Tuesday, June 28, 2022

A kikhen thei lo nupa ki-itna le khutzungbuh


 A kikhen thei lo nupa ki-itna le khutzungbuh


A kikhen thei lo cih teh pawlkhatte in kikhen thei mah veh e. Mi tampi tak kikhenkhen khin veh e! ci kha mah ding uh hi. Hi mah hi. Ahi hangin tua Pasian in a kigawmsa mite kuamah in khen kei hen! Kikhen kei uh hen! a cihna thu palsat a kikhenna pen kikhen theihna hi lo-in kikhen thei lo ding ci-a Pasian’ thupiak zuih lohna ahih manin tua pen mawhna hong suak hi.


Kikhen theihna pen mawhna ahi hi. Nupa ki-itna mah lian peen sak ding cih teh, nu le pa, u le nau le tate it lo ding cihna hilo hi. Nupa ki-itna masak ding cihna hi bek hi. Nupa ki-itna pen hong cidam mahmah peuh leh hih a dangdangte zong itna maan tawh a ki-it thei pan ding hizaw hi.


Zomi te in nupa ki-itna sangin ka nu le ka pa hong it sak in cihte kithupi sak lua hi. Nu le pa in zong na zite uh sangin na nu le na pa uh nong it zawk ding uh hi, ci hi. Zomi te ih ngaihsutna tawh kituakin hih thu zong ahi ding mah ahi hi. Ahi zongin LStho in nupa ki-itna sangin ih liatsak zawk ding a dang om masa lo hi, cih thu hong hilh hi.


LS Pasian’ kammal tawh kituakin nupa ki-itna liansak thei rehang nu le pa le teekte itna zong amaan taka hong om thei pan ding hizaw hi. Kei bang ka pa in ka pi le ka pu a itna sangin ka nu mah it zaw leh cih thu pen thuman ka sak zawk hi pah hi. Tua mah bangin ka nu’ kiangah, “Ka pa (na pasal) le napa (ka pu) kua it zaw na?” ci-in kidong leh, “na pu sangin na pa (ka pasal) ka it zaw kei dia” ong cih ding pen a thumaan zaw ding leh LS tawh kituak zawin ka up thu hi pah hi.


Innkuan, bangkua nupa zi le tate tawh ki-itna hangin pi le pu, nu le pate it lo ding, nusia ding cihna hi lo-in, it lua ding cihna tawh a kipat dan ih maan sak theih nading ci-a Pasian kammal tawh a kihilh cian ih hi hi. Nupa ki-itna puak khiatna pen kikhenna hi a, nu le pa sanggamte nusia-a ki-itna puak khiatna pen kigawmna, pumkhat suahna, punna, khanna, zaina ahi hi.


Zomi te pen amau a vak ahi, a inn luah ding a tapa upa pente nupa pen kigen siasia zawin, innlak mo khakte ahi a, tapa dangte khat peuh in khatvei peuh hong hawh uh ciangin cikhum tawi khat peuh, bawngnawi bungkhat peuh hong puak uh pen itna ci-in a lungdamna uh gen ni lohin, amau a kem tawntung a tapa le mopi nu tungah lungdamna gen ngei cih thadah kigensia den thei zawsop hi.


Ahang pen nu le pa (parents) ahi masate in nu le pa (parents) ahong suak a tate nupa’ ki-itna thupi sak lo kha hi. Ih tate zong eimau a nu le a pa mah banga nupa te ahih manun amau ki-itna hazat ding hi lo hi, cih thu pom lo uh ahih man ahi hi.

Zomi te bek hi loin leitung ci le sa pianzia peuh mah tua bang ki-itna deihte pawl ih hi hi. Eimau bek hong kipibawl leh ki-ut hi. Eimau bek hong ki-it leh ki-ut hi. Ki-itna a kipat nading pen numei le pasal pumkhat hong suahna nupa hihna pan’n kipan hi. Nang zong tua mah tawh a kipan hi teh. Na tate ciangh haza in gensia kha kei in. Pasian in mihing a bawlin nupa (kitenna) tawh kipan saka nu le pa (parents) tawh kipan sak lo hi.


Ahi zongin ih theih dingah mi’ bangkua ah mithak ding ahih lam kithei lopi a pasal nei ngam kitam zeka, tua mah bangin nupi khin ahihna a kilangsak nuam lo mothak zong kitam zek hi. Nupi khin a hihna a kilang sak nuam lo mo pen a kisel hi a, tua bangin pasal nei khin mothak khat silh le ten tawh kitahna ah pasal dang tawh mawh theihna lampi piang thei hi. Bektham lo-in nungak lai hing, kingah lai veve ingh a ci tawh kibang hi. Ahi zongin Zomi nupi pawlkhat leuleu lah ta khat nei peuh leh nupi sangsia a kipuah zolo bang pahpah sak zek hang.

Adam le Eve zong nupa na hi masa phot-a, tua nupa ki-itna tawh nu le pa (parents) hong suak pan uh hi. Teek in mo simmawh, mo in teek simmawh cih thute a tuamin koih phot in. Teekte pen mo ngeite hi uh a, mote pen teek dingte ahi uh hi. Ih gennop thu ahih leh nupa ki-itna maan om phot hen. Nupate ki-itna ciapteh pih ciat, theihpih ciat ni. Tua a kikhen thei lo nupa ki-itna pen khutzungbuh tawh zong kigenteh hi. Minam khempeuh in pasal nei khin zi nei khin ahihna uh khutzungbuh tawh kilang sak thei kim ciat pen uh hi.


Ahi zongin Zomi nupite sui-khutzungbuh a kiguan zo nai lo kitam mahmah lai hi. A khutzungbuh manphatna sangin a thu a manphatna ih deihna hangin khutzungbuh (sui sese hi pah ta se kei leh) a bulh nuamte ih hih ding thupi hi. Ahi zongin Zomi papi pawlkhat bel sui ahi phial zongin khutzungbuh a bulh nuam lo kitam zek hi. Tua bang hi loin zi nei khin na hihna bang hiam khat tawh kilang sak pahpah zo lecin hoih pen hi. 


Suang Dal