pasal tungah hih ding ahi hi. Hih banga nupa guaktang a omkhawp pen nuntak sungah anuam pen ahi hi.

Aban nidang ciang zom=>
LUNGDAM
Siam Khaute