Friday, October 29, 2021

BURMA MILITARY ACT TO PUBLIC

 This is the Burma military act to the public October 29, 2021, in Chin State, Burma.

This is Thantlang City one of the Chin State! The World should know this is the military act in Burma. The world should know and save us from the military. 





Wednesday, October 27, 2021

LEITUNG BUP AH PROFESSOR NAUPANG PEN KUM 9

 

Leitungbup ah a kumtawm pen Professor 

*********************************

Bengali gammi, Muslism biakna azui, New York, USA ah April 09, 2012 in asuak Soborno Isaac Bari pen leitungbup ah kum tawmpen (kum 9) professor in ki ciamteh hi. Boborno in sang minthang MIT, Harvard University ah Physics le Computer Science te hilh in Professor sem hi. Tuabek hilo in Mumbai University te ah zong kum 7 aphak a kipan visiting Physics professor laihilh kipan khinta hi. Ngaihsun pakve, kum 9 phapan naupangno professor sem in omta? Kei kum 9 kaphak in khedap na ngawn zong neizo nailo. Nang ele? Amah pen akhuak ciimlua ahih manin Einstein nono (youngest Einstein) cih bangin zong mite in thei uh hi. Western gam ah Professor title sapna ngah theih na dingin PhD zawh kul ahi hi. Tua PhD sang man khinsa te in University ah laihilh thei, ahih hangin Professor title tawh kisam thei pah nailo uh hi. Professor title tawh sap theihna dingin, Assistant Professor sem masa in tuapan Associate Professor hi uh a, tuapan in Academic level laibu le Articles gelhna tung tawnin Professor cih title sapna ngah theipan uh hi. Ahih hangin kum 9 phapan ih Einstein nono bel leitung ah a naupang pen professor (The youngest prossor in the world) cih title tawh sapna ngahta hi.

Einstein nono piandan tumdang ngiat na hi hi. Kha 6 aphak a kipan hoihtak in pausiang sitset thei ta hi ci-in anu in interview na ah na gen hi. Kum 2 a phak hun laitak in Physic, Math le Chemistry te hoihtak in tuat theita (Solve) ahihlam a nulepa in thei khia uh hi. Tuabang a siamna nulepa in amuh ciangin Facebook, social media ah khahkhia in mipi lungsim lazo mahmah in TV channel khawngpan, VOA, atuamtuam pan interview khawng kinei-in tua akipan minnei suak toto hi. Kum 2 aphak hun mah in PhD te' sin Math, Chemistry le Physics te hoihtak in tuat thei, (solve) mawk hi. Kum 4 aphak in Kumpipa Obama (Obama kumpi sep laitak) kiangpan Scientist khat ahihna pahtawina lai ngah khinta hi. Tuabek thamlo in Sang minthang Oxford University, Harvard University, Standford University cihbang sang minthang tampi te kiangpan in laikhak tampi kum 4,5 aphak in ngah khinta hi. Kei zong tudong tua sang te kiangpan Einstein nono bangin laikhak ka ngahtam maw ci-in a ngaklai ka hi hi. Tun kum 30 hitota ngaklai ingh. Kum 6 aphak in (2018) Harvard University pan in a naupang pen Scientist (youngest scientist) cih min vawhna title ngahta hi. Kum 8 aphak in (2020) Global Child Prodigy Award pahtawina kipia hi. Tukum October 18, 2021 in South Africa University khat ah PhD graduate sangman te kiangah thugenpi dingin kisam hi.

Hih Einstein nono tung panin bang hong phawksak hiam cihle, laitan nei khempeuh mipil kici thei kimlo hi cih hong phawksak hi. Degree nei khempeuh, Dr khempeuh zong mipil na hi khinlo hi. A mah pen laitan tawh apil hilo in a khuak acim ngiat ahi hi. Tu in zong Zosuan te sungah hih bang Einstein nono tampi hong khankhiat ding lunggulhna lianpi le thungetna tawh Laigelhpa in hih thu hong gelh khia ahi hi. Topan sem thei hi! Sehnel gamah tui phulsak thei ih Pasian ahi hi.


Credit: Sia Mung Guite

Tuesday, October 26, 2021

THU MANPHA LEH THU LAIGIL


THUPIL, THU MANPHA, THU LAIGIL!


1.Mite sang in na madawk zawk ciang in mite lampi a khaktan sak hi kenla, mite lampi alak nahih ding hanciam zaw in.


2.Gualzawhna cih pen ahun le amun tung-ah omlo hi. Nang sepna tung-ah om zaw hi. Nang hanciamna tungtawn in gualzawhna om hizaw hi.


3.Guallelhna natuah ciang in na lunggim hiam?Tua guallelhna sungpan in nangah, nasin pilnate pen na mailam ading in metna ahi hi. Lungkia kei in.


4.Mawhsakna le nuainennate na kihta hiam? Nang ading nangmah in semsuak lel in. Lampi pan hong tawng ui khempeuh suangtum tawh naden sawm le na tupna mun natung hak ding hi.

 

5. Aguh lungtang nei mi, a kineihkhem mi, a kibawlpha nuamlo mite namuh le pelh in. Tuate in na khitui hong luangsak ding hi.


6.A kiphasak mi, a um baih mi, a arna thei mi nahih loh ding hanciam in. Tuabang mite'n khemna tuaknawh thei hi.


7.Na omnop bang in na om theihloh ciang in ahi bang in om kei in. Na ngah ahoih nate na metbawl theih kei le na guallel kha ding hi.


8.Nang khuavaák tawh nang nuntakna na taáklang sak zawh ding hanciam in. Na ngah gualnopnate sang in nang piakkhiatna hang in gualnopna pen gualnopna maan hizaw hi.


9.Nang gualnopna hang in midangte khitui luanna hisak tuan kei in. tawmvei sung nopsakna ding in a sephuai lote sem tuan kei in. Na sep veve le nalung gim zaw ding hi.


10. Na maitang ah maitaina kidimsak tawntung in. Gualzawhna, lungnopnate a'ding in kahlei honghi lel ding hi. Na thanem laitak na-ngawn in maitai zo lecin a picing na hipah ding hi.


Nang nahoih le mi khempeuh lungsim ah a hoih ngaihsutna, asia ngaihsutnate in na nasem lel ding hi.


Ih nuntakna ah lungsim hang in a hoihlo ngaihsutna, zawnna hongtun mahbang in, lungsim hang mah in ahoih ngaihsutna, hauhna zong hong omthei lel hi.


Ngaihsutna hoihlohna hang in khelhna tampi hongpiang beh thei hi.Tuabang hun ciang in na ngaihsut siamna ding le na dozawhna ding in hih lai hong atsak kahi hi.


Credit: Copy & Pasted Muancing fb.


Photo, limpen Muancing hi...


 

Thursday, October 21, 2021

ZOMI MIN LEH CHIN MIN

 

Oct. 21, 2021. News Update"


1. Kuki = India gam a Bengolite in mualtung mite a lawhna uh min. 

2. Lushai (Lusei) cih pen kawlte. in min ong piak uh hi a, Kawl lai tawh "လူရှိုင်း a cih uh hi a, mikang lai tawh "Barbarian" ahi hi. 

3. Zomi cih pen tang a tuan pan i kilawhna ahihna tawh kuzui in minam min kip dingin 1953 kumin ABM kumcin kikhop. Zangkong ah kinei a, sangmang khempeuh leh gam palai mimal 3000 val minam min dingin khitui luang liangin Pasian tungah apna na nei uh hi. 

4. Chin cih pen kawlte kamsung ong piang khia min ahi hi. 


Hong pian khiat dan pen: Kawlgam sungah mikangte 1824 kumin  hong lut uh hi. 1850 kumin mikangte in kawlte zo uh hi. 1852 kumin kawlte leh mikangte in Yadabu khua:  သရက်ဘမြို့ (မကွေး) Kilemna suaikai uh hi.  Mikangte in Irrawaddy gun nitumna a lak nop uh ciangin, "Irrawaddy gun nitumna lam ah kua minamte teng uh hiam?" ci in a dotna uh pen Kawl uliante in, "CHIN minam," ci in a dawnna uh pen mikangte in Chin minam ci in a ciamteh uh pen tu dong a zang suak hi pong.


Zomi

Tuesday, October 19, 2021

ZOMI ZOGAM STATE PIANG THEI DIAM?

 1. Zogam State piang thei takpi ding maw?

Piang thei takpi dingin um ing.


2. Gunkhawm saksiah ngah zo takpi ding maw?

Lam en zokei mai ing.


3. Saklam le khanglam kigawm aa gam khat ding zo takpi ding maw?

Galpi 3 na piang aa suahtakna i ngahkhop theih leh cihloh lam en zokei mai ing.


4. Tua Zogam State pen koi lai, koi teng hi ding?

A neupen tulaitak aa Tedim le Tonzang huam hi thei,

i siam leh Munlai saksiah

i siam lai leh Ngawn kual

i siamkaan lai leh Khampat lam 


i siamkaan lai leh Thahdo kual


Hih teng i huaima, ei sung aa sanggam Sizang le Zo ii lungsim puakin thu hong sai lai veve dingin um ing.


5. Tua leh Zogam state koici ngah ding?

Thaumuk tawh hilo, kipumkhatna, kithutuahna tawh, Federal gamgi khen hun ah Referendum tawh thukhen ding pawlkhat hong om kha veve ding hi. Tua teh a phual aa teng a tamzawte ii thukimna tawh gamgi le gammin seh ding.

- Referendum tawh hi aa, kipumkhat zo takpi hi lehang, thaulot kullo Munlai sak siah ciang bel lam et huai mahmah sa ing.


6. Tua bang hileh state deih hong tam ngello dia, Myanmar gam sung ah states tawm mawk ding maw?

Thailand ah state cilo aa Province ci-in a khen uh 77 pha hi. Province khat ah District/city/town/village mah khen uh ahih manin amau province pen i state gengen dan mah hi.


Thailand pen Myanmar gam sang' neuzaw hi. Milip bel millions 15 khawngin tamzaw uhhi.

Vietnam gam ah Provinces 58 om hi.

Indonesia gam ah Provinces 34 om hi.

A gam sung vua state thak pawlkhatte bang a kibehlap zawh a sawt nai hetlo zongh om hi.

Myanmar gam ah states 7 le regions 7, union territory 1 tawh 15 bek pha hi.

Tulaitak aa Tedim le Tonzang township kigawm pen Kayah state tawh kikhailo hi.

Hihte pen i leitang golna le i milip phazah kinaipihte hi.


Russia, US, India, Nigeria cihte bel a leitang uh zongh gol, milip zongh tam uhin gen dah vet ni.


7. Wa, Palaung, Pa-oh, Naga, Danu, (Kokang, Kuki cihte et lai ding), Shanni le a dang a tuamtuamte in hong hanciam dingin lamen ing.

- Tua teh ngah le ngahloh thukhat, tua hun lai in na hanciam mah lehang cih dan khawng a omloh ding thupi sa ing.


8. A zawh ngap zawzaw in kikhen ding deihlo kha mai ding hi.

Shan (Tai) kici diakte in Shan state kiphelkham sak nuamlo kha ding uhhi. Ahi zong, a hi zo diam?

Chin sung pan a zawh ngapte in hong huai zawh sawm mahmah ding uh, hong lungkimsak mahmah pak phot ding uhhi. En zongh thuuklut vet lehang kizo kha mai tak ding hi. Ahizong kuakua in i deep zawh hang' a tawntung hisuak denlo ding hi. I zawh hun, i lelh hun, hong zawh hun, hong lelh hun uh a om zel ding hi.


Chin sung ah innteek mahmah aa thu vaihawm i hi zong, Tedim, Tonzang MP te Khalkha ah a va kuan den kul ding hi. Vuangyi te Khalkha ah a van ten mah kul ding hi. Decentralisation, Local Government i ci zong, procedure tuamtuam hong om veve ding hi.


9. State thak tuam dinna

Minam vai, min vai buaina om nawnlo ding aa khantohna lam siangtakin ki focus thei ding hi. Minam min pua party a omkei phial zong, Zogam a uk ding pen Zomite mah hi ding, CM le Vuangyi khempeuh Zomite mah hi gai thei ding hi. Tedim pen direct in union tawh kizom ding aa, Khalkha tottot kul nawnlo ding hi.


Tedim ah zum teng kim ding hi. Nasep le sum tam tuam ding hi. Tender semte, zum nasemte, nasep siaute, zum lam vai khatpeuh a neite Khalkha a paipai uh a kulloh nading Tedim ah parliament a om ding, Tedim pen state capital ahih ding thupi hi. Zogam parliament ah Zopau in thukikum thei kha ding hihang. A cian lai Chin state sung ah bel kawlpau mah a zat uh kul limlim ding hi.


Budget kituhna, hamphatna tuamtuam bel bei cih bang omlo ding aa, ahi zong namdangte mai-et, tokai, pawlbawl, a nung uh zui cih dan kullo aa ei sung ah kituh kihawm thei ding hihang.


9.1 New York le Washington, Bombi le Delhi, Yangon le Naypyitaw cih danin bel capital lote zongh khangtozaw thei mah hi. 


State capital hilo aa sumbawlna lam ah a khangto lam dingin Khalkha sang Tedim hizaw thei kha mah ding hi. Tua veve state capital lah hi in, sumbawlna lam lah hoih lai leh hoihzaw kaanlo ding hiam cih nop huai hi.


10. Chin min muhdah man hilo, Townships dang aa te gal bawlna hilo, Zomi i hihna phungvuhna le gamleminam vai kalsuanzia a nop nading lunggulhna hizaw hi.


ZRA te danin gunkhawm saksiah zongh ci zokeng, pawlkhatte danin Chin mah tawh zongh ci zokeng.


Gam vai hita leh, minam vai hita leh, Chin a tuam Zomi a tuam mah ci thei lehang bel lunggulh huai penpen sa ing.


Tubang minam vai sep ding hun hoih laitak vision kician a nei, kalsuan zia ding a kitel, a piang thei ding lah ahi, minam dinmun pan aa thu vaihawm makai khuamu ngaihsutna tangzai kisam mahmah sa ing. Ngaihsutna tangzai cih ciang Chin state bup huam nopna cihte hilo aa Zomite aa ding cih hi.


Self-sufficient ding, i logam ding cihte bel US nangawn gam tampi tawh kizom hi. State bek hi aa, gamthak, independent gam hilo ahih manin, a kisamte a kisapna zui-in Myanmar gam sung, gam pua ah mun tuamtuam pan a kila veve ding mah hi.


L T Tung UK  

Friday, October 1, 2021

KOPPIH ZONDAN DING KHANGNOTE


 KOPPIH DING LAWM NA ZON CIANG...

Tulai khangnote FB pan lawm zong kitam mahmah ta hi. A khuahun paizia hita mai. Nu leh pate in zong sansiam a kul hita mai hi. Ei Khangnote in koppih hoih ngahna dingin ngaihsut ding leh lam honglak ding thu tampi a omte lakah pawl khat hong gen ning maw.


1. Na koppih ding minu/ mipa i pumpi le mel puakzia na deih na ngaihtheih dan te  himaw/ hilo,

2. Lungsim omzia leh gamtat zia te hilhtheih pattahtheih ding mi  himaw/hilo,

3. Biakna lamah thu upzia leh sanzia cihte  a kithuhual thei ding nam himaw/ hilo,

4. Nasep a thanuam leh a citak, a kimuang ngam, tupna kician  a nei thei mi himaw/hilo,

5. Pianna Nu le pa khutnuai leh Siate lamlahna nuai ah a khang khia mi himaw/hilo,

6. Lungsim leh pumpi a cidam maw, theihna lamah a picingsa maw, pattah a kul laiding mi himaw/hilo,

7. Kiten khitciang, Kiniamkhiat in Pasian bek belh le muan in  a nei, a sem ngam a thuak ngam (nuakpahpah lo nunglam a suanglo) ding mi himaw/ hilo, 


Hihdan in Thu pawlkhat a thei kholsa hileng, kiten khitciangin buaina hong tawmtuam ding a, ki itna le nopsakna te hong khanglian thei ding hi. Hizah ciphot ni maw.

(Note: Comment pianuam a omleh kingah hi.)


Sia Thang Kalaymyo