Friday, April 25, 2014

ZOMITE MAKAI HOIH SUAHNADING IN STEP 7


ZOMI te makai hoih ih suahna ding in akitangsam pawl khat


1. A GOOD LEADER IS A GOOD FOLLOWER
Makai hoih ih cihpen Nungzui hoih/siam pa hi. 


Ih cihtak ciangin Nungzui ih hih sungin Makaite gensia hilo a, akitang sakna leh acin lohna te ah ahuh apanpih nungzuipa pen Makai asepteh siam in hoih mahmah hi. Makaite thusimlo, gesia lo, in akitang sapna leh a kicin lohna ah ahuh theihtheih ah a panpih pa ahi hi.


2. A GOOD LEADER IS A GOOD LISTENER.
Makai hoih ih cihpen mite athusim, or mithu gente thupisim pa hi.


Makai hoih ih cih pen A seppih leh mipite thugen te thupi sim in a ngaihsak, mipa pen makai hoih ahi hi. Tua bek hi lo in mipi te tung pan in Idea hoihte kaikhawmin angimna a tangtun dong akalsuan pihpa hi hi.


3.. A GOOD LEADER IS A GOOD DECISION MAKER.
Makai hoih ih cih in Thukhensat siam te ahi uh hi.


Makai hoih te pen Thukhat peuhpeuh asia ahi a, thu kikupna khat peuh2 ah thu vatsat, thu khensat siamte ahi uh hi. Sepna leh bawl ding tawh kitawn in thukhensat siam te ahi hi.


4. A GOOD LEADER IS HARD WORKER.
Makai hoih ih cihin Sepna thupisak in, sepna khat peuh2 ah Hahkat/citak te hi.


Makai hoih ih cihte pen Sepna bawlna te ah Vasem vuah cilo a, Hong semvua ah cite leh azawh dong lungkia lo a, asem te ahi hi.

5. A good leader is companion others

Makai hoih ih cihin Midangte tawh kipawl theite


6. A good leader is a godly person.

Maikai hoih ih cihin Pasian azahtak/ piangthak mi.

 

7. A good leader is a Humbly person.
Maikai hoih ih cihin akiniam khiatmi pa ahi hi.


A kicing in gencian man khangin No leh no in na gen cian mai un.
zop lai ding.


Siam Khaute

 

Wednesday, April 23, 2014

MAKAI HOIH NA SUAH NOP LEH NUNGZUI HOIH SUAK PHOT IN

MAKAI HOIH NA SUAH NOP LEH NUNGZUI HOIH SUAK PHOT IN.

Eimi akici athei azang te khempeuh pen nungzui hiathiat ding sangin makai aut pian vive kihi mawk a, anung zui ding bang om lo liangin dah huai mahmah phial mawk hi. Nung zuihdan kisin nailo siam nailo pi-in makai hihna ding tentan leh thusinna lam ah kitai in Nungzuih dan kithei lo ahih manin makai ih sep hangin picing leh lungsim kician, picinglungsim kinei zolo in ka mu hi.

Topa Jesuh nungzui te zong en le hang, Kum tampi sung zuih hong kisin uh a, Nung zui hong siam mahmah uh tak ciangin Makaihdan zong hong siam pah uh a, supna sangin gualzawhna tampi hong muzaw pah uh hi.

English te " If you want to be a good leader, be a good follower" na ci uh hi. Tua dan hi. ei pawl bel Nungzuih dan zong siam nai lo nang leh kei a kipan makai ding ut pah, hong kipia leh zong no hong sem un ci a, nial ngam lo, hong kipiak loh ding bang dah tuak zaw zen, ut thei mahmah ahih hangin Biakna vai ahi a, leitung thuvai ah ahi zongin, mi makaihna nuai ah apa akihel ngei lah hi nai lo, ma kai direct a ut mawk ih ciang a adah huai mahmah hi.

Ih picing khan toh theihna dingin Makai sangin Nungzui ih siam phot ding kisam mahmah hi. Zomite Pasian thu um vive hinapi hangin LST sung ah Kima kaihzia dan kua mahin zui mahmah lo me te,

Tua akipanin Makaih sangin, Nungzuih siam ding Nang leh kei a kipan kisim pha tek ni cih hong han tawn ing.

Lungdam 

Kh.Siam


Tuesday, April 22, 2014

ZOMI LAI GELHGELHTE TAWM KIDAWM DEUH NI...

Zomi ulehnau teng aw,
Tulaitak Zomi te adingin imailam adingin ithangah huai laitak
leh ilamet ding aom laitak ahih manin netsung khawnga ilaigelh te
tawm khat kidawm siam deuh leng denciangin ilung hongdam mahmah ding
hi.
KI DOP DEUH DING THU TE:
1. Mimal thu peuhmah tamgen kei leng hoih mahmah ding hi, asialam thute.
2.I khasiatna khawng limgen naikei leng.
3.I lungzinna khawng limgen naikei leng.
4.I thangpaihna khawng limgen naikei leng.
5.Mi imuhkhelhna khawng limgen naikei leng.
6.Ei bek athupi danin kilimgen naikeileng.
7. Internet pen thukhen zum dan in ngaihsun naikei leng.
8.Kammal kilawmlo asimte adingin alungnop lohding thute gelh naikei leng.
9.Zomi te adingin step masa azo pan ihih manin pilvang takin
laigelh thei leng.
10.Mimal / innkuan / pawlpi / biakna kipawlna leh minam leh gam
kipawlna khatpeuhpeuh gensia leh langpanna lai gelh naikei leng.

TU LAITAK NETSIM TEN AZAKNOP THUTE:
1.Zomi te khantohna ding thu.
2.Zomi te kipumkhatna ding thu.
3.Zomi te cidamna ding thu.
4.Zomi te lametna ding thu.
5.Zomi te kalthak suanna ding thu.
6.Zomi te sepkhopna ding thu.
7.Zomi te hangsan na ding thu.
8.Zomi te kilapsangna dingthu.
9.Zomi te daupaina dingthu.
10.Zomi te gualzawhna ding thu ahihi.

ZOMI TE PHAWK HUAI THU MASA:
1. Laigelh lo teng pen thukhen hiden pian zaw hi.
2.I laigelh dan in ilungsimpuak zia lak ahihmanin min hongtel pah uhhi.
3. Ilaigelh na sangin inasepna tawh miten hongmuang zaw ding uhhi.
4.Ei minngah nop manin midangte agensia te midang ten muanglo zaw hi.
5.Ngaklah lo inngaksiam dih ni.
6.Kipawlna khat peuhpeuh a nasem makaite thupi sim in pahtawi lailai
phot dihni.
7.Ei leh ei kiniamkhiat in midangte pahtawi sawmleng ei hongkipah
tawi thei zaw ding hi.

ZOMI TE PHAWKHUAI THU NIHNA:
1. Thu sia uk a thupha ngah omlo zaw dinghi.
2. Migensia a mimuanhuai omlo zaw dinghi.
3. Vision lian nei in mission lian sem zaw ni.
4.Sepkhop theih ding aom leh sem khawm phot ni.
5.Nasep ki tuh in panmun kikhiat thei ni.
6.Pahtawiding aom leh midang te pia in, thuakding aomleh ken thuak
ning cisiamni.
7.Nasep kipat teh utlo napin gualzawhna ding teh a sem pen in
kingaihsunkei ni.

ZOMI TE NEIHDING LUNGSIM:
1. Minam pi lungsim nei ni.
2.Angsung lungsim hemkhia ni.
3.Thuakzawh ding kisin ni.
4.Lungdamna ah lungdamdan siam in ,hehna ah hehdan siam ni.
5.Biakna ah lungsim khauh nei ni.
6.Minam vai ah lungsim khauh nei hi.
7.Gam vai ah lungsim khauh nei ni.
8.Minam dangte itbawl in ei leh ei kihuai bawl ni.

Zomi te adingin tulaitak kalthak isuan sawm laitak ahihmanin kampau
kidawmlai photni, nasep tampitak sepsawm phot ni.

Topan Zomi te alamdangin thupha hongpia tahen.

Lungdamna leh lunggulhna tawh,

Rev.Pau Khan Khai
Southern Baptist Theological Seminary
Louisville,Kentucky
USA.
Phone: 443 757 7816
Home phone: 502 290 1084



Friday, April 11, 2014

ZOMI TE HAILUA SA-ING ZOMI KA HI.

ZOMI TE HAI LUA SA ING ZOMI KA HI.

Pauno la bang phawk zaw zen hang e.
hih la pen tulai tak dinmun ZOMI te dan tawh kituak mahmah sa ing. Bang hang hiam cih leh Pau leh ham(aw kaih) zui a kikhen na ZO/ZOU, TEIZANG, SIHZANG, SAIZANG, TEDIM, DIM, DAPZAL, PHAILENG, THADO, cihte leh lamka lam ah PAITE, SIMTE, THADO/KUKI, VAIPHEI, ZOU, GANGTE, HMAR hite pen Pau leh ham zui a, kikhenna hi na pi-in, Minam or Nam cih danin ih ngaihsut uh pen lamdang sa mahmah ing. zong ahai pian mah hi mai hang.

PAU LEH HAM
Pau ih cihpen ih omna mun zui leh tenna mun zui a kipau, akiham hi lel a, tuapau in minam hihna hizenzen masa lo hi. Kawl lak ah nateng leh kawlpau zang, Kawlte minam hi tuan lo, Vai/kala te lak ah na tengin ei pau thei lo liang na pau hang Vaite hi tuan lo, ih khankhiatna zui a kipau hi lel ahih manin Pau leh ham hangin NAM tuam dan in kingaihsut pah ding hi zenzen lo hi.

Sihzang pau or ZOU ham or, Teizang pau or Thado pau or Paite pau na zah manin tua pau zui in Minam or Nam hi pah zen2 lo hi. 
Lamka ah THado leh Paite tualgal lai in Kilemna bawl dingin a Makaite tuak kimu uh a, Pau kithei lo ahih hangin a BEH uh a kigen leh GUITE tuak na hi zen hi. Khawl pah vingveng uh a kilem ding Pankhop ding lungsim na nei uh hi. Unau kithat2 ahih na phawk uh hi.

Tua hih manin Tua pau tuamte na zatmanin Tua Minam dang dingin kingaihsun pah kei inla, tua pau leh ham tuam zang te zong Tua minamte , No Minam te cih kam mal zong khek thei leng ut huai hi. Bang cikhek ding, tua pua zangte or awkaih zang te ci leng man pen hi.

Hih phung leh tang min kikhenna te tawh minam bangin na buai ciangin na ngaihsut ding khat ah, BEH na kan kikkik in. Hih atung a Nam dan a ih ngaihsut teng lak ah beh kibang tam mahmah hi. Zia leh tong, tawndan kibang vive hi hang.

Kavaksuk vaktohna bek hi lo in, FACE BOOK panin zong ka muhna pawl khat pen, Beh kibang Pau tuam zang te lak ah om/teng koikoi tam mahmah hi. 

1. Eisung ah Songthu beh ih cih pen THADO ten, Chongthu na ci a, HMAR LEH MIZO ten Chawngthu na ci a, FALAM ten Chawngthu mah na ci hi. Beh kibangin omna zui a kipau kiham hi. tuate Nam khat hi lo maw leh guai???

2. SUANTAK bang leuleu e leh Sihzang sung ah om paite ah, Vaiphei ah Tedim ih cihlak ah Mizogam ah phaileng pau zang lak ah, Dapzal pau zang lak ah om hi. Ahih leh tuate e leh amau pau leh ham zat tek na mun ah Minam kici ding maw?
3. SAMTE, Tungdim, cih te gel bang Tedim lak, Thado lak ah om, Thado ten Tlungdim ci, Ngawnte lak ah, Paite lak ah om ahih teh tuate bang ci ngaihsut, beh kibang minam tuam cihdan maw?

Tuni in ngaihsun2 le hang ZOMI te pen ZOMI hih lam zong kithei lo A HAI taktak mah hi mai hang. Ih pau ih ham hangin namdang dan a kingaihsun pong helzen, dah huai sa mahmah ing.

Lamka lam a Sanggam Vaiphei te bang Suantak tam mahmah a, Kawlgam leh mun tuamtuam a om Suaktak tawh ki-unau, behte sanggam te a ngaihman in ZOMI hong kici ta ngial hi. A pau uh za le cin na theih omlo phial ding hi, Ahih hangin Beh ih kikan ciangin kibang mang ahih manin Kituam bawl theih om lo hi.

Tua hih manin ZOMI te aw na pau leh na awkaih tawh Minam danin na kingaihsunkei in la, Midangte zong tua pau tuam hangin Namdang in na ngaihsun kei in la, ZOMI ih hih lam na beh na phung tawh na kan tangtang ta un. Deihsak na tawh ZOMI pihte akihan thawn hi hang.

ZOMI te hailua sa ing ZOmi ka hi cih hi nawn lo a, Zomi te pil kilungtuak thei ZOMI ka hi cihtheih ding in Nungta ciat ni.

Theihding kilawm:
Manipur a sanggamte pen Democracy gam ah ateng zawh uh kum 100 lom tampi hi ta hi. Kikhen lua mahmah ahih manin tuciang2 ah MEITEI te khutnuai panin SUakta zo lo uh hi. Kipawl khawm hi le uh, a  vote te uh/ mee te un Meitei te nehzo buang phial ding hi na pi, tu ciang2 nehzo nai lo hi.

Kawlgam ZOMI te zong pau zui in ih kikhen leh tua dinmun ah ki-om den ding hi.

Amau lam zong pilta, Eilamte zong ih maban ding ahih teh Pilvang sa in tuadan te musa in, nungta kam pau in KIpawl khawm ding mah No.1 in koih ni,

Lungdam e

SIAM 



Na pau na hamtawh buai kei un

NIH HI NAWN LO KHAT HI TA

“NIH HI NAWN LO PUMKHAT HI ZO”
Mathew 19:6
Hih thu lutawh kizui in Nupa kal tawm kha gen nuam hi hang. Laisiangtho in Nupa pen Nih hi nawn lo in Pumkhat hi ta” acih mah bangin tuni in Nupa ih hih leh Kha thu ah hi in taksa thu ah hita le hang pumkhat cihna ahi hi.

PASAL
Tua hih mah bangin Pasal in a Zi a it mahmah ding leh ahehpih mahmah ding ahi hi.
Tua mah bangin Zi-in zong alawmpa (pasal) ah it mahmah ding ahi hi.
Pasal pawlkhatte in kipasal sak lua kisa in azite it zolo thei hi. Tuni in na ngaihsut ding ah, Pumpi khat ih hih mahbangin nisim nuntak na ah kikhual tuak ding thupi mahmah hi.
Ih khepi tawm hong liam pen ih luzang in thei mahmah a, ih khut anat pen ih khe in nathei mahmah hi. Ih khutlang khat anat teh ih khut langkhat in na thei a, tua bek hi lo-in alang khat in alang dam lo ahih manin gimna tampi na thuak lawh hi.
Nupa kal ah Pasal in ih zi pen Nang tawh pumkhat na hih mah bangin nasak lo kem khoi, hehpih dingkisam mahmah hi.

NUMEI
Tulai Zilel lo om lo akicih mah bangin Numeite in kamsiam, thusiam peuh le hang ih lawmpa pen a kihawl2 thei ahih mah bangin pilvang takin nuntak ding thupi hi.
Numei in a Pasal pen midang danin ngaihsun lo a, Pumkhat hita ci in laisiangtho in agen mah bangin, lawmpa pen it in khualding thupi mahmah a, Pumtung ah khut, khe, lu cihte anat tak ciangin pumpi ah hat loh mah bangin, nupa kal anat teh innkuan sung nuam thei lo hi.
 khutin keikhe hi kei ing, cilo a anatna thuakpih in ahat loh tuam bangin tuni in, pumkhat hihna tawh Kampau, mukpau, leh omdan khawldan ah ihlawmpa or na khe, na lu nat ding na khual ding thupi mahmah ding hi. Na lu na leh adangte a zawm bangin tuni in, Pasal zawm leh nang a dingin zong hong hoihtuan lo a, innkuan nuntakna meima bangin om theih ahih manin nuntak siam ding thupi hi. Numei hangin innkuan nuam tam zaw hi.

PASAL in pasal hing kei thuhi ci lo-in, pumpi khat hihna tawh, zi itin nangtawh kibang mah in bawl in, thu leh la kikum in nuntak ding thupi mahmah hi.
NUIMEI in zong Napasal in hong it theihna dingin Kamvangtah ci lo in, akilawm bang pauin, itna tak tawh thuak kawmin, lawmpa hihna tawh kipanpih huhtheihna dingmun ah huh, Pa ahih mah bangin Pi bawl in pumkhat hihna tawh ki-it kikhual ding thupi ding hi.

Na lu liam leh akigamla mahmah pen na khe lampai hat lo a, Nakhe liam leh akigam la mahmah pen na lu leh mit hatlo in angei bangzo lo hi. Bang hang hiam cih leh, Pumkhat ahih man ahi hi.
Nupa kal zong “No longer two, But one” Nih hi nawnlo KHAT” acih mah bangin ki-itna tak tawh, kikhualna taktawh nuntak ding, kiniam khiat ding kituh ding thupi hi.
Hih zah ciphot nie. 

Lungdam 
Siam Khaute
041114








Friday, April 4, 2014

"NA VAWH BANG NA AT KIK DING HI"

“NA VAWH BANG NA AT KIK DING HI”
Galati 6:7
Hih thulu tawh kisai in, ih ngiahsut khop ding thutampi om a tua lak ah tuni in INN khuan sung thu tawh kisai tawm kihanthotna khat nei nuam hang. Zomite sung ah nidang Christian suah ma sangin Inn kuansung ki-itna leh kikhual na Leitung luan zia tawh kitawnin tawm zaw semsem bangin ih thei hi. Thu tampite lak ah tuni-in Mote in Tekte, malamte itna tawh en a, malam khuatin kep ding tawh kisai tawm gen nuam hi hang.

ITNA
Hih tawh kisai in adiakdiakin ka gen nop ah Mote in Ih Lawmpa nuleh pate itna pen nidang sangin kiam semsem a, tuatung tawn in Ta neisate ahi a, Ta hong nei ding te ahi zongin theih ding kilawm pawl khat gen ni. Tuni in Inn kuansung aman tak a apai bang ding a, apaitheih na dingin Mote in pan masa ding kisin ding deihsak hang. (ka cihciangin tekte cih pen singhamsa bang hi a, Mote cihpen singno potung bang hi. Sing hamsa pen deihbang in kiphah kikuai, kitang sak thei nawn lo ahih teh, amom laite mah deihdan in kuain tuapan kipan leng khangthak, khang kik teh hong hoih zaw ding hi)

Nupi khatin agen ka zak na ah, Ih Mote in ih ta pate hong it sak mah ve uh aw, ei apianna nu leh pate hong it zo lo cih agen kaza ngei a, tua kazak teh lungsim hong vut mahmah khat ahih manin hih thu at lo-in ka om thei kei hi.

Tuni in Christian nuntakna leh ih Zongeina tawh  akituak mahmah ahi RUTH I kampau leh nuntakna te lungngai khawm ni.

Ruth 1:16 ah Na paina ah kapai ding a, Na mite keima mi hiding a, Na Pasian keima Pasian hi ding hi. Ci in na dawn a, Na sihna ah ka kivui ding hi na cilai hi. Na mite keima mi hi ding cihteh Kanung lam tawh kisai nawnlo nangmi hi ta ing cihna hi a, Na Pasian keima Pasian hi ding na sihna ah kivui ning cihteh na khempeuh ah kipum piak khin akam bek hi lo cihna hi. Tam gencian man kei ni.

Hih danin a Teknu kiang ah aki-ap taktak teh agamtatna in zui pah ahih manin ateknu lungkim a, atek nu in itin tua ki-it tuahna innsung pen Kha thupha taksa thupha, a nih un hong ngahtuakna te ih muhsa leh theihsa ahi hi.

Tuadan a nuntakzia ding pen Christiante nuntak zia ding, tek leh mo kal nupa kal hi a, Zomi te ngeina tawh akibang akilam dang hiau lo thu ahi hi.

Tuni in ah Tuabang nuntakna Mailam nawtna Nung hei lo tak a Mailam nawtna in Ih tupna ih samna ikalsuanna honglawhcing sak, hong gualzo sak, Lampam hong sikkhial sak lo, hong ki-it sak in ihtupna hong tung sak hi. Leitung vantung thupha a nihtuak in anu leh mo or tate in ngah hi. Cih kithei sak nuam hang.

NANG HUN HONG NAITA,
Mo na hih mah bangin ta leh tu hong nei ding na hih manin asawt lokum 10 pan 20 sungin tek na suak kik ding hi. Mo na hih sungin na sepna bang, na tekte Na Innpi te tung ah itna na hoihna sepna bang pen, nang zong na san kik hung hong nai mahmah ta in, Na tapa leh tanute kising leuhleuh ta mawk uh hi.

Tua hih manin Mo na hihlai in na gamtatna zia bangin Leitung na nuntaksung in RUTH te mota bangin hong kithuk kidding ahih manin tuni in Tek din mun ah na om ngam mah ding hiam? Cih kingaihsut ding Nu ahi sa leh Nu a hong hiding te kidot ding in deih hang. Tekna sin lai-in na omdan in tun Tek hong sin dingten hong hih leh na lung akim zo diam? Na sang zo mah diam? Cih pen nute hi in, Nu hong hi dingte in na ngaihsun in na kidong det ding uh Jesuh min tawh akigen leh hanthawn nuam ih hi hi. Tek nu, hong cih ding, Na hung hong nai luata hi.

ThuKhupna:
Thu tampi gen kei ni-in hoihtakin na sim in, Laisiangtho in NA VAWH BANGIN NA AT DING HI” ci mawk ahih teh, Leitung, Vantung ah Ih at kik ding nuntakna pen nang na gamtatna sate, na sang ngam kik mah ding hiam? NA HUN hong nai ta hi.Nang tate zong diang leuhleuh ta mawk hi. Tekna sep hunding hong naita hi lawm aw. Asim kha mimal khat ciat Topa in Ih nuntakna ah hong khelna, thu hong ngaihsut sakna hong suak hen la, thupha hong piakna hi ta hen! Amen.

Siam Khaute
010414