Tuesday, June 21, 2016

A BANGCI PA KA HI HIAM?

A bangci Pa ka hi hiam?

Khangno tampitakin zi deih mahmah(zi neih ding kin mahmah)hinapi-in, Pa' dinmun taktak ah dingnuam lo thei mawk uh hi. Zi nei ding ihih leh i zi tawh i ki-it i kingaihna ciang bek tawh lungkim ding hi hetlo a, mai lam hun ding saupi ngaihsut kholh kul hi. Tanu tapa khawng nei leeng bangci pattah in, bangci khansuah dinga, innkuan nuam bangci lam ding ihiam cih khawng nak ngaihsut kholhhuai mahmah hi. Hi bang ngaihsutna neilopi-in, zi kimawk neih gawp thei ahih manin, leitung bupah nupa kikhenna leh innkuan sung buainate hong om pian den hi.

Pa khat ihih khit ciangin, hoih den, kicing den cih bel omlo mah dinga, ahi zongin Pa hoih khat hih zawh nading i hanciam det ding ahi hi. Koimun koikuam ah hei-in, bangsem bangbawl in i om zongin,  zi leh tate mah mangngilh hetloh ding thupi hi. Tua bang ihih nak leh i zi leh i tate'n hong theihpih pah kei zongin, Pasian' muhna-ah a phattaak leh a pahtawihuai Pa khat ihi gige hi. A pahtawihuai leh a phattaak Pa pawlkhat a om mah bangin, a pahtawihuai hetlo leh a phattaak hetlo Pa pawlkhat zong na om veve hi. Pasian it-in a zahtak Pa peuhmah in a zi leh a tate it dinga, innkuan lutang ahihna a mawkna suaksak lo ding uh hi.

Thu a thei nai mello na tate' mai lam ding na ngaihsutsak zel hiam? Tate'n Pa a neih mah bangun a Pa uh tawh omkhawm le-uh ut mahmah uh hi. Lawm leh gualte' lakah a Pa uh kisaktheihpih nuam ciat uh hi. Ahi zongin Pa pawlkhat in tate taisan thei ahih manin, nu leh pa nei pipi tagah tangh kitam mahmah hi. Pa tawh a omkhawmlo tate in, sangkahna khawng leh munkhatpeuhpeuh-ah pai le-uh simmawhna leh kosiatna khawng thuak thei zel uh a, tua bang hun ciangin amaute' lungsim naa mahmah hi. Hi bang dinmunte i mitkha-ah bawl zel in, "A bangci Pa ka hi hiam,?"  cih khatvei ki ngaihsunkik ding hi hang. Topa'n hong telsiamsak ta hen. Pa khempeuh tungah cidamna leh khansauna om hen la, zi leh tate' adingin Pa hoih ahi zo ngiat dingin, Sian in hong siam ta hen.  Amen!

Itna leh deihsakna tawh, Khazih sungah, David Tuang


Thursday, June 9, 2016

ZI PIL - HIH TENG BEK ZONG THUPI SA ING""""

zipil
Agelh - GSPau

1. A pasal' ukna mang hi.
Numei' thuneihna bangkua sung leh pawlpi sung cikmah hunin nuam ngeilo hi. Bang hang hiam cih leh Pasian in numeite pen thunei lutang dingin a bawl hilo a, pasalte ahuh dingin a kibawl hi zaw hi.(Pian 2:18 ) Pasal' lutang in Khris ahih mah bangin zite' lutang in a pasal ahi hi. Tua ahih manin zite in na khempeuh ah a pasate ukna a man' ding uh ahi hi. (Efe 5:23,24) Hih pen ei' deihkaih gawp pong hi lo-in Pasian' kammal Lai Siangtho' gen thu ahi hi.

Khatvei England kumpinu Queen Victoria, a pasal Prince Albert tawh kikamtam kha uh ahih manin nuakin vakkhia vingveng hi. Hong ciah ciangin a pasal in kong na kalh hi. A zi in kongkhak a kiuh ciangin a pasal in theigigepi mahin,"Kua na hia," ci se hi. A ziin,"England kumpinu," ci-in dawngkik a, kong kihon' lo hi. A ngaih zawdeuhinhong kiu leuleu hi. A pasal in,"Kua na hia," a cih leuleu leh a zi in,"England kumpinu," mah cileuleu a, kong kihon' tuan nailo hi. Tawmvei sung hong dai phot a, a den teh a nakgin' mahmahin kongkhak hong kikiu leuleu hi. A pasal in,"Kua na hia,: ci leuleu hi. A zi in,"Keimah na zi hi ing ei, Albert aw," a cih ciangin kongkhak kihon' pan hi.

Zipil in a pasal sangin pilzaw, lian zaw-in kumpinu keek ahi phial zongin a pasal pen ama' lutang mah hisak veve hi. Thu khempeuh ah a pasal' ukna mang den hi.

A sung aom Thute:
-----------------------
2. Zipil in a maa khuat hi
3. Zipil in a pasal telsiam hi
4. Zipil in a pasal' thanemnate huh den hi
5. Zipil in a pasal vaang pia hi
6. Zipil in a pasal' tungah thuman hi
7. Zipil in inn sung nuntakna khangto sak hi

Acing akim in Simna ‪#‎Link : http://www.laibusaal.com/2016/06/zipil-agelh-gspau.html

Cinpu Zomi
Zomi eLibrary / Laibusaal
www.laibusaal.com

Phone +1 9188519036
Email : cinpuzomi@gmail.com
Facebook : Cinpu Zomi

 


-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
PASAL ZAHTAK DING (Numei mawhpuakna);
Laisiangtho ah numei in a pasal thu aman ding, zahtak ding, Pasian tung a akiniamkhiak bang a apasal tung a akiniamkhiak ding cih thupiak khauhtak mai kimu hi. Numei lutang pasal ahi a, tua ahih manin kiniamkhiak a, a lutang a zahtak pen Laisiangtho deihdan ahi hi. Laisiangtho ah Sara kiniam khiakna teltak in i mu thei a. A pasal Abraham pen ‘TOPA ’ ci in sam a, hihpen nume khempeuh in a etteh ding ahi ci in i Laisiangtho in gen hi. Numei in a pasal pen a ‘Topa’ dan a a koihtheih leh bel a
mawhpuakna zo hoih mah mah cihna ahi hi. Numeite’n a pasalte uh a ‘Topa’ dan un koih kha ngei hetlo uh a, tua ahih manin nupa kal buai kha thei zel hi. Sara etteh  ding Laisiantho in a gen pen numei teng in zuithei leh nupa kal cidam mah mah din upmawh huai mah mah hi.

Numei in a pasal a zahtak leh a gamtatna ah hong kilangkhia ding hi:
A meh huan ah – a pasal duhdan,
A sum zatdan ah – a pasal in gimtak a azon te mawkzat ngamlo ding, amah muhsa tezong apasal thulo in mawkzat ngamlo ding hi,
A kizem dan ah – pasal neihsa ahi cih a kizemdan ah kimu dinga, apasal deihlo dan in kizem lo ding hi,
A kampau ah – a pasal maizumna ding genlo ding a, apasal lamto ding hi, 
Pasal dang a pol danah –  pasal dangte a polhna ah nupi ahi cih mangngilh lo ding hi,
A pasal innkuan te a kepdan ah – a pasal a zahtak leh a pasal innkuante tung ah thusiam ding hi,
Muan huaiding –  a pasal omloh kal in muanhuai ding hi,
A pasal deihdan mawk kalhlo ding – a pasal in thu a gen pen amah ngaihdan ahih ciah kei le zong su zuk zuk mawk lo ding a, nemtak in a ngaihdan gen zaw ding hi,
Thu khensatna lahna ah – a deihna ngaihsutna bel gen ding a himahle a pasal pen bangkim ah thukhensatna neisak ding hi,

Numei in pasal a zahtak theihlohna khat bel in ah, pasalte sang a tungnunzaw a ut zawk man ahi hi (pasal thuzawh ut). Eden huan apat kipan, Evi in Adam thuzawh in khelhpih hi (a pasal thu manglo in amah thu a pasal mangsak hi). Hihpen tungnunzaw tuh cihna ahi hi.  Eden huan apan ki pat numei in tungnunzaw tuh gige uh hi. Pasalte thuzawh pen numei ut lam tak ahi hi. 

Numei in a tuploh leh theihloh kal in a pasal thuzawh sawm (tungnunzaw) tuh  den kha thei hi. Numei khenkhat in a pasalte uh a ‘Topa’ uh ahihlam phawk kha lo in simmawh cih bang om tham hi. Pasalte eisang sang a naupang zaw hileh   ‘U’ kici pen zuilo in min khong a sam zat zat, pasalte haibawl, tua bek  hilo in Pasalte tung ah khutkhia ngam numei zong hawnkhat om ta hi. . Topa’n bang cin angaihsun diam? Numei in a lutang a zahtak keileh bel amah leh amah kitawlem cihna himai ahi hi. Laisiangtho  in  ‘na lutang zahtak inla thunuailut in’ a cih numeite a ding sansiam haksa mah mah  leh pom ding a thupiak ahi hi.

Numei mawhpuakna pen a lutang thu aman ding leh zahtak ding ahi hi. A tuacih zawh kei leh bel a mawhpuakna zolo cihna ahi hi. Pasalte zahtakna leh thunuai lutna ah Christian te sang in Hindu leh Muslim numeite’n a mawhpuakna uh zo mah mah uh hi. Pasian tate’n isuahtakna ineih pen zangkhial lua  deuh i hi diam.? Numei in a mawpuakna a zawh ut a leh a pasal a lutang ahi cih a theih gige a, a zahtak ding ahi.
http://tuangboihzomi.blogspot.in/2015/05/nupa-kikal-mawhpuakna.html


Thursday, June 2, 2016

INNKUAN BUAI THEIHNA THUBULPITE

INNKUAN BUAI THEIHNA THUBULPITE
                                                        By: Mang Tung Thang ( MIT, Insein)
Innkuan ih cih pen pawlpi sung, veng sungah a thupi bulpi hong suak ahih manin innkuansung kilemin daihna a om ding ilunggulh penpen ahi hi.
“Kitang neilo napi-in kilem het lo” cih pen innkuan sngah a kiphu kha thei thu ahi hi. A pua lam pan en leng ahoih, akilem tawh kibang napi-in a thuakta dingin ha natna tawh kibang thei hi. Tua thute a ven theih kei leh innkuan buaina tawh kizomto thei hi.
INNKUAN SUNG BUAI THEIHNA BULPI 15
1.Ei Innkuan masak loh man hi.
Midangte hong pahtak zongin I buai manin mi’n hong pahtak hangin I pasal/zi pen a nalungdam thei logige ahih lam kiphawk kha lo hi.
            Tua amanin innkuan bulphuh lo nupa kalah buaina tam thei mahmah hi. Buaina aveng ding zong baihlo hi. Tua ahih manin Pasian ih um kei phial zongin ei innkuan mah a masa a thupi pen a koih ding na hi gige hi. Innkuan lungkimna a om khit the midangte ading: kalsuan ding pen anihna hong suak ding hi. Tua hi leh kitelkhialhna hong tawm ding hi.
2.Pumkhat hihna a kinusiat khak man hi.
            Nupa pen pumkhat ahihna a kinusiat ciangin innkuan sung buai thei hi. Nupa pen nih ciangin pumkhat asuak ahi hi. Nupa kaalah KEI cihna a om leh khat hi lo-in alang bek ahih manin a hemsuakin meel hoih nawn lo-in buaina kipan thei hi. Nupa cih pen NANG, KEI cih a omthei ding hi lo a, EI kicih thei ding thupi hi. Pumkhat hihna nusitna in innkuan sung buai nading kipan sak hi.
3.Siamna, Dikna, Nopna Cilzat luat man hi.
            Nupa suah nading hong khih lingleng khat om a, tua in hong kheng sak zo lo-in nupa akisuak ahi hi. Na zi/pasal in nang tung ah khenlah khat anei na hi gige hi. Midangte  ipiak ma-in I zi/pasal tungah ih siamna, nopna, diknate suahkhia-in lui masa leng I zi/pasal in nuamsa mahmah ding hi. tua ciangin nang tawh kiten khak hampha lua ing kicici-in innkuan nopsakna kidim ding hi. Tawmvei sung ih kithuah pih ding mite sang khantawn kituahpih ding innkuanpihte Siamna leh Nopna tawh phungvuah huai den hi.
            A innkuanpihte in Ka lawm Siamna, Dikna nagengen uh hangin ko theikha kei ung e, acih lohnadingin innkuan suang mah ah pat masak ding a phamawh mahmah ahi hi. Tua ih neih khinkhian siamna, nopnate ihkipiak khak loh ciangin buaina hong piang thein a hi gige hi.
4.Itna man kha lo-in Ki-itna bek ih neih man hi
            Nupa apiangsak, a kitengsak itna pen kum hong tam semsem the hong peng pianin, kicimtak pianta uh hi. Ki-itna (Iloveyou) in ait leh bek itin, Itna ( God is Love) in a it lote nangawn it hi. ( Zolai tawm tawm hilhcian leng) ki-itna ciang bekah kinga-in itna ih muhban kei leh kikhen ding zong haksa kisa lo hi. Ki-itna hong picin ciangin ITNA kip hong suak hi. Ki-itna bek tawh ahih leh kuanmah kimaibiak nuam nawnlo tuak in, ki-itna hong kikaak, kihal semsemin a tawpna ah buaina hong piang thei hi. Ahi zongin Itna anei mi-in kikhen ding ngaihsun zo peuhmah lo ding hi.
5.Kilem ding sawmloh man hi.
            Innkuan kilem ding pen kikup akul hilo-in khensat ding hi bek hi. Kilem ding kihanciam peuh leh thusia pen na kinkin lel ding hi. Kitawg kei peuh leng ahoih bangin kingaihsun khathei a, (kitot lohna pen kilemna kisa kha) kilung nopmawhna om sim thei hi. Tua kilemna in ih inn nuam hong sasak ding a, mundang kilunggulh lo ding hi. Kilungleng lo ding a, tua kilemna in itna tawh hong khihkhawm ding hi. Tua bang ahih loh ciangin innkuan sung kisongsawlawi thei hi.
6.Ngaihsut a kibat loh man hi.
            Ka lawm pen ngaihsut nabang het kei ei, ci-in lungsim sungah a kici giugiau thei ahi hi. I lawm deih (pahtak) nam I sep khak ding kisam mahmah hi. Khat in a lawm deihte masak lo-in ama hoihsak bangin a sep ciang, amah lah gim kisa mahmah, a lawmin lah thupi na salo thei a, tua bangteng panin buaina hang khang toto thei hi.
7.Lunggulh kituak loh man hi.
            Khat in nasep thupi sakin, Khat in kamkhum tawh kihona thupisak in, athupit sak akibat loh manin buaina hong kipan thei hi. Mi pawlkhat inn nupi/papi hi-in nasep bekbek thupi sak ahih manin a innteng (sawltak) I sak khak om phial hi. Tua bang a ih duh ih deih akibat loh ciangin zong sauvei leh nangkai kisa kha thei hi. Kitel siamna a om masiah buaina tawmtawm a om kiukiu ahi hi.
8.Kithusim lohna leh kihawmtawh man hi.
            Apasal/zi thusim masak pen ding hi napi athusim loh man leh hawmthawh khak manin innkuansung buai ding hong kipan thei hi. Kiteng khin cih nungsangin Kithusimna a om ding kitangsam hi. En thusim kei leng hong thusim sak ding tawm mahmah kha ding hi. Kilangpanna cihte zong om thei a tuate ih hepkhiat zawh ding thupi hi.Mi hong gawmtawm a kiteng cih lah hilo ih hihmanin  ih thusim ding adang himasa lo-in ih zi/pasal bek ahi hi. Zi/pasal vai thupi tawh aciahhak ciangin nalupsan, gim piana hawhna pan hong ciahciangin donlo a om cihbangte panin kikhasiatna leh Kam kilawm lo kipau thei hi.
9.Itna leh Ngaihna kipulak loh man hi.
            Zomite phadiak pen kiten khit teh itna, ngaihna cihte kipulak kik a kul dingin kingaihsun nawnlo mawk hi. Mi gen ka zak khat pen Zomi numei khat mangte tawh kitengin a pasal in nikhat a tawmpen khatvei “I love You” hing ci-in, tua hikei leh kikhen ding ci hi. Nikhat alawmnu in cikha lo ahih manin kikhen ziau ih kici hi. Zomite in hong it, ngai ing cih pen cilzat huai lua lawmlawm hihang, cizat huai lo hi. Khat vei kicih khantawn man sawm huai nawnlo hi. Nisim ki-itna thaksuak sak den ding kisam hi. Tua ahih kei leh Hong ngailai tei mah ahitam maw cih kilungngai, lunghiang thei a, athu hoih lo-in hong nungzuih thei hi.
10. Kam kup khopna atawm man hi.
            Khat leh khat kam kupna aom mel lo, hawhna ciahna zong kithei lo a omna pen baina kipatna hi thei hi. Tua ban ah kikum sunsun leh zong kam kidawn lohmanin kithadah suak thei hi. Tua takteh ei thu tekin kipai-in kilem thei mahmah lo a, buaina kipan thei hi.
11.Innkuan nuam ding gelkhak loh man hi.
            Mi pawlkhat pen kum sawtpi nuntak ding zong ut khol lo hi. Tuate pen en pak leng innkuan sung nuamsa khol lo hi dingin upmawh huai hi. Innkuan sung nuam a sate pen si nuam nawn lo phial uh hi. Mi kimin ih neih innkuan suangah a om thei ding nopnate seelin nop mawhnate thu ih neihsak ciangin nopna pen na kihemkhia thei hi. Bang hun ciang zatding ahitam ihsiamnate innkuan sungah kizang lo hi, si pak kha leng bangcih ding! Innkuan pihte khualna in ihsiamnate sitlo in zat huai hi. Innkuan Nuam suah ding thupi a koih masiah kinop mawhna in hong deep thei hi. Innkuan nuam suakding kimlai Innkuan buai kisuak thei hi.
12.Midangte tawh kithuah nopsak zawk man hi.
            I innkuan pih tawh kithuah sangin midang tawh kithuah pen hong nuamzaw thei mawk hi. innkuan pih ten thanemna hongkawk thei in, midangten ih hoihna hong pahtawi-in  hong lungdam sak thei ahih manin,  midang tawh kithuah anuam zaw hong suak hi.Tua nuam ih sakte tawh kum tampi kithuah leng akicimtak ding ih hih lam kiphawk kha lo thei hi. Mi pawlkhat midang tawh kithuah leh nui zuaizuai napi-in inn sung ah mai gum ngeungau thei hi. Inn sung ah nuih ding akhak khat omleh kilawm hi. Tua bangin midang tawh nuam isak zawk ciangin innkuanpih tawh kithuah ding lunggulhna kiam ahih manin buaina kipan thei hi.
13.Kipahtawi theih loh man hi.
            Innkuan sung ah asiamte  a siam bangin ih kipahtawi siam kei leh khasiatna om thei, kilungnopmawhna om thei hi. Nuam hun ciangin kinuampih thei-in dah hun cing zong kidahpih theih ding thupi hi.  Ei innsung pen midang innsung tawh tehkak khak ding zong hi lo hi. Khat veivei kiphat thei le hang zong aheh omkhol lo ding hi. Midangte zong lungdam sak thei ih hih leh sawm peuh le hang Innkuan pihte lungdam, lungkim sak thei kihi hi. Khat leh khat kipahtawi in  kiphat kei le hang utlohpi teng piang thei hi.
14.Innsung ah athupi pen zi/pasal akithupit sak khak loh man hi.
            Nupa a pil/siam ta kei zongin tua innkuan sung a dingin athupi pen ahi hi. Na innkuan sung ah athupi pen dingin midang napahtak khat kikoih thei lo hi. Innkuan sung ah athupi pen in Zi/pasal hi pah hi. Zi/pasal lo in ma kinawt thei lo hi. Tua lo-in ma ih nawt khak ciangin athupi pen ki-awlmawh lo cih suak ahih manin tangtel sihtan abang om thei in buai ding hong kipan thei hi.
Innkuan sung tate hoihna ding ih deih leh Zi/Pasal kithupi sim mahmah ding kisam masa penpen hi, hih pumpi khat pen nih asuah teh nadang teng apai dan dingin pai thei lo hi. Motor tawh kibang hi a, apei lang khat hoih lo tawh gamlapi kitung lo in buai na kipan thei hi.
15.Innkuan annek khopna atawm man hi.
            Innkuan thunget khop, lasak khop cih khawng a nuam mahmah khat ahi hi.  Tua ban ah innkuan an nekkhop thupi sem hi. Tua ban ah nek kibang ding, gimnam kibang ding zong thupi hi. Vai thupi nei lah hisam lo innkuan an nek kingak mel lo cih bangin a om ciangin innkuan lungsim kihual thei lo hi. Innkuan sung ah nipi khat in khatvei zong thunget khopna , an nek khopna a om loh takciangin mapan khop hong tawm ahih manin thu leh la kitukalh thei hi. Innkuan lutang Muhtheih pen PA hi-in, muh theih loh pen PASIAN ahi hi. Innkuan in Pasian tawh vai kihawmkhawm ngeilo ahih manin asawt2 ciangin buaina lam manawh ta hi.
Thukhupna
            Atawpna ah mi hoih suahding bek kingaihsun thei in, Nupa hoih suah ding kigel lo thei hi. Nupa hoih hi leng minuamsa, nupa nuamsa kisuak in innkuan nuam sa kisuak ding hi.
            Electric mei pen Nu leh Pa in na asepkhop teh mei tangin khuavak hi. Ahi hangin tuate gel kizom khial leh meikuang in Inn kangin lauhuai mahmah hi. Tua (+)leh(-) in na zopna aman ding, na sep khop theih ding thupi mahmah hi. Nasem khawm leh na lianpi sem zo hi.
Tua hi a Innkuan nuam suah ding, ileitung tomvei nuntak sungin a thupi pen leh vangam malep bang ahih manin innkuan sung nuam sa-in ki-iplahin kilemna, pumkhatna tawh I innkuan lamzawhna dingin I kideihsak pen thu ahi hi.
Kawlte in Innkuan pen (eng-Thawng) acih zah khat un Nuam asalote adingin Thawng(jail) hi thei takpi a, Nuam asate adingin Vangam malep asuak thei lua ahi hi. Cilbawl lo-in ih siamna, ih diknate innkuanpihte adingin pia mengmeng ni. A mau hong lunggulh pi pen tua mah ahi hi. nupa suaksa kikhen ding pen pammaih lua ahih manin ki-itna en itundong delhni, kitelsiamna tawh inkuan nuam asuak dingin Topa itna thupha I kipaih hi.
            Innkuan nuam suah ding deihsakna tawh, Topa thupha.
Tongluan hawm 48na Jan, Feb, Mar-2016 pan 
June 22016